عصر ایران؛ مهرداد خدیر- در دومین مناظرۀ انتخابات زودهنگام ریاست جمهوری که در واپسین ساعات بهار ۱۴۰۳ خورشیدی برگزار شد علیرضا زاکانی شهردار کنونی تهران از وعده های شگفت‌آور و حمله به دولت حسن روحانی هیچ فروگذار نکرد و در پایان حتی از یاد برد که در سال ۱۴۰۳ هستیم و نه ۱۴۰۰ وگرنه نمی‌گفت دولت روحانی مسؤول وضعیت اسف‌ناک کنونی است.
چرا که خود بارها از تجربه ۳۳ ماهه در شهرداری تهران به عنوان الگو یاد کرد و او در دولت مرحوم ابراهیم رییسی شهردار و عضو کابینه شد و همواره صحبت از رسیدن به قله‌ها بوده و تعبیر »اسف‌ناک« را البته خبرگزاری رسمی دولت از پیامک‌های ارسالی حذف کرد.
او به سبک احمدی‌نژاد تصاویری از حسن روحانی سوار بر اتومبیل یا کلید در دست یا در حال تجلیل از مذاکره‌کنندگان برجام به مثابه اسناد خیانت و جنایت به بینندگان نشان می‌داد و انگار نه انگار که در آستانه 60 سالگی قرار دارد. چون رفتارهایی چنان کودکانه بود که موجی هم برنینگیخت و تنها برخی وعده‌ها و اشتباهات کلامی همچون »خانم‌های باردار و پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها را رایگان می‌کنیم« اسباب طعنه و طنز را فراهم ساخت.
از 3 حال خارج نیست: یا باید رییس جمهوری شود که هیچ یک از نظرسنجی ها بختی برای او قایل نیست و رقابت اصلی بین سه نفر (پزشکیان و جلیلی و قالیباف) است ولی اگر به هر حال این اتفاق بیفتد مهم ترین وعده معادل 22 میلیون تومان اعتبار طلا برای هر ایرانی است و خانواده 5 نفری مثلا 110 میلیون تومان (طلا).  یا کنار می‌کشد که تمام این ادعاها و الدوروم بولدورم‌ها دود هوا خواهد شد. یا باید به شهرداری تهران بازگردد و بعید است شورای شهر حاضر به ادامه با زاکانی پسا انتخابات باشد و اگر هم بماند تحت فشار خواهد بود. 
او بارها کوشید نقش محمود احمدی‌نژاد را ایفا کند که در سال 88 به جای دو رقیب واقعی خود (موسوی و کروبی)  هاشمی رفسنجانی را در مقابل خود تصویر می‌کرد و به او می‌تاخت. اینجا هم زاکانی کوشید این گونه القا کند که چون برخی از وزیران روحانی به ستاد پزشکیان پیوسته‌اند از روحانی خط می گیرد. پاسخ پزشکیان اما تنها این بود که وزیر دولت خاتمی بوده و مردم تعیین می کنند که دوست دارند به آن دوران بازگردند یا نه. نه زاکانی و نه هیچ نامزد دیگر در این باره سخنی نگفتند چرا که دوره دوم خاتمی در سال های 80 تا 84 به عنوان بهترین سال های اقتصادی بعد از انقلاب ثبت شده و خیلی ها اگر خودرو شغل و خانه دارند یا به سفر خارجی رفته اند یا کالاهای متنوع فرهنگی و هنری مصرفی کرده و از فشار تبلیغات ایدیولوژیک رها یا دور شده یا حس خوبی داشته‌اند مربوط به همان زمان است به خصوص در طبقه متوسط در حالی که از یارانه نقدی و سهام عدالت و مسکن مهر دوره احمدی نژاد هم خبری نبود.
