امیر الهی- روزنامه‌نگار

یک سال پیش که کارگروه کنترل بازار املاک و مستغلات فعال شد، فعالیت 16هزارو500بنگاه املاک غیرمجاز در کشور خبرساز شد؛ بنگاه‌هایی که حدود نیمی از آنها در تهران و شهرک‌های اقماری پایتخت فعال بودند. بنگاه‌های ملکی غیرمجاز چرا ظهور می‌کنند و چه سرنوشتی دارند؟ به‌گزارش همشهری آنلاین، بنگاه‌های مشاور املاک، دلالان قانونی و عرفی بازار املاک و مستغلاتند که باید در چارچوب قانون صنفی و نرخ‌نامه مصوب کمیسیون نظارت شهرستان‌ها فعالیت کنند؛ اما در دوره‌های آشفتگی بازار مسکن و اجاره همواره این صنف به‌عنوان یکی عاملان وضعیت نامساعد بازار معرفی می‌شود. فارغ از وجود تخلفات محتمل در صنف مشاور املاک که راه‌های قانونی برای برخورد با آن نیز وجود دارد، نکته قابل‌توجه این است که بخش تاریک بازار مسکن را بنگاه‌های غیرمجاز در اختیار دارند که تخلفات آنها به‌حساب صنف قانونی نوشته می‌شود و راه برخورد با آنها نیز پیچیده‌تر است. در بازار کساد و راکد املاک که صنف قانونی را نیز سرخورده و گلایه‌مند کرده، بنگاه‌های غیرمجاز چه می‌کنند و آیا چرخ کسب‌وکار آنها می‌چرخد؟

رؤیای شغل راحت
راه‌اندازی بنگاه‌ املاکی، البته بدون دریافت جوازهای لازم، عده‌ای را برای کسب درآمد از این طریق وسوسه می‌کند.همین می‌شود که آنها  بدون دانش و تجربه کافی، فضایی را به عنوان مشاوره املاکی راه‌اندازی می‌کنند و بی‌خبری مالک، خریدار موجود و مستاجر از موضوع در آینده حسابی دردساز می‌شود.سعید لطفی، عضو هیأت‌مدیره اتحادیه مشاوران املاک تهران، در گفت‌وگو با همشهری یکی از دلایل ظهور بنگاه‌های املاک غیرمجاز را همین راه‌اندازی شغل راحت و بی‌نیاز به امکانات خاص عنوان می‌کند، بنگاه‌هایی که اغلب آنها بعد از چند‌ ماه فعالیت حساب کار دست‌شان می‌آید و تعطیل می‌شوند؛ اما بخشی مثلا به‌دلیل مالکیت محل کسب می‌توانند مدت زیادتری دوام بیاورند.

نرخ‌شکنی غیرمجازها
عضو هیأت‌مدیره اتحادیه مشاوران املاک تهران، تخلف از حق کمیسیون مصوب در واحدهای صنفی مجاز را رد نمی‌کند؛ اما این نکته را یادآور می‌شود که بخش عمده واحدهای مجاز قانونمندند و اگر نرخ‌ها را رعایت نکنند، خطرات بزرگی نظیر جریمه، پلمب و لغو مجوز برایشان وجود دارد؛ اما واحدهای غیرمجاز معمولا متخلفند و هرچه تیغ‌شان ببرد، حق‌الزحمه می‌گیرند. لطفی معتقد است که بوروکراسی اداری نسبتا پیچیده برای برخورد با بنگاه‌های غیرمجاز هم به استمرار فعالیت و تخلف آنها کمک می‌کند؛ درحالی‌که بنگاه مجاز مکلف است حق کمیسیون را که طبق نرخ‌نامه در متن قرارداد نیز درج شده است، دریافت کند و فرضا اگر رقم بیشتری بگیرد، با شکایت مشتری، راه برای برخورد با آن از طریق کمیسیون نظارت اتحادیه باز است.

فصل رویش بنگاه‌های غیرمجاز
بازار مسکن دارای دوره‌های متناوب رونق و رکود است و در دوره‌های رونق که عمدتا بعد از تنش‌های ارزی و تورمی شکل می‌گیرد، ظهور بنگاه‌های غیرمجاز نیز بیشتر می‌شود. این بنگاه‌ها در ابتدا خود را در حال دریافت مجوز معرفی می‌کنند و کار اصلی آنها نه کسب درآمد از محل جوش‌دادن معاملات، بلکه شناسایی ملک‌های خوش‌قیمت و سفته‌بازی و دلالی روی آنهاست. در این دوره‌ها فقط کسانی که دنبال شغل راحتند اقدام به تأسیس بنگاه ملکی غیرمجاز نمی‌کنند، بلکه برد اصلی با کسانی است که مقداری نقدینگی دارند و به‌راحتی می‌توانند فاصله میان فروشنده پول‌لازم و خریدار دست‌به‌نقد را پر کنند. آنها ملک‌های خوب و بازارپسند را می‌خرند و با بازارگرمی به بهایی بسیار بالاتر می‌فروشند. این بنگاه‌ها بعد از راکدشدن بازار نیز اصراری به ادامه فعالیت ندارند؛ به‌راحتی تغییر کاربری می‌دهند.