*صندلی محل نشستن نامزدها مشخص شد
صندلی نامزدهای انتخابات ریاست‌جمهوری در اولین مناظره مشخص شد:
صندلی شماره ۱ : قاضی زاده
صندلی شماره ۲ : قالیباف
صندلی شماره ۳ : پزشکیان
صندلی شماره ۴ : جلیلی
صندلی شماره ۵ : زاکانی
صندلی شماره ۶ : پورمحمدی

*اقامه نماز مغرب و عشا
نماز جماعت با حضور نامزدهای انتخابات ریاست‌جمهوری چهاردهم اقامه شد.
 

دانلود فیلم
 

آغاز مناظره نامزدهای انتخابات ریاست‌جمهوری
مناظره نامزدهای انتخابات ریاست‌جمهوری چهاردهم در استودیوی محل مناظرات در رسانه ملی با نواختن سرود ملی و تلاوت آیاتی چند از کلام الله مجید و البته با ۲۰ دقیقه تاخیر از زمانی که پیش از این برای آغاز مناظره اعلام شده بود آغاز شد.


سوالات مطرح شده توسط کارشناسان اقتصادی از نامزدها
در ادامه برنامه برخی کارشناسان به طرح سوالات خود از نامزدهای چهاردهمین انتخابات ریاست جمهوری پرداختند:

۱- دانش‌جعفری: آیا دولت شما آنچه در برنامه هفتم پیش بینی شده را قبول دارد؟

۲- غضنفری: هر سال در دولت شما چقدر سرمایه گذاری می شود، از کجا؟ و نقش بخش خصوصی چیست؟
۳- مظاهری: برای تامین رشد هشت درصد سرمایه گذاری همیشه امکان خوبی بوده است؛ برنامه شما برای جلب سرمایه گذاری خارجی و هدایت آن و البته درچارچوب قانون مصوب مجلس و مجمع تشخیص چیست؟

۴- فولادگر: چه برنامه ای دارید که بحث سند راهبردی توسعه صنعتی در کشور تهیه، تدوین و ابلاغ شود؟

۵- پورمحمدی: برای بهبود فضای کسب و کار و ارتقای جایگاه کشور در فضای کسب و کار چه میکنید؟

۶- مروی: برای تامین نهاده‌ها باید ثبت سفارش شود؛ تقاضا برای ارز وارداتی زیاد است و اینها باید ۶-۷ ماه در نوبت بمانند؛ صادرکننده هم برایش نمی صرفد و انگار به او ۳۰-۴۰ درصد مالیات می بندیم. برنامه شما برای بحث پیمان سپاری ارزی چیست؟

۷- نجفی عرب: برنامه مشخصی درباره ثبات بخشی به اقتصاد کلان کشور که فعالان اقتصادی بتوانند در وادی این ثبات که ایجاد می‌شود، برنامه مشخصی داشته باشند چیست؟ امروز واقعا در این زمینه دچار مشکلیم. صبح بلند می شویم می بینیم تورم و نرخ ارز و  ... تغییر کرده است.


*پاسخ قاضی‌زاده هاشمی به طرح رشد 8 درصدی سرمایه گذاری
قاضی زاده هاشمی گفت: مردم از وعده‌ها خسته شدند. این وعده دادن در عمل به تحقق نمی‌رسد عده‌ای از مردم ناامید می‌شوند و با صندوق قهر می‌کنند. ۲۵۰ میلیارد دلار برای رشد اقتصادی ۸ درصد نیازمند سرمایه گذاری هستیم؛ شاید جدیدترین کاری که باید انجام بدهیم هدفمندی یارانه‌هاست.

*قالیباف: رییس جمهور باید حواسش به سفره مردم باشد
محمدباقر قالیباف گفت:
_ انتخابات فرصت بزرگی است که در اختیار شما مردم شریف ایران است که بتوانید برای آینده خود و فرزندان و ایران عزیز ما تصمیم گیری کنید.

_ یکی از مهم‌ترین وظایف رئیس جمهور در این شرایط ایجاد تحول در اقتصاد به ویژه برای اقشار محروم، کارگران، پرستاران و مددجویان کمیته امداد و سازمان بهزیستی و کسانی است که حقوق ثابت دارند.

_ رئیس جمهور باید به گونه‌ای عمل کند و انتخاب شود که ضامن حل این مشکلات باشد، البته بدون شک با خود مردم این موضوع انجام خواهد شد.

_ ما در دهه ۹۰ شرایط سختی را گذرانیم و رشد اقتصادی ما زیر یک درصد و رشد نقدینگی ۲۶ برابر بود. هم پدران و هم مادران خانواده و زنان ایرانی در کنار تربیت و آموزش، باید فرزندان خود را تامین مالی می‌کردند. به هر صورت دورانی چون کرونا را گذراندیم و الان زمان آن است که باید جبران شود.

_ در برنامه هفتم که کار مشترک دولت سیزدهم و مجلس یازدهم است و تنها سند ما است که باید آن را اجرا کنیم معتقدم که باید قفل این توقف را بشکنیم و کاری را که شهید رئیسی شروع کرد ادامه دهیم و نقاط قوت را تقویت کنیم و ضعف‌ها را برطرف کنیم.

_ بر این باورم که ظرفیت‌های کشور آنقدر وجود دارد که می‌توان مشکلات را حل کرد. لذا به مردم، کارمندان، کارگران، بازنشستگان و قشر محروم عرض می‌کنم که در دولت خدمت و پیشرفت همه ما با مشارکت شما و سرمایه‌گذاران اقتصاد قوی را دنبال خواهیم کرد تا دولت بتواند حقوق عزیزان را متناسب با تورم پیش ببرد، قدرت خرید را حفظ کند و از رشد اقتصادی طبیعتاً باید هم سرمایه‌گذار و هم عموم مردم بهره ببرند.

*پزشکیان: مشارکت همه مردم لازمه اجرای برنامه هاست
مسعود پزشکیان گفت:
_ ما برای هر اقدام اول یک مشکل اساسی داریم. اگر نتوانیم انسجام داخلی و مشارکت همه جناح‌ها و گروه‌ها را در جهت اجرای برنامه همراه خود کنیم هر قدر برنامه درست بنویسیم مانند برنامه‌های دیگر معطل می‌ماند.