در حالی که زاکانی  وعده طلا  داد و به برجام و روحانی و مشاوران پزشکیان  تاخت و مشخص  نکرد اگر در دولت فعلی به قله نزدیک شده‌ایم چرا گفت وضع اسف‌ناک است و این سه سال هم تقصیر روحانی است و چرا یک بار به ترامپ بد و بی راه نمی‌گویند قاضی زاده هاشمی که پیراهن عزای مرحوم رییس جمهور فقید را از تن به در نکرده بیش از دیگر نامزدها از آقای رییسی نام برد و مشخص بود در صدد جلب و جذب آرای شرکت کنندگان در تشییع پیکرهاست و آن قدر گفت شهید رییسی، شهید رییسی که مسعود پزشکیان هم دچار لغزش زبانی شد و درباره حسن روحانی گفت شهید روحانی!
چهره برتر مناظره اما بی گمان مصطفی پورمحمدی بود به خاطر دو جمله: یکی این که فاش کرد 8 سال قبل و در دوران ریاست جمهوری روحانی که به عنوان وزیر دادگستری در جلسه مربوط به پول شویی در نشست شورای عالی امنیت ملی شرکت کرده و خواستار تعیین تکلیف پیوستن به گروه ویژه اقدام مالی یا همان اف‌ای‌تی‌اف شده سعید جلیلی به او گفته من مخالف نیستم ولی نمی‌خواهیم به اینها ( دولت روحانی) امتیاز بدهیم!
آقای جلیلی این ادعا را تکذیب نکرد و در ذهن مخاطب این پرسش شکل گرفت که تنها به خاطر آن که به روحانی امتیاز ندهند مخالفت می‌کنند و داعیه دار منافع ملی و مصالح نظام هم هستند؟ 
جای دیگر هم وقتی باقر قالیباف در دفاع از مصوبه راهبردی که به تلاش مجلس قبل برای جلوگیری از احیای برجام بعد از بازشگت ترامپ تفسیر شده به افزایش فروش نفت اشاره کرد پورمحمدی بلافاصله گفت: افزایش فروش نفت از 300 هزار بشکه در روز به یک میلیون و نیم به خاطر قانون شما نبود. ناشی از داستان اوکراین و رقابت چین و آمریکا و رقابت چین و نفوذ و خط ابریشم مدرن و تغییر مناسبات است و بایدن هم به خاطر مشکلات انتخابات بعدی ملاحظاتی داشت.
این در واقع حتی از آنچه محمد جواد ظریف در میزگرد اقتصادی گفت هم متنوع‌تر و کامل‌تر بود و آن قدر بر اصول‌گرایان گران افتاده که نشست روز پنج‌شنبه وزیر سابق خارجه در مشهد لغو شد و تلویزیون هم بسیج شده تا این انگاره را رد کند و ساعتی بعد انیمیشنی از شبکه اول سیما پخش شد که در آن توضیح می‌داد طرح افزایش فروش نفت در دولت آقای رییسی چگونه بوده و می شد حدس زد وحید جلیلی برادر سعید جلیلی پشت برنامه است و مشمول ذمه اید اگر خیال کنید اسم این کار استفاده از امکانات عمومی در فضای انتخابات است چون روزنامه همشهری هم در دفاع از زاکانی هرگز چنین نیتی ندارد و ایضا روزنامه دولت که برای آن که ثابت کند حق با کارشناس برنامه اقتصادی بوده نه محمد فاضلی گزارش منتشر می‌کند!
در یان انیمیشن فرمول فروش نفت یا همان طرح سعید جلیلی در برنامه انتخاباتی را لو می دهند. با این تمثیل که دانش آموزی ساندویچ درست می کند اما بوفه‌دار مدرسه از او نمی‌خرد و او تصمیم می‌گیرد به قیمت کمتر به خود بچه‌ها بفروشد. اصلا چه کاری است که به بوفه بفروشد و بوفه به محصلین؟ خودش به بچه ها می‌فروشد و توضیح می‌دهد در قضیه نفت همین کار را کردند و بی سبب نبود که سعید جلیلی در بخش آموزش و پرورش آن همه بر نقش مدرسه تأکید داشت.
