رابعه تیموری- روزنامه نگار

وقتی توی کارتن‌های مقوایی روی هم می‌لولند، هیچ‌کس نمی‌داند صدای مداوم و بی‌وقفه آنها که لحظه‌ای قطع نمی‌شود، چه مفهومی دارد. تعابیر دامپزشکان از صدای جیک جیک این زبان بسته‌ها فقط به چند مورد خلاصه می‌شود: یا گرسنه‌اند یا احساس گرما و سرما می‌کنند و شاید هم سروصدایی باعث آزار و احساس ناامنی آنها شده باشد، ولی موجود زنده‌ای که به محض سردرآوردن از تخم، مورد غربالگری زمخت و نفسگیر قرار گرفته و پس از تعیین جنسیت تقدیری خاص برایش رقم خورده، شاید حرف‌های بیشتری برای گفتن داشته باشد. سرنوشت این جوجه خروس‌های رنگی که به اسباب بازی‌های ملوس کودکان تبدیل می‌شوند خواندنی است.


عمر جوجه‌ها به دنیا نیست؟
جنس اش جور است و در کنار 40-30جوجه آبی و قرمز و صورتی که داخل کارتنی 50سانتی‌متری دور خودشان می‌چرخند، چند جوجه مرغ و اردک نابالغ رنگ نشده هم گذاشته تا مشتریانی که کرک‌های کم پشت جوجه‌ها را طبیعی و بدون رنگ می‌پسندند، از پای بساط او دست خالی نروند. برای مادرانی که با فراغ بال به بازار آمده‌اند، چندان سخت نیست که دل به دل کودکان بازیگوش شان بدهند و لحظاتی طولانی، قدم زدن چند سانتی‌متری جوجه‌های کرک رنگی روی روزنامه باطله کف کارتن را تماشا کنند، اما وقتی بچه‌ها با خواهش و زبان ریختن یا لجبازی و گریه زاری می‌خواهند آنها را برای خرید این اسباب بازی‌های خوشرنگ متحرک مجاب کنند، تصمیم‌گیری برای والدین کمی سخت می‌شود. در این مواقع توضیحات درست و غلط ناصر به یاری بچه‌ها می‌آید: «تا حالا هیچ بچه‌ای از بازی با جوجه رنگی مریض نشده، این جوجه‌ها در کارخانه واکسن می‌خورند...» ناصر هر روز با مشتریان ناراضی زیادی سرو کار دارد که طمع او برای به جیب زدن سود فروش جوجه‌های بیمار را باعث کم عمر بودن جوجه‌های
ارزان قیمت‌شان می‌دانند، ولی نمی‌پذیرند که جوجه‌های ریز جثه چند روزه، تاب فشرده شدن در مشت کودکان را ندارند و بر اثر قصور و کوتاهی آنها از بین می‌روند.

پرخوراک‌ها جدا می‌شوند
شاید بسیاری از مشتریان ناصر ندانند که جوجه‌های رنگی بخت برگشته پیش از آنکه به‌عنوان بازیچه کودکان راهی خانه‌های آنها شوند، حال و روز خوشی نداشتند. این جوجه‌ها که به ضرب و زور و گرمای مصنوعی دستگاه‌های جوجه کشی سر از تخم در می‌آورند، هنوز چشم باز نکرده در چرخه‌ای نفسگیر قرار می‌گیرند تا جنسیت آنها مشخص شود. آنها پیش از آنکه فرصتی برای دور انداختن پوسته آهکی خود داشته باشند، روی دم و دستگاهی آلومینیومی به سرعت و پرشتاب آنقدر غلت می‌زنندتا به مرحله جداسازی برسند. در اینجا اگر جوجه مرغ گوشتی از آب درآیند، گوشت و تخم‌شان قیمت دارد که هم واکسینه می‌شوند و هم باعزت و احترام مراحل بعدی تولید را طی می‌کنند؛ ولی اگر خروس باشند، از آنجا که با وجود
خوش خوراک بودن به سادگی وزن نمی‌گیرند، پرورش آنها برای تولید گوشت به صرفه نیست، عجولانه و دسته جمعی به داخل نایلون‌های زباله سرازیر می‌شوند تا در کارخانجات تولید پودر گوشت به چاشنی خوراک دام و یا سگ‌ها و گربه‌های خانگی تبدیل شوند.

اسباب بازی‌های رنگین کمانی
کارگرانی که معدوم‌سازی‌ جوجه‌های مازاد صنایع تولید پودر گوشت را بر عهده دارند، ترجیح می‌دهند به جای معدوم‌سازی‌ این زبان بسته‌های کم سن و سال، رنگ و لعابی دلنشین روی آنها بنشانند تا به‌عنوان اسباب بازی کودکان به فروش برسند و درآمدی قابل توجه برای آنها به همراه بیاورند. عمده فروشان جوجه‌های تزئینی در هر خانه و کارگاه قدیمی که حیاطی آفتاب‌گير داشته باشند، می‌توانند محصولات خود را برای فروش آماده کنند. دم و دستگاه کارشان هم به پاتیل و ظرف پلاستیکی بزرگ و جاداری خلاصه می‌شود که نایلون‌های پر از جوجه را عجولانه و به سرعت توی آن خالی می‌کنند و پیش از آنکه جوجه‌های از نفس افتاده فرصت نفس تازه کردن به‌دست آورند، چند لیتری رنگ صنعتی از جنس رنگ‌هایی که برای رنگ آمیزی نخ و پشم قالی به‌کار می‌آید روی آنها می‌پاشند. بعد هم به همان تند و تیزی که تخمه‌های خام را در دیگ دستگاه‌های تخمه پزی می‌چرخانند، جوجه‌ها را داخل پاتیل رنگ پیچ و تاب می‌دهند تا کرک‌های نرم‌شان کامل و یکدست رنگ به‌خود بگیرند. تابستان و بهار فصل فروش جوجه رنگی است و آفتاب داغ و پرهرم این فصول در دقایقی کوتاه رنگ را روی تن و بدن جوجه‌ها می‌خشکاند و آنها را برای تحویل به دستفروشان گوشه و کنار شهر آماده می‌کند.

به شرط پذیرایی
اگر چه دامپزشکان و کارشناسان هم بر ادعای ناصر در مورد عمر جوجه‌های رنگی صحه می‌گذارند و ممکن است تک و توک خروسک‌های خوش عافیتی که آب و دانه و واکسیناسیون آنها به قاعده باشد و روز و شب‌شان در دما و روشنایی کافی بگذرد، تنهایی نکشند و بند نافشان هم عفونت نکند، بتوانند حدود 8-7سال عمر کنند و روزهای آوازخوانی خود را هم ببینند، اما به قول دکتر آراسب
 دباغ مقدم، ادعای واکسینه شدن جوجه‌های رنگی که از سوی ناصر و همکاران دستفروش اش مطرح می‌شود، فقط از سر بازارگرمی است. این عضو کمیته تخصصی بهداشت و سلامت موادغذایی سازمان نظام دامپزشکی می‌گوید: «جوجه‌های رنگی اغلب به‌صورت دستفروشی و به شکل غیرقانونی به فروش می‌رسند و حامل باکتری‌هایی مانند ‌ای کولای و سالمونلا هستند که باعث بیماری در انسان می‌شوند. این بیماری‌ها از طریق مدفوع و پرهای جوجه‌های رنگی منتقل می‌شوند و ممکن است افراد مسن، نوزادان، دریافت‌کنندگان پیوند اعضا، بیماران سرطانی و انسان‌های مبتلا به HIV را دچار گرفتاری کنند.»