_ هر چه قول بدهیم اتفاقی نخواهد افتاد. لازمه اجرای برنامه مشارکت به دور از اختلاف و استفاده از کارشناسان برجسته غیر جناحی است. قانون برنامه‌ای که در مجلس نوشته شده طبق آنچه دولت آورده بود ۷ فصل و ۲۶ بند بود و معنی این حرف آن است که هر دولتی بیاید باید روی ۲۶ بند برنامه ریزی کند که از نظر علمی غیر ممکن است.

_ این برنامه با کار کارشناسی هم قابل اجرا نیست. این برنامه فرصتی به دولت خواهد داد تا بتواند همراه کارشناسان اهداف را بازنگری کند و این حرف را به نتیجه برساند. علاوه بر لزوم وحدت و انسجام داخلی امکان ندارد ما بدون ارتباط و باز کردن مرزهای خود و ارتباط با دنیا و دولت‌های منطقه بتوانیم این میزان رشد را به ۸ درصد برسانیم. اینکه چگونه باید با دنیا ارتباط برقرار کنیم و احتیاجات بین المللی را بر طرف کنیم از ملزومات این هدف است.

_ کاری که باید در داخل انجام دهیم این است که به تولیدکنندگان و اتاق بازرگانی و مشارکت کنندگان در تولید در تصمیم گیری و فعالیت‌ها میدان بدهیم. آنها نباید یک تولید کننده در این مملکت بدنش بلرزد که فردا چه مشکلی برایش پیش خواهد آمد.

*جلیلی: رشد را نباید تنها به سرمایه منوط کرد
سعید جلیلی در پاسخ به چگونگی تحقق نرخ رشد اقتصادی مطابق برنامه پنج ساله هفتم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران گفت:

_ سوال‌هایی که مطرح شد دو ایراد دارد چرا که اگر موضوعی قانون و فصل الخطاب است. در چنین سطحی به آن تردید وارد شود و اگر به رشد ۸ درصد اشاره می‌کنیم باید بدانیم که آن یک ضرورت است.

_ مردم باید انتخاب کنند که رشد ۸ درصدی را کدام یک از نامزدها می‌توانند به بهترین شکل اجرا کنند. عوامل مختلفی برای تحقق رشد ۸ درصدی دخیل هستند. اینکه ما رشد را فقط به سرمایه منوط کنیم ناقص است و این یک ایراد است که در سوال‌ها مطرح شده بود.

_ مهمتر از سرمایه برای رشد مدیریت آن است و امروز باید از نیروی انسانی که یکی از فرصت‌های ماست به علاوه فناوری‌هایی که می‌تواند رشد را سرعت دهد استفاده کنیم. اگر می‌گوییم قرار است رشد ۸ درصد را محقق کنیم و این برنامه توسعه وفاق ملی ما است. طبق این برنامه ۴۷ برنامه را از دولت خواسته است. که دولت باید برنامه آن را به سرعت تدوین کند و اگر ما در اصل برنامه توسعه تردید داشته باشیم و آن را مطالعه نکرده باشیم و بخواهیم تازه آن را مطالعه کنیم این کار ما را عقب می‌اندازد.

_ رشد ۸ درصد محقق می‌شود به شرط آنکه آن را جدی گرفت و از فردای انتخابات آن را طبق برنامه‌ای که داریم اجرایی کنیم. برای تحقق رشد باید فرصت‌های کشور را بشناسیم من در شعار خود یک جهان فرصت را مطرح کردم و امروز در کشور فرصت‌های بسیار ارزشمندی داریم و لازمه یک جهان فرصت یک ایران جهش است انشاالله در چهار سال آینده می‌توانیم رشد ۸ درصد را محقق کنیم.

_ از دانشگاه هاروارد هم وضعیت اقتصادی ایران را بررسی کرده بودند و آن زمان هم اعلام کردند که اینجا رشد را منوط به سرمایه می‌دانند در حالی که این‌طور نیست. من معتقدم با برنامه‌هایی که داریم با برنامه‌ریزی می‌توان این رشد را محقق کرد. باید فرصت استفاده از ظرفیت همه ایرانیان را به آنها داد.

*زاکانی: مردم ما با ریال درآمد کسب و با دلار خرج می‌کنند
علیرضا زاکانی گفت:
_ بنده یک پزشک هستم. پزشک اگر تشخیص غلط دهد نسخه غلط می پیچد. مشکل اقتصادی ایران تحریم امریکا نیست بلکه تجویزهای اقتصادی آمریکاست.

_ جهش تولید با حرکت به سمت تولید محصول محور و دانش بنیان و با ارزش افزوده بالا را پیگیری کنیم.

_ حاکمیت مردم سالاری دینی در عرصه اقتصاد را بپذیریم و با تکیه بر مردم کارها را پیش ببریم.

_ خلق ثروت را در دستورکار قرار دهیم. مردم ریالی درآمد کسب می‌کنند اما دلاری هزینه می‌کنند.

*پورمحمدی: حل مشکلات اقتصادی تنها راه‌حل اقتصادی ندارد
پورمحمدی گفت:
_ ما مشکلات اقتصادی را می‌دانیم. کارشناسان با آمار ارقام آن را می‌دانند ولی مردم مشکلات اقتصادی را با گوشت و پوست خود لمس می‌کنند و درگیر آن هستند.

_ وقتی با کارشناسان اقتصادی بخش خصوصی و اندیشه ورزان این حوزه مباحثه دارم، می‌گویند حل مشکلات اقتصادی صرفاً راه حل اقتصادی ندارد بلکه این مقوله پیوسته به اجتماع، فرهنگ، مقولات حقوقی و امور سیاسی در عرصه‌های داخلی و بین المللی دارد و نمی‌شود بدون توجه به این‌ها راه حل اقتصادی ارائه داد.

_ ما در عرصه بین‌المللی نزدیک به دو دهه است که با تحریم روبرو هستیم. برخی که از همان اول گفتند تحریم‌ها مهم نیست حالا هم می‌گوییم مهم نیست اما دنیا تحریم‌های فلج کننده‌ای را بر ما تحمیل کرده است و ما ساده از کنار آن می‌گذریم و بعد از مدتی گفتیم که تحریم هم مسئله‌ای هست و۲۰ درصد ۳۰ درصد آزار به اقتصاد ما می‌دهد.

_ در نقل و انتقال‌های مالی که همه اقتصاد ما گرفتار آن است به گونه‌ای که در میان ۲۰۴ کشور در لیست سیاه سه کشور در نقل و انتقالات مالی قرار گرفته‌ایم.