البته در انیمیشن توضیح ندادند این روش منجر به فساد می شود یا نه چون اگر قصد پاسخ به پزشکیان را داشته باشند به بخور بخورها اشاره کرد و برای آن که دو مدافع دولت مستقر را قدری آرام کند به پرونده وزیر جهاد کشاورزی و ماجرای چای دبش اشاره کرد که بزرگ ترین فساد تاریخ ایران است و در دولت فعلی رخ داده است. قاضی زاده هاشمی منتها در مقام وکیل مدافع رییس جمهور فقید گفت خودشان گزارش دادند. این در حالی است که سخن گوی دولت تکذیب کرده و گفته بود ساداتی نژاد خود استعفا کرده و رییس ثوه قضاییه فاش کرد برای او تقاضای اعمال ماده 477 شده ( ماده ای که رییس قوه قضاییه می تواند چنانچه رأیی را خلاف شرع بین تشخیص داد به محکمه ای دیگر ارجاع دهد).
مشخص بود که پزشکیان نمی خواهد وارد دعوا شود خاصه وقتی پورمحمدی آن دو جمله را گفت و خود پومحمدی هم برای آن که متهم نشود نامزد پوششی پزشکیان است به او نقدهایی وارد کرد.
بخش دوم مناظره کسالت بار بود اما نمی توان از این واقعیت نگفت که در موضوع نظام سلامت اطلاعات و آمارهای سعید جلیلی از بقیه دقیق تر و کاربردی تر بود.
به ویژه آنجا که گفت هر روز 1200 نفر از هم وطنان ما از دنیا می روند و اگرچه مرگ حق است و روزی همه می میرند اما 44 درصد از مرگ ها قابل پیش گیری است چون یا ناشی از سوانح رانندگی است یا آلودگی هوا یا سکته در سن پایین و وقتی گفت آلودگی هوا انگار توجه نداشت که همفکر او به عنوان شهردار تهران کنار او نشسته است.
مهم ترین ایده آموزشی قاضی زاده هاشمی زیر و رو کردن ساختار فعلی بود و این که به جای 6 تا 18 سال و در دبستان و دبیرستان سه دوره 4 تا 8 سال به عنوان دوره شناخت، 8 تا 11 سال به عنوان دوره سواد و 11 تا 16 سال هم مهارت. از هنرستان ها مثال زد که محصلین روانه بازار کار می شوند و چون نام دولت خود را خانواده گذاشته طبعا روشن است که دختران هم بعد از 16 سال قاعدتا ازدواج می کنند و فرزند می آورند اگرچه این را دیگر نگفت.
محمد باقر قالیباف هم از طرح 5 فوریتی خود رونمایی کرد که اولی افزایش حقوق کارمندان است و دومی اعطای زمین رایگان و خانه های 75 متری موقت به زوج های جوان و سومی خودرو برای جوانان و تصریح کرد از واردات خودرو نو و کارکرده دفاع می کند و در این فقره نگفت ما می توانیم. ایده چهارم اما خیلی ناب است. ساخت دیوار در تمام مرز شرقی با پاکستان و افغانستان و اخراج مهاجران غیر قانونی و پنجم هم توسعه سواحل دریای عمان (مکران) و به زبان دیگر ساخت یک دوبی در این منطقه.
این که پزشکیان و قالیباف مطلقا با هم مواجهه و محاجه نکردند و رییس مجلس از رییس جمهوری پیشین با تعبیر "آقای دکتر روحانی" یاد می کرد قابل توجه بود.
این که زاکانی و قاضی زاده هم نکته خاصی علیه پزشکیان نداشتند و تنها به شماوران می تاختند نشان می داد ظریف تا چه اندازه بازی را بر هم زده و این که در بخش های خبری رفتار فاضلی هم سانسور شد گویا به زیان شان تمام شده است.
