دکتر وحید احمدی در گفتگو با خبرنگار مهر، در مورد انتظارات از رئیس جمهور آینده گفت: معمولاً برنامه توسعه کشورها بر مبنای توسعه دانشگاه‌ها تنظیم می‌شود و در کشورهای توسعه‌یافته شعار اصلی نوآوری، شکوفایی علم، ارتباط دانشگاه با صنعت و مسائل توسعه علمی است.

وی با اشاره به مشکلاتی که در حال حاضر در جامعه دانشگاهی وجود دارد گفت: مهاجرت اساتید و دانشجویان، وضعیت آزمایشگاه‌های دانشگاه‌ها و وضعیت منابع علمی و وضعیت معیشت دانشجویان و اساتید، وضعیت خوابگاه‌ها، مدیریت دانشگاه‌ها و … مسائلی است که در حال حضور وجود دارد و باید بازنگری شود.

معاون پژوهش و فناوری اسبق وزارت علوم تاکید کرد: ما باید به سمت توسعه دانشگاهی برویم تا از طریق توسعه دانشگاه‌ها بتوانیم زمینه توسعه کشور را فراهم کنیم.

به دلیل نبود ارتباط بین‌المللی نتوانستیم از ظرفیت‌های خود استفاده کنیم

وی مشکل اصلی فضای علمی دانشگاهی را نبود ارتباطات علمی بین‌المللی دانست و گفت: مهم‌ترین بحث در حال حاضر این است که فضای دانشگاه‌ها با توجه به تحریم‌ها و نبود ارتباط علمی و فنی با دانشگاه‌های دنیا و مراکز علمی بزرگ دنیا، در یک حالت جزیره‌ای قرار دارد.

احمدی با تاکید بر این‌که قصد منفی‌بافی و سیاه‌نمایی ندارد، گفت: دانشگاه‌های ما از نظر کیفیت اساتید، سابقه علمی و … ظرفیت بسیار بالایی دارند ولی به دلیل مشکلات پیش آمده، نتوانستیم از ظرفیتی که داریم استفاده کنیم.

وی با بیان اهمیت ارتباطات بین‌المللی در دانشگاه‌ها، خاطر نشان کرد: دانشگاهیان باید بتوانند در پروژه‌های بزرگ بین‌المللی مشارکت کنند، به منابع علمی روز دنیا دسترسی داشته باشند، هر استادی باید حداقل سالی دو بار در کنفرانس‌های بین‌المللی شرکت کند، دانشجو باید بتواند مقالات خود را در کنفرانس‌های بین‌المللی ارائه دهد و دانشجویان خارجی باید بتوانند در دانشگاه‌های ما رفت و آمد داشته باشند؛ ولی به خاطر نبود ارتباطات بین‌المللی و تحریم ما در این مسائل دچار مشکل شده‌ایم.

رئیس سابق مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور گفت: رقیبان ما مثل ترکیه، عربستان و حتی کشورهای خلیج فارس که در گذشته فاصله بسیاری با ما داشتند، در حال حاضر به خاطر شرایطی که ما پیدا کردیم در برخی موارد از ما جلو افتاده اند.

نقش بی‌توجهی به مسائل معیشتی دانشگاهیان

وی با بیان این‌که به نقش دانشگاه‌ها و مسائل داخلی دانشگاهیان نیز آن‌طور که باید، توجه نشده است، ادامه داد: حقوق یک استاد در دانشگاه بین ۶۰۰ تا ۸۰۰ دلار است. چگونه با این شرایط می‌توان از او انتظار داشت که کار علمی کند و نوآوری و خلاقیت داشته باشد، پرورش نیروی انسانی انجام دهد؟ فکر و ذهن این استاد در پی معیشت است و سبب لطمات بزرگی می‌شود.

احمدی با تاکید بر این‌که منشأ این مشکل «در اولویت نبودن دانشگاه‌ها در سطح کلان کشور است»، گفت: البته ما زیاد شعار می‌دهیم؛ خود من هم در وزارتخانه بودم و خیلی تلاش کردیم. ولی شرایط حال حاضر این است که استاد دانشگاه ما به خاطر معیشت به قطر مهاجرت می‌کند.

وی ادامه داد: دانشگاه‌های قطر قابل مقایسه با دانشگاه‌های ما نیست ولی استاد ما به خاطر معیشت خود مجبور به مهاجرت است. این استاد در دانشگاه قطر ماهی حدود ۶ هزار دلار حقوق می‌گیرد و خانه و ماشین در اختیار دارد و این موضوع جای تأسف است.

استاد دانشگاه تربیت مدرس با اشاره با کاهش کیفیت دانشجویان دوره دکتری گفت: در سطح دانشجو نیز دانشجویان به خاطر فشار زندگی ناچار به یافتن شغل در خارج از دانشگاه هستند و همین سبب شده سطح دانشجویان دکتری و ارشد ما افت کند. در صورتی که در دنیا، مقطع دکتری یک جایگاه شغلی است و دانشجوی این مقطع باید حقوق بگیرد. ممکن است این حقوق از سمت دولت نباشد ولی استاد او باید گرنت داشته باشد، پروژه از خارج دانشگاه بگیرد و به او حقوق دهد.

وی افزود: وقتی دانشجوی ما به صورت پاره وقت می‌تواند به دانشگاه بیاید. هر چقدر که دانشجوی بسیار علاقه‌مند و پر ظرفیتی باشد، ولی نمی‌تواند به خاطر وضعیت معیشتی به صورت تمام وقت در دانشگاه باشد.