_ فعالین اقتصادی چگونه می‌خواهند عمل کنند در صورتی که از آن طرف به یک سفارتخانه حمله می‌شود و کلی تبعات سیاسی بر کشور تحمیل می‌شود.همچنین حوادث اوکراین و تایوان اتفاق می‌افتد و ما هزینه‌ها را پرداخت می‌کنیم اما از مزیت‌های آن بهره‌برداری نمی‌کنیم و سود نمی‌بریم و نمی‌توانیم فرصت‌ها را شکار کنیم، لذا چگونه می‌خواهیم بدون فرصت شناسی از مسائل بین‌المللی مشکلات را حل کنیم.

_ جامعه و صنعت ما بزرگ است و باید با دنیا کار کنیم و نیازهای مردم را تامین کنیم. رهبری سالیان سال است ما را به مسائل اقتصادی، به مسائل اجتماعی و انسجام اجتماعی و مشارکت بالا توجه می‌دهند اما ما چقدر گوش کردیم در حالی که یکسره داریم آسیب می‌زنیم و این وضعیتی است که جوانان ما را مأیوس و آزاده خاطر کرده است.

_ امروز نیاز داریم در عرصه داخلی به وفاق ملی برسیم و بدون آن نمی‌توانیم مسائل بین‌المللی را حل کنیم. در عرصه داخلی به اعجاز اعتماد نیاز داریم زیرا مردم ما را صادق نمی‌دانند و باور نمی‌کند و ما هم صادقانه راه حل‌ها را به آنها ارائه دهیم.

*قاضی زاده هاشمی: شاهد حرف‌های کلی و وعده بودیم
امیرحسین قاضی‌زاده هاشمی در ادامه با اشاره به صحبت‌های سایر نامزدها گفت:
_ حرف‌های کلی را باز شنیدیم که قبلاً هم تکرار شده بود و در عمل برای ما یک دهه رشد اقتصاد منفی ایجاد کرده بود.

_ هزینه تصمیمات اشتباه ما را مردم خواهند داد. به این دلیل اسم دولتم را دولت خانواده گذاشتم که دیدم هر تصمیمی که در مسائل داخلی و خارجی می‌گیریم را خانواده‌ها می‌دهند و سفره ایرانی هر روز کوچک‌تر خواهد شد.

_ نفت خام را می‌فروشیم و روغن می‌خریم. شرکت‌های دانش‌بنیان می‌توانند همین را تولید کنند.  دست از مردم آزاری در بخش اقتصاد برداریم؛ مثل برخی مسائل گمرک و مالیات و... کارهای خیلی خوبی در دولت آقای شهید رئیسی در این مسائل صورت گرفت.

_ خام فروشی را باید درست کنیم؛ به جای صدور نفت خام، فرآورده تولید کنیم و اشتغال و ارزش افزوده ایجاد کنیم. باید بسته مشترک و شهرک صنعتی مشترک برای سرمایه گذاری ایجاد کنیم. در راهبرد صنعتی سیاست های ارزی و تجاری باید به نفع تولید و رفاه خانوار و تولید شود.

*قالیباف: مهم‌ترین موضوع برنامه هفتم خانواده محوری است
قالیباف با اشاره به صحبت‌های سایر نامزدها گفت:
_ آقای پزشکیان درباره برنامه هفتم گفت که انسجام باید داشته باشد که بنده منسجم بودن در همه عرصه‌ها را کاملاً قبول دارم. همچنین آقای پورمحمدی اشاره کرد که همه چیز اقتصاد نیست و فرهنگ هم مهم است که بنده هم معتقد به این موضوع هستم.

_ در سرمایه‌گذاری یک بحث درباره رشد اقتصادی و یک بحث بهره وری است. در برخی از کشورها که به طور متوسط سالانه ۹ درصد بهره‌وری داشتند، نصف رشد اقتصادی خود را از طریق بهره‌وری به دست آوردند؛ باید از ظرفیت اندیشمندان و متخصصان استفاده و تصمیم سازی شود و معتقدم با توجه به بهره‌وری می‌توان نصف ۸ درصد رشد اقتصادی را محقق کرد.

_ من کاملاً معتقدم که اگر انسجام نداشته باشیم، نمی‌شود برنامه هفتم را اجرا کرد اما برنامه هفتم سند ملی ماست و حتماً ممکن است اشکالاتی داشته باشد، اما نقاط قوت هم دارد.

_ مهمترین موضوع برنامه هفتم خانواده محوری و سبد خانوار در همه ابعاد است. در ماده ۱۱۸ برنامه هفتم، شورای راهبری آمده یعنی در حین اجرای برنامه هفتم اگر اشکالی باشد، کمیته‌ای پیش بینی شده به ریاست معاون اول رئیس جمهور و اگر لازم باشد، اشکالات اصلاح خواهد شد.

_ برنامه هفتم قانون است و باید اجرا شود و نباید آن را کنار بگذاریم و اگر آن را کنار بگذاریم، عملاً انسجام را کنار می‌گذاریم و این بهانه جویی است. ما ظرفیت‌های بزرگی داریم که هدر می‌دهیم که یک مدیر قوی می‌خواهد که آن را کنترل کند.

_ ما اقتصاد را پیش بینی پذیر نکردیم و بعضاً شاهد تصمیمات سیاستی و غلط هستیم؛ دو روز قبل یک وزارتخانه بخشنامه صادر کرده و داد همه درآمده است که با این تصمیمات حتماً سرمایه‌گذار فرار می‌کند و ظرفیت‌های داخلی سرمایه‌گذاری نمی‌کنند. سیاست‌های ما به گونه‌ای است که صادرات را کند می‌کنیم و ترجیح می‌دهیم واردات کنیم که نباید این گونه باشد.

*پزشکیان: بدون سرمایه گذاری خارجی نمی‌توانیم رشد داشته باشیم
پزشکیان در بخش دوم توضیحات خود با اشاره به حدیثی بیان کرد:
_ سیر تاریخ، تجربه جهانی و تجربه بین المللی راه را برای آدم با تقوا مشخص می‌کند. هیچ کشوری از جنگ جهانی دوم تا کنون بدون رشد صادرات و سرمایه گذاری خارجی، رشد نداشته است و رشد اصلاً بدون اینها امکان پذیر نیست. یعنی ما باید صادرات و سرمایه گذاری خارجی داشته باشیم. اینکه دکتر قاضی زاده هاشمی فرمودند ما باز سرمایه گذار می‌آوریم، یک نوع سرمایه گذاری است اما نمی‌توان بدون سرمایه گذاری رشد ایجاد کرد.