سعید جلیلی هم گاه در توهمات و تخیلات و جمله سازی با دو کلمه فرصت و ظرفیت و تکرار شعار طولانی یک ایران جهش و یک جهان فرصت بود که بعید است خود بتواند 5 بار به سرعت تکرار کند اما الحق و الانصاف در بخش سلامت اطلاعات جالبی داد و معلوم بود در این بخش کار کرده در حالی که سه نامزد از 6 نامزد پزشک اند اگرچه به طبابت شهره نیستند و تنها در دکتر پزشکیان این وجه پررنگ است اما در سخنان او که 4 سال وزیر بهداشت بوده هم نکات سلامت جلیلی نبود.
پزشکیان در دام زاکانی و قاضی زاده نیفتاد و احتمالا آنها را انصرافی می داند. حتی قابل برداشت بود که رقیب اصلی خود را نه قالیباف که جلیلی می داند و حریف او هم جواد ظریف است.
در مجموع با این که تصور می شد پورمحمدی در نقش هافبک یارکوب ظاهر شود یا مقل ولایتی در سال 92 که به روحانی پاس گل داد به پزشکیان پاس گل بدهد این کار را نکرد و خود به دروازه هر دو - قالیباف و جلیلی - گل زد. یکی را با رد ادعای تأثیر مصوبه مجلس بر افزایش فروش نفت آن هم در دور بایدن و دیگری با خاطره اف‌ای‌تی‌اف.
اما به زاکانی کار نداشت که دوست داشت او را به عنوان نماینده دولت روحانی سیبل قرار دهد و به تنظیمات 1400 بازگشته بود.
برنده مناظره پورمحمدی بود اما این به معنی آن نیست که انتخاب رای دهندگان هم باشد.
اگر بخواهیم به حاشیه ها بپردازیم همان گونه که سیاه پوشی قاضی زاده برای اثبات شدت وفاداری و سوگ ورای برای رییس فقید قابل توجه بود حضور دکتر پزشکیان با صورت تراشیده هم چهره شبیه تری از او با مردم کوی و خیابان ترسیم کرده بود. 
تعبیر مذاکره به مثابه روش مبارزه هم که آقای قالیباف به کار برد اسباب تعجب شد چون بنای مذاکره بر بده بستان است. دو طرف که اختلافات و در عین حال اشتراکاتی دارند با هم مذاکره می کنند تا به جای دو سطح اختلافات در رأس و اشتراکات در قاعده امتیاز بدهند و بگیرند و این را چگونه می توان روش مبارزه دانست از فهم این قلم خارج است.
پزشکیان می توانست در بخش آموزش و پرورش به استخدام های ایدیولوژیک در این وزارتخانه اشاره کند و نکرد. می‌توانست از قطعیت تغییر وزیر فعلی بگوید که شاید ضعیف ترین وزیر آموزش و پرورش ایران در 60 سال اخیر باشد و مدتی است که نیست! نگفت و تنها گفت وزیری قوی برای آن برمی گزیند منتها این را قاضی زاده هاشمی هم گفت و مشخص نکرد چگونه هم راه رییسی را ادامه می دهد و هم وزیر قوی می آورد و این بنده خدا چه می شود!
پزشکیان به جای توجه به نوع رفتار با معلمان معترض و محبوس بودن برخی از فعالان صنفی معلمان یا ایدیولوژیک و ملال آور بودن مختوای برخی کتاب های درسی از مدارس خاص استعدادهای درخشان یا تیزهوشان انتقاد کرد تا احتمالا بر وجه عدالت طلبی خود تأکید ورزد.
حتی نگفت که بخشی از استخدام ها مربوط به طلاب است تا شاید تنش ایجاد نکند.
او می خواهد تصویری آشتی جو و اهل مدارا از خود نشان دهد که تنها در قبال مدیران ضعیف سخت خواهد گرفت.