صنعتی که رقابتی نیست با دانشگاه ارتباط ندارد

احمدی نبود اشتغال و امید به آینده برای جذب به کار را نیز یکی از مسائل مهم دانشگاهیان دانست و گفت: صنعت ما به دلیل این‌که رقابتی نیست، ارتباطی با دانشگاه ندارد. الان فقط بر سر دانشگاه کوفته می‌شود که دانشجویان کارآمد نیستند و اساتید به سمت صنعت نمی‌روند ولی وقتی با دقت بیشتری به این موضوع نگاه کنیم، می‌بینیم که اگر پروژه وارد دانشگاه شود و مراکز صنعتی ما پول برای تحقیقات صرف کنند، اساتید و دانشجویان ما با توجه به ظرفیت‌هایی که دارند، علاقه‌مند به همکاری هستند؛ ولی صنعت ما به خاطر مشکلات اقتصادی و مدیریتی، پروژه را به دانشگاه نمی‌آورد.

وی با تاکید مجدد بر این‌که هدف از بیان این مسائل منفی‌بافی نیست، گفت: من با دید کلان‌نگر به این موضوعات نگاه می‌کنم. در حال حاضر مواردی هم داریم که پروژه‌های مشترک با صنعت انجام می‌شود ولی ظرفیت دانشگاه‌های ما خیلی بالاتر از این‌هاست.

عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس خاطر نشان کرد: دانشگاه‌های ما با این تعداد نیروی انسانی، سابقه علمی و افراد علاقه‌مند، حداقل باید چند سر و گردن از کشورهای منطقه بالاتر باشد.

وی با بیان این‌که درحال حاضر دسترسی دانشگاهیان به منابع علمی نیز دچار مشکل شده است، گفت: دانشجو و استاد به مجلات و کتاب نیاز دارند و الان دسترسی به این منابع دچار مشکل شده است. دانشگاه‌های ما پول پرداخت حق اشتراک مجلات را ندارند و افراد اغلب مجبورند مجلات را از مبادی غیر قانونی و غیر رسمی به دست بیاورند.

احمدی با اشاره به اهمیت امنیت شغلی و فکری دانشگاهیان گفت: در دانشگاه‌ها باید فضای سیاسی و فرهنگی بازتر و غیر امنیتی ایجاد شود تا اساتید بتوانند امنیت شغلی و فکری داشته باشند.

محوریت تصمیم در مورد جذب و گزینش به دانشگاه‌ها برگردد

وی به اهمیت استقلال دانشگاه‌ها تاکید کرد و گفت: استقلال دانشگاه‌ها نیز موضوع بسیار مهمی است. باید محوریت تصمیمات در موضوعاتی مثل جذب، گزینش و … به داخل دانشگاه‌ها برگردد.

معاون پژوهشی اسبق وزارت علوم تاکید کرد: البته این مسائل را می‌توان حل کرد و غیر قابل حل نیستند.

وی اظهار کرد: شعار اصلی و محوری دولت‌هایی که تاکنون داشتیم، دانشگاه و توسعه علمی نبوده است؛ پُز آن را می‌دهند ولی برنامه کلیدی در این زمینه نداشته‌اند. از درمان عمومی، ارتقای بهداشت و حرف زده می‌شود ولی برنامه کلیدی در این زمینه که محور توسعه باید دانشگاه باشد، نبوده است.

توسعه اقتصاد در گروی توسعه علم است

احمدی تاکید کرد: اگر دانشگاه ما ضعیف باشد، هم صنعت ما ضعیف است و هم فرهنگ، آموزش و پرورش، اقتصاد، مدیریت و توسعه مشکل پیدا می‌کند. همه دولت‌ها این موضوع را مطرح می‌کنند که باید با دانشگاه تعامل داشته باشیم ولی تعامل با این‌که شعار اصلی «توسعه دانشگاه و احیای دانشگاه» باشد، متفاوت است.

معاون پژوهشی اسبق وزارت علوم تاکید کرد: ما باید ایمان داشته باشیم که «توسعه اقتصاد ما در گروه توسعه علم» است. موضوع اشتغال و شرکت‌های دانش‌بنیان در زمانی‌که من مسئولیت داشتم هم مطرح شد ولی به دلیل تحریم اغلب شرکت‌های دانش‌بنیان نیز دچار مشکل شدند؛ چرا که شرکت نمی‌توانست محصول خودش را بفروشد و یا مواد اولیه خود را وارد کند. ما یک زمانی بحث مهاجرت افراد و اساتید دانشگاه را داشتیم. الان با مهاجرت شرکت‌ها نیز مواجهیم.

وی خاطر نشان کرد: بنابراین اقتصاد مبتنی بر علم، احیای ارتباطات بین‌المللی نه به عنوان شعار؛ بلکه به عنوان یک راهبرد باید مد نظر رئیس جمهور آینده قرار بگیرد. ما ظرفیت همکاری در پروژه‌های بین‌المللی در دنیا را داریم. اگر دولت این اعتقاد را داشته باشد که توسعه علمی حرف اول را در کشور می‌زند و اقتصاد کشور نیز باید اقتصاد مبتنی بر علم و توسعه علمی باشد و از طرف دیگر سیاست‌های باز در عرصه بین‌المللی را در پیش بگیرد، شرایط تغییر خواهد کرد.

احمدی گفت: هر یک از نامزدان ریاست‌جمهوری که در انتخابات پیروز شود باید به این توجه کند که دانشگاه باید نقش محوری را در تصمیمات داشته باشد. درست است که همه با لبخند از دانشگاه تعریف می‌کنند ولی در جایی که بدهی کارگران و بازنشستگان و … مطرح می‌شود، دانشگاه در اولویت نیست.