_ ما گران می خریم و ارزان می‌فروشیم. در بحث نفت کلی داریم ضرر می‌کنیم. چه کسی باید جواب بدهد که چرا مفت دارایی‌های خود را می‌فروشیم؟ خرید ماشین‌های دست دوم برای ما افتخار شده است. یعنی این برازنده جامعه ما ایرانی‌ها است که ماشین دست دوم بخریم چون دولت ندارد دلار بدهد؟ بعد برای همین ماشین دست دوم مشکل ایجاد می‌شود.

_ تحریم فاجعه است و در مسیر غلط دور زدن تحریم، کلی بخور بخور وجود دارد. ما از نظر آمار در دنیا نفر ۱۵ ام از آخر هستیم. این همه بخور بخور از کجا می‌آید؟ اگر در اقتصاد شفافیت نیاوریم و مسیر را روشن نکنیم و بازار را ثابت نکنیم رشد محقق نخواهد شد.

_ ما در چین توافق کردیم بیاید سرمایه گذاری کند و گفتند تا fatf را فعال کنید. امکان ندارد بدون وارد شدن به این چارچوب‌ها بتوانیم سرمایه گذاری خارجی جذب کنیم. امکان ندارد با تحریم‌های ایجاد شده یک شریک تجاری درست و حسابی داشته باشیم مگر اینکه یک عده آدم‌های را جمع کنند که شریک تجاری شوند.

_ چهل سال است می‌گوییم درستش می‌کنیم. روز به روز پول ما بدتر می‌شود و قدرت خرید مرذم کمتر می‌شود. وقتی پول چاپ می‌کنی پول بی ارزش می‌شود. یکی از مواردی که آقای قالیباف فرمودند دقیقاً این است که می‌توانیم در ایران با کنترل انرژی و افزایش بهره وری یک کارهایی بکنیم.

_ ولی الان ما نمی‌توانیم تکنولوژی جدید را وارد صنعت نفت کنیم. ما داریم منابع زیرزمینی را با تکنولوژی‌های غلط از دست می‌دهیم. به جای اینکه ۴۰ درصد بهره وری داریم فقط ۱۳ درصد بهره وری داریم.

این نامزد انتخابات ریاست جمهوری بیان کرد: ما باید نگاه خود را عوض کنیم. نخبگان و سرمایه‌ها دارند می‌روند و ما می‌گوییم درستش می‌کنیم. از این وعده‌ها می‌دهیم و روز به روز وضعیت را بدتر می‌کنیم. اگر قرار است بهتر شود بگوییم کدام تئوری و دانشمند معتقد است این روند نتیجه می‌دهد؟

*زاکانی: مردم صحبت‌های ناامید کننده شما را ناامید نکند
زاکانی در بخش دوم فرصت چهار دقیقه‌ای خود گفت:
_ اصل ۴۴ قانون را انجام دادیم اما اختصاصی سازی کردیم نه خصوصی سازی.

_ در گذشته در این باره مسیر غلطی طی شده است.

_ آقای قالیباف در مورد نقدینگی صحبت کردند که ۲۶ برابر شده است. اصل نقدینگی مفید است و مهم این است که نقدینگی سرگردان نشود و جای خاص برای آن تنظیم و سرمایه گذاری شود. میزان نسبت نقدینگی و تولید ناخالصی داخلی در چین بیش از ۲۰۰ برابر، میانگین دنیا ۱۴۰ برابر و در ایران ۷۵ درصد است لذا نقدینگی به ذات بعد نیست.

_ آقای پزشکیان نکات کلی را بیان کردند و همه چیز زا به همدیگر گره زدند و در انتها گفتند نمی‌توانیم. متعجبم چطور ایشان نامزد انتخابات ریاست جمهوری شده‌اند.

_ امروز مردم اطلاعات آمار کافی دارند. ترکیه جزو ناتو است. اف ای تی اف در مرکزیت قرار دارد. طی ۲۰ سال گذشته تا امروز ۲۵۰ میلیارد دلار سرمایه گذاری داشته است.

_ در شهرداری تهران به چین رفتیم و ۱۳ میلیارد یورو قرارداد نوشتیم. قریب ۲ میلیارد یورو قرارداد نوشتیم بیش از ۳۴۰ میلیارد یورو ضمانت نامه گرفتم.

_ توجه به موضوع نیروی انسانی و سرمایه در کنار آموزش از اهمیت بالایی برخوردار است.
_ آقای پورمحمدی نکاتی را گفتند که در بخش دیگری عرض می‌کنم که اصلاً راه را اشتباه رفته‌اند. با اینگونه مسائل نمی‌توان حکومت داری و دولت داری کرد.

*جلیلی: با برنامه ریزی می‌توان مشکلات را حل کرد
سعید جلیلی در بخش دوم فرصت چهار دقیقه‌ای خود پیرامون اجرای برنامه هفتم توسعه گفت:
_ لازمه تحقق رشد ۸ این است که فرصت‌ها را ببینیم. باید اولویت داشته باشیم در مقوله صادرات و ارزآوری و این‌ها باید به ماموریت برای تک تک دستگاه‌ها تبدیل شود.
_ ظرفیت بزرگ دانشگاه‌ها با حضور اساتید محترم و دانشجویان را داریم و چه ماموریتی برای این‌ها در ایجاد شغل و ارزآوری تعریف کرده‌ایم. با فناوری که امروز کشور از آن برخوردار است می‌توان موفقیت‌های بزرگ را رقم زد. با برنامه‌ریزی و نگاهی که شهید بزرگوار رئیسی دنبال کردند دشمن شکست فاحش خورد.

_ حالا در حال قراردادهای بلند مدت با ایران و برقراری راهبرد هستند. اگر فرصت‌ها را نبینیم و نگاهمان به ضعف‌ها القایی باشد موفقیتی به دست نمی‌آوریم. موافق هستم که برای سرمایه‌گذاری و جذب سرمایه خارجی باید این اتفاق در ساختار اداری ما درگیر نشود. باید ساز و کار دقیق و درست داشته باشیم که صادر کننده و وارد کننده در این مسیر دچار مشکل نشود.