مناظره پنج شنبه شب کار را برای محسن رضایی سخت کرد که می خواهد از 4 نفر سه تن را به کناره گیری به سود دیگری وادارد و مشخص نشد کی باید به نفع کی برود کنار. قالیباف به سود جلیلی و چرا جلیلی به سود او نه؟ زاکانی و قاضی زاده به نفع کی بروند کنار؟ قالیباف یا جلیلی و آن وقت تکلیف وعده های متنوع زاکانی چه می شود؟
خود قالیباف هم اگر قصد کنار رفتن به سود جلیلی را داشته باشد حمایت میانه رو ها در مجلس را از دست می دهد.
در حالت طبیعی می مانند و به گفته رییس مرکز افکار سنجی صدا و سیما تا کنون می توان گفت به مرحله دوم می کشد هر چند نباید فراموش کرد صدا وسیما گاهی به ستاد جلیلی هم بدل می شود!
اگر هم بنا به مصلحت یا فرمانی کنار بروند باز دوقطب یا سه ضلع چگونه خواهد بود؟
وقتی در مناظره اقتصادی شاهد اشارات سیاسی بودیم می توان انتظار داشت در مناظره های سیاسی و فرهنگی و اجتماعی صریح تر شوند. 
زاکانی علاقه ویژه ای دارد با روحانی دهان به دهان شود و شاید سیاست رییس جمهور سابق این باشد که صبر کند ببیند او ماندنی است یا نه.
این که جلیلی گاه در حد معلم دینی یک دبیرستان جلوه می کرد و در بخش سلامت آمارها و اطلاعات جالبی داد مجال ترسیم یک تصویر ثابت از او را می ستاند هر چند در همان آغاز وقتی پیروزی تیم والیبال ایران با مربی ایرانی بر آمریکا را تبریک گفت بر دو موضوع تاکید داشت: اول ایرانی بودن و دوم این طعنه که اگر نگویند خود آمریکایی ها می خواستند ببازند که طعنه‌ای به سخنان ظریف درباره دلیل افزایش فروش نفت بود و هنوز پورمحمدی صریح تر و کامل تر را نگفته بود. این که مربی ایرانی والیبال را ستایش کنی و وزیر خارجه سابق ایران را نکوهش از تخصص های آقای جلیلی است. 
هر قدر اصلاح طلبان تصمیم خود را ( در رأی به دکتر پزشکیان) گرفته‌اند اصول‌گرایان نمی‌دانند کدام یک را برگزینند چون هر یک به طریقی خود را شایسته تر می‌داند. قالیباف با ژستی که برای ریاست جمهوری برازنده است و فاصله از پرخاش های 92 و 96. جلیلی با آرمان‌خواهی و جذب این طیف. زاکانی با وعده‌های عجیب و غریب و قاضی زاده هاشمی که به هزار زبان می‌گوید من همان ابراهیم رییسی‌ام.
درصد قابل توجهی البته هنوز تردید دارد. از یک سو گمان می‌برند سناریوی 1400 در میان است منتها با مشارکت بالا و از سوی دیگر نمی‌خواهند شریک روی کار آمدن جلیلی باشند و به دعوت خاتمی و ظریف و به صداقت پزشکیان بی توجهی کنند.
این که اکثر ما در انتخاب همسر و فرزندآوری و گزینش رشته دانشگاهی و جا و زمان اوقات فراغت و گذران تعطیلات هیچ وسواسی به خرج نمی‌دهیم و هر روز ساعت‌ها و در طول عمر هزاران ساعت را در ترافیک هدر می‌دهیم و به انتخابات و نوشتن دو کلمه نام یکی روی کاغذ و به صندوق انداختن که رسیده‌ایم این قدر دقیق شده‌ایم از بررسی و نقل و تحلیل سخنان کاندیداها البته قابل تأمل‌تر است!

تماشاخانه

زلزله کاشمر؛ هشدارهایی که نادیده گرفته شد/ گفته بودند 80 درصد بافت فرسوده در خطر زلزله قرار دارد (فیلم)

دوش ها را فراموش کنید/ ماشین های جدید شما را می شورند (فیلم)

فیلم های دیگر