_ ۱۳.۶ میلیارد دلار واردات کالاهای اساسی محصولات کشاورزی را داریم و با بررسی‌هایی که انجام دادن می‌توانیم را به ۱۰ میلیارد دلار برسانیم. اگر منابع ما دچار هدر رفت و نشتی باشد حتماً برنامه‌ها شکل نمی‌گیرد. یک زمان اعلام کردم که دو تا ۴ درصد درآمدها هدر می‌رود اما چرا باید چنین اتفاقی بیفتد.

_ رئیس جمهور باید بداند که چه مشکلات و نقض‌هایی وجود دارد و از طرف مقابل بداند که چه فرصت‌هایی وجود دارد و بتواند با رفع نقص‌ها فرصت‌ها را به بهره‌برداری برساند.

*پورمحمدی: برنامه‌هایی که نمی‌شود اجرا کرد را بیان نکنیم تا مردم ناامید نشوند
پورمحمدی در بخش دوم فرصت چهار دقیقه‌ای خود گفت:
_ من به گذشته نظام و توان خودمان باور دارم و فکرم این است که نظام کارهای بزرگی را انجام داده است اما واقعیت‌ها را نباید انکار کرد. طبیعی است نقاط قوت فراوان داشتیم و با توجه به همین قوت ما می‌توانیم ضعف‌هامان را برطرف کنیم و عملکرد گذشته چراغ راه آینده است.

_ چرا رهبری فرمودند، در برنامه‌ها پنج ساله ۳۰ تا ۳۵ درصد اجرایی شده است؟ مگر قانون برنامه‌ها پس نبود مشکل آنچه بوده است؟ آیا فقط کارشناسان و مجریان آنها مقصر بودند یا آنکه برنامه‌ها اشکال داشته است، لذا چرا فقط یک سری آرمان‌ها و رویاها را مطرح کنیم؟

_ رشد هشت درصدی اقتصادی مهم است و کشور به آن نیاز دارد. در ماده الحاقی ۳۵ برنامه هفتم ۲۵ مورد آمده است که دولت سال فرصت دارد، بیاید و آن را کامل کند. این در حالیست که در دولت آقای رئیسی دو سال طول کشید تا برنامه درست شود. هر چند یک مجلس و دولت دیگر برنامه را تصویب کرده و دولت دیگری که شعارهای دیگری داده است، باید آن را اجرا کند.

_ ما به تعهدات خود را به مردمی که قول قرار دادیم عمل کنیم. آقای قاضی زاده گفتند ۲۵۰ میلیارد دلار برای رشد اقتصادی ۸ درصدی نیازمندیم که البته من کمتر فکر می‌کنم به کمتر از آ نیاز داریم. اگر خوشبینانه ۵۰ درصد آن را از ظرفیت‌های داخلی تامین کنیم، ۶۰۰۰ همت نیاز داریم که همان را از کجا می‌خواهیم تامین کنیم؟
_ با مردمی که به ما اعتماد ندارند و پول‌هایشان را به دلار طلا تبدیل کردند و حاضر نیستند به تولید تزریق کنند، نمی‌توان رشد اقتصادی ایجاد کرد. از طرفی در برنامه هفتم گفتند از منابع خارجی ۱۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری خارجی جذب کنیم که با این رقم نمی‌شود سیاست ۸ درصدی را اجرا کرد.

_ نمی‌شود خودفریبی کرد و خوشبینانه با مسائل برخورد کرد در حالی که مردم مسائل را لمس می‌کنند. بنده این صحبت‌ها را با کارشناسان متعهد با سواد دانشگاه تهران و شریف و علامه و جوانان انقلابی مطرح کردم که اتفاقاً آنان تعابیر تندتری گفتند که من نمی‌خواهم آن را در این برنامه تکرار کنم. البته این‌ها دلیل نمی‌شود ما مایوس شویم وبگوییم نمی‌توانیم.

_ نظام قدرت‌ها و جایگاه والا کشور را در عرصه بین المللی تولید کرده است. در مقابل این تحریم سخت ایستادیم که این توانمندی ملی است که ما را به اینجا رسانده است وگرنه دچار فروپاشی شده بودیم‌
_ تحریم‌های فلج کننده ولی ما قدرتمندتر هستیم و قدرت خود را باور می‌کنیم و البته اشتباهات خود را باید بپذیریم با مردم صادق باشیم و وعده‌ها و برنامه‌های درست را ارایه کنیم.
 
سوالات دور دوم مناظره اول نامزدهای ریاست جمهوری
۱- محمدجواد ایروانی: برای جهش تولید و سرمایه گذاری و مشارکت آحاد مردم چه الگوها و برنامه‌های مشخصی دارید؟

۲- محمد خوشچهره: رویکرد رئیس جمهور برای تاکید روی طرح‌های مردمی کردن اقتصاد چیست؟

۳- فولادگر: سیاست‌های اصل ۴۴ برای تغییر ریل اقتصاد کشور و انتقال از اقتصاد دولتی به وضعیتی بود که دولت نقش خودش را نظارت و تنظیم گری داشته باشد. چه اتفاقاتی افتاد که سیاست‌ها جامع و خوب اجرا نشد؟ چرا فقط سراغ واگذاری‌هایی رفتیم آن‌هم با نگاه درآمدی؟ و توانمندسازی بخش خصوصی و تعاونی و ایجاد رقابت و رفع انحصار و آماده کردن محیط کسب و کار برای حضور مردم انجام نشد؟

۴- سیدحمید پورمحمدی: تدبیر شما برای اینکه دست بخش خصوصی باز شود و شرکت‌های دولتی و نهادهای عمومی غیردولتی در بازار رقابت محدود شود چیست؟

۵- محمدرضا باهنر: خصولتی ها نه دولتی اند و نه خصوصی؛ برای اینکه این بنگاه‌های خصولتی را از این چرخه اقتصاد هم بهره وری شان را بالا ببریم و هم به مردم واگذار شود چه برنامه‌ای دارید؟

۶- دانش جعفری: نقش شبه دولتی‌ها پررنگ است و واگذاری‌ها به جای اینکه به مردم و بخش خصوصی واقعی باشد به شبه دولتیها واگذار شده است. منابع اینها هم غیرمستقیم ربط به دولت یا بخش عمومی دارد. از نظر شما در صورتی که بخواهید برنامه اقتصادی در کشور پیاده کنید، نقش شبه دولتیها را در واگذاری‌ها چطور می‌بینید؟ سیاست شما برای استفاده از منابع مردم در اقتصاد چیست؟

*قاضی زاده هاشمی: دولت تصدی گری نباید بکند
قاضی‌زاده هاشمی در پاسخ به مرحله دوم سوالات گفت:
_ احترام کارشناسان چند کلام بگویم. به عنوان یکی از افراد دولت آقای رئیسی، به برنامه‌های دولت ایشان و لایحه برنامه هفتم، خودم را ملزم می دانم و همه تعهدات را اجرا می‌کنیم.

_ مردم هم وقتی اعتماد را از دست می‌دهند که سیاستمداران اعتماد به نفس نداشته باشند و سیاه نمایی کنند. در خصوصی سازی اشکالاتی داشتیم که علتش محل بحث است؛ اختصاصی سازی کردیم، سهام عدالت کار خوبی بود ولی اشکالش این بود که مدیریتش را دولت حفظ کرد و مدیریت سهام عدالت باید به مردم واگذار می‌شد نه اینکه حیاط خلوت سیاسیون شود.

_ حقوق کارگر حفظ نشد و دولت و قوه قضاییه مجبور به ورود شدند. رقابتهای اقتصادی باید پشت اتاق شیشه‌ای باشد. ابزار این بورس است. بنگاه‌های ناکارامد باید بهره ور شوند و به بورس بروند و واگذار شوند آن‌وقت مجبور نیستیم خیلی سریع برگردانیم.

_ این معنیش این نیست که سهم دولت را در سرمایه گذاری کم کنیم. دولت تصدی گری نباید بکند. به جز امور حاکمیتی که امنیت و بهداشت و آموزش است که دولت باید اینها را تضمین کند، جاهای دیگری که دولت هست یا جایی باشد که مردم نمی‌خواهند یا نمی‌توانند.

_ اگر تعرفه بزرگراه‌ها واقعی شود سرمایه گذاران می آیند و انجام می‌دهند. این کار بخش خصوصی است. اما جاده روستایی را نمی‌توان انتظار داشت که او انجام دهد. اینجا دولت باید سرمایه گذاری کند

نامزد چهاردهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری گفت: دولت نباید با بخش خصوصی رقابت کند؛ بخش خصوصی شریک راهبردی دولت است. دولت باید تلاش کند و لذت ببرد از توسعه بخش خصوصی. چون درآمد مالیاتی اش افزایش می‌یابد و درامدهای بخش عمومی و اشتغال بهتر می‌شود. یعنی هم درامدهای دولت بیشتر می‌شود و هم هزینه‌های دولت کاهش می‌یابد.

*قالیباف: بهره وری ارجح بر سرمایه گذاری است
قالیباف در پاسخ به مرحله دوم سوالات گفت:
_ هدررفت انرژی در نیروگاه‌ها و گازهای مشعل است. در شرایطی که درآمد حوزه پتروشیمی نزدیک به ۱۰ میلیارد دلار است و فقط ۷.۵ درصد آن را استفاده می‌کنیم.

_ ما برای رشد ۸ درصد اقتصادی باید به سرمایه‌گذاری و بهره‌وری توجه کنیم که البتهاز نظر بنده بهره‌وری بر سرمایه‌گذاری ارجح است. ما در سال گذشته ۸ میلیارد دلار فقط در حوزه خودرو ارز دادیم؛ چرا ۸ میلیارد دلار را به آنجا می‌دهیم؟

_ ال پی جی در سالی که گذشت ۱۸۰ همت شد. در حوزه بحث یارانه‌ها هم باید گفت که سه و نیم برابر الان هدر می‌دهیم یعنی ۱۲۶۰ همت. حتماً تحریم بر مشکلات اثر می‌گذارد و بر این اساس معتقدم که همه دستگاه‌های دولتی یک طرف و دستگاه دیپلماسی ما باید یک طرف باشد و باید مشکل تحریم را حل کنیم و باید رفع تحریم شود و ما طرح مشخص و روشنی در این زمینه داریم.

_ مردم بدانند انتخاب یک رئیس جمهور درست که بتواند این ظرفیت‌هایی را که از دست می‌رود، مورد توجه قرار دهد بسیار مهم است. همین الان قراردادها و تفاهم‌های ما با چین و روسیه اجرا نشده است. باید این قراردادها اجرایی شود و به شانگهای و بریکس هم توجه شود. به مردم اهمیت دهیم و به آنان مشارکت واقعی دهیم.
 
*پزشکیان: بازنشستگان ما و معلمان زندگی نمی‌کنند
پزشکیان در بخش سوم صحبت‌های خود عنوان کرد:
_ در ادامه صحبت‌های آقای قالیباف، قطعاً اگر مدیریت اصلاح شود می‌توان از یک سری مسایل هزینه‌ای محافظت کرد. در ۴۰ کشوری که بانک جهانی ارزیابی کرده سه اصل دیده شده است که آجر آنها را عملی کنیم یکسری از مشکلات داخلی را حل خواهیم کرد. این یک اصل می‌گوید اگر ما تصمیم گرفتیم و خراب کردیم چه کسی باید جواب بدهد.

_ برای این سه اصل پنج استراتژی وجود دارد. در بسیاری جاها افرادی روی کار می آیند که کارآیی ندارند و کاری نمی‌کنند اما فوق العاده مدیریت می‌گیرند. باید پول را بر اساس نتیجه کار پرداخت کنیم یعنی پرداخت عملکردی که اصلاً این کار را انجام نمی‌دهیم. پول‌ها و هزینه‌ها را پرداخت می‌کنیم اما نتیجه نمی‌گیریم.

_ چرا باید به کسی که ضرر می‌دهد باید فوق العاده مدیریت دهیم؟ این روند خصوصی سازی است. اینکه یک عده آدم از دوست و جناح و حزب خود بگذاریم همین اتفاقاتی می‌افتد که در ابن چهل سال شاهد آن هستیم.

نمی دانم منظور آقای قاضی زاده چه بود. گفتیم دولت‌ها نه دولت آقای رییسی. دولت‌ها در این روند این مشکلات را داشتند.‌

_ قراردادهای کنتراتی یا شرکتی طبق اینها عمل کردن است. این حرف‌ها که می‌گوییم فلان کار را می‌کنیم باید بگویند کدام رفرانس و کدام روش علمی تایید می‌کند و کدام مملکت این روش را رفته است که نتیجه گرفته باشد؟ چند در صد از کارشناسان مملکت این حرف‌ها را قبول دارند؟ کسی که بگوید من این کار را می‌کنم.

کسی که با عقل دیگران مشورت می‌کند نجات پیدا می‌کند.

_ کدام یک از ما زمان بیماری سراغ پزشک جناحی و هم دسته‌ای می‌رویم؟ ما می‌رویم سراغ پزشک کارشناس می‌گردیم. در اقتصاد، صنعت و کشاورزی ما این کار را نمی‌کنیم. هر تئوری درست را دست کسی که اسم کارشناس دارد بدهیم اصلاً امکان ندارد درستش کند با که کار را بدتر می‌کند. شما بهترین روش را طراحی کنید و درست هم باشد دست کسی که بلد نیست بدهید خرابش می‌کند.

_ چگونه باید نیروهای با تجربه را باید پای کار آورد؟ در تئوری می‌گوییم می‌شود. خیلی وقت است این حرف‌ها را می زنیم. همه گفتند ۸ درصد رشد می‌دهیم چرا نتوانستند؟ آدم‌هایی که ادعا می‌کنند اگر قدرت دارند و نتوانستند باید در مقابل مردم محاکمه شوند.

_ بازنشستگان ما و معلمان زندگی نمی‌کنند. کسانی که کارمند هستند گرفتارند، چه کسی باید حل کند؟ با شعارها حلش می‌کنند یا با تجربه‌های بین المللی و کار کارشناسی و مستندات علمی و تجربه روشن دنیا که اگر ما به آن متکی شویم می‌توانیم راه حل پیدا کنیم. مغزها و سرمایه‌ها دارند فرار می‌کنند.

*جلیلی: دولت باید با هوشیاری واگذاری‌ها را انجام دهد
جلیلی در بخش دوم مناظره با موضوع مردمی‌سازی اقتصاد گفت:
_ به مردم می‌گویم که بحث‌های خوبی مطرح شد و به انتخاب آنها کمک می‌کند چرا که بیان می‌کند که چه رویکردی قرار است کشور را اداره کند. در دولت روحانی اولین بار بود که دولت اعلام کرد برنامه توسعه را نمی‌نویسد، مجلس برنامه را نوشت. در بهمن ۹۷ دولت به مجمع تشخیص مصلحت نظام نامه نوشت که اگر ‏فلان توافق امضا نشود، نمی‌تواند حقوق اسفند ماه را پرداخت کند. هنوز هم این توافق امضا نشده است.

_ نیازمند یک دولت فهیم و کارآمد هستیم که به اوضاع مسلط باشد. گاهی با هوشیاری واگذاری‌ها برای افزایش بهره‌وری به وجود می‌آید نه برای ایجاد درآمد. ناکارآمدی ارتباطی به دولتی بودن یا خصوصی بودن ندارد و یا حتی خصولتی بودن. کارخانه‌ای در درود لرستان در اواخر کار دولت در سال ۹۰ واگذار شده بود که آن طرف اهلیت نداشت و تولید کارخانه از بین رفت و ۱۲۰۰ کارگر در فرآیند واگذاری به مرحله رسیدند که امروز در آنجا فقط ۴ نگهبان حضور دارد. همینطور هپکو و کارخانه آذرآب تولید خود را از دست داده بودند.

_ باید در واگذاری‌ها کسی را انتخاب کرد که بتواند از فرصت‌های کشور چگونه انتخاب کند و دارای اهلیت باشد. صرف گذاشتن سرمایه برای دریافت یک کارخانه کافی نیست. دولت مقتدر و آگاه و مشرف به مسائل باید بداند انچه که دارد می‌گذرد چیست و خصوصی سازی را چگونه انجام دهد.

_ اگر دولتی خلق سرمایه کند و تورم کشور را بالا ببرد باید در رابطه با عملکرد آن بررسی جدی صورت گیرد.

*زاکانی: موتور محرک اقتصاد باید مردم باشند
زاکانی در ادامه این مناظره عنوان کرد:
_ امام راحل حکم شرعی دارند و ان اینکه که انجایی که مردم می‌توانند کار کنند حرام است دولت ورود کند. ما یادمان رفته است که به اصل خودمان بازگردیم. درحال حاضر دولت رقیب ومقابل مردم است. دولت باید چالاک، فکور، حامی، تسهیلگر و مکمل باشد. همه این ویژگی‌ها دولتی را ایجاد می‌کند که مقتدر است و مقابل مردم نیست لذا نیازمند متناسب سازی دولت هستیم.

_ اقای قالیباف گفتند نقدینگی دستوری نیست که با قانون به زیرمجموعه‌ها برود. مگر نقدینگی دست ماست؟ لذا اینجا قانون گذاری درست نیست.

_ بخش خصوصی را باید باور کرد. موتور محرکه اقتصاد باید بخش خصوصی باشد و احاد مردم بویژه طبقات محروم باید مشارکت داشته باشند. تعاونی‌ها باید مورد دقت قرار گیرند.

_ مطابق اصل ۴۳ قانون باید بستر کار برای مردم فراهم شود. فناوری‌ها می‌توانند برای ما کارکرد حدی داشته باشند.

_ فاجعه‌ای که در دهه ۹۰ توسط دولت روحانی اتفاق افتاد شرایط را به سمتی برد که سال ۱۴۰۰، صد و یک درصد رشد نقدینگی داشتیم که در دولت رییسی این به ۲۳ درصد رسید. این یک افتخار برای دولت رییسی بود.
_ یک عده با فساد اقتصادی سفره مردم را تنگ‌تر می‌کنند. در دو سال گذشته بیش از ۱۳۰ هزار میلیارد تومان امکانات خودمان را در شهرداری تهران بازگرداندیم.

_ تحریم را باید در داخل کشور خنثی کرد و دیپلماسی اساس و بنیان آن را هم تغییر دهد. تا وقتی تحریم را خنثی نکردیم واکسن ندادند اما وقتی واکسن را ساختیم دیدند تحریم بی اثر است. اگر دنبال رفع تحریم هستیم به توانمندی داخلی تکیه کنیم.

_ علم اقتصاد در مورد درستی و غلط سیاست‌ها ساکت است و درستی این امر با سیاستمدار است.

*پور محمدی: ناترازی و کسری بودجه در حال حاضر حدود ۶۰۰ تا ۷۰۰ همت است
حجت الاسلام پورمحمدی در بخش سوم سخنان خود در این مناظره گفت:
_ به جد معتقدم با توان ملی و مدیریت و کارشناسی داخلی می‌توانیم مشکلات را حل کنیم اما باید همچنان به نظرات کارشناسی بها دهیم.

_ بله با نظر و گرایش مردم اولویت‌ها را ما سیاستمداران تعیین می‌کنیم اما باید با پشتوانه کارشناسی این کار را انجام دهیم زیرا دنیای امروز دنیای تجربه، تخصص و علم است. در عین‌حال اعداد و ارقام گویا است و خود را نشان داده و فریاد می‌زنند، لذا بلند پروازی بدون پشتوانه جواب نمی‌دهد.

_ بنده خیلی طرح‌ها را در دوران مسئولیت‌های خود اجرا کردم اما بایستی همبستگی داشت و بهواقعیت‌های خارجی دقت کرد.

_ ثبات مالی رمز موفقیت اقتصادی در هر جامعه است و این ثبات مالی در ابتدا نیازمند کنترل تورم است. تورم ۵۰ ساله ما تقریباً روی ۲۰ درصد است و این در حالی است که تورم ما در شش ساله اخیر از جمله در این دو سه سال کنونی، بالای ۴۰ درصد است، لذا مگر می‌شود با دریای مواج تورم ثبات اقتصادی ایجاد کنید؟

_ ناترازی و کسری بودجه در حال حاضر حدود ۶۰۰ تا ۷۰۰ همت است برای همین است که ناچاریم به رشد نقدینگی و تورم تن دهیم. از سویی مگر می‌توانیم از ناترازی بانک‌ها عبور کنیم در حالی که بخش بزرگی از نقدینگی کشور به دلیل سیاست‌های دولت یا مسئله بنگاه‌داری و یا مسائل دیگر ا قفل شده است؟

_ بدون این‌ها نمی‌توانیم اقتصاد موفق و رشد هشت درصدی داشته باشیم. بنده بحث بهره‌وری و سهم تعیین کننده آن را قبول دارم ولی بهره‌وری با مدیرانی که پشتوانه تخصصی دارند و شعار نمی‌دهند و پیشینه آنها در توانمندی انجام کارها و وفاداری در وعده‌ها درست هست امکان‌پذیر است نه مدیرانی که پروژه‌ها را گران تمام کردند.

_ باید مردم اعتماد پیدا کنند که بشود کاری را انجام دهیم، لذا با کدام کارشناس می‌خواهیم بهره‌وری را بالا ببریم؟ آیا با کارشناسی که به من اعتماد ندارد و به فکر مهاجرت است می‌توان نرخ بهره‌وری را بالا برد؟ لذا بدنه اجتماعی باید با ما همراهی و همدلی داشته باشد و به ما اعتماد کند.

_ حتماً توان آن را داریم که مشکلات را حل کنیم اما اما زیرساخت‌های آن را باید حل کنیم و با جهان خارج هم شوخی نکنیم و از قدرت دیپلماسی با پشتیبانی توان داخلی بهره ببریم. این در حالی است که ما هر روز خود تحریمی‌های داخلی را افزایش می‌دهیم آنگاه آیا می‌توانیم تحریم‌های خارجی را حل کنیم؟ لذا باید رویکردها را تغییر دهیم به نگاهمان را به مسائل بین‌المللی تغییر دهیم.

*قاضی زاده هاشمی: مردم بهتر می‌توانند اقتصاد را اداره کنند
قاضی‌زاده هاشمی ادامه داد:
_ ما هم به تجربه جهانی قائل هستیم اما هم تجارب مثبت هم تجارب شکست خورده را باید نگاه کرد. دوستان اگر می‌توانند یک نمونه از کشوری که نسخه‌های جهانی را رعایت کرده است و توانسته اقتصادش را درست کند در کشورهای در حال توسعه ذکر کنند. بعضی از اموری که اشاره می‌کنند در نسخه‌های بانک جهانی مفهومی به نام انسان و انسانیت را قبول ندارند.

_ پرداخت کارکردای که ذکر شد منظورش این است که ما دیگر حقوق ثابت به کارمندان و کارگران ندهیم و به اندازه نقششان در تولید به آنها نقش دهیم. این مطالبی که دوستان می‌فرمایید اشتباه است و رویایی است. بنده هم سوال آقای زاکانی را می‌پرسم اگر نمی‌شود و نمی‌توانید پس چرا کاندیدای ریاست جمهوری شدید؟
_ اینکه نامزدی از الان بگویید با این بخش مشکل دارم از همین الان دبه کند، وقتی به مواجهه با مردم برسد هزار بهانه می‌آورد.

_ دولت نباید با مردم رقابت کند، این مخالف سیاست راهبردی است. بهره وری و بنگاه‌های دولت تا انتصابات سیاسی از ان‌جمع نشود، حل نخواهد شد. مردم بهتر از هر کسی اقتصاد را رعایت می‌کنند، همان جوان ۱۶ یا ۱۷ ساله که جنگ را اداره کردند می‌توانند اقتصاد را اداره کنند.

*قالیباف: معتقدم می‌توانیم تحول ایجاد کنیم
قالیباف یادآور شد:
_ طبق ماده ۸ برنامه هفتم، دولت موظف شده در سال ۱۴۰۳ یکی از بانک‌های تخصصی را تبدیل به بانک توسعه کرده و همه نقدینگی آنجا آمده و فقط به سمت اجرای پژوه های زیرساختی برود. ۱۰۴ میلیارد دلار در حوزه بهره برداری در سال پرت داریم و این‌ها نشان می‌دهد انتخاب رییس جمهور درست چقدر مهم است که بتواند این ظرفیت‌ها را استفاده کند.

_ همین الان در ال پی جی آن چیزی که در مدار خزانه اداره می‌شد، ۲۷ همت در سال ۱۴۰۰ بود که با پیگیری و کنترل مجلس یازدهم مشخص شد که حیف می‌شود. در نهایت ال پی جی در سالی که گذاشت، ۱۸۰ همت شد.

_ پزشکیان به درستی گفت که خودرو دست دوم می‌آوریم و ارز برای واردات آنها نداریم اما من می گویم ارز داریم که سال گذشته ۸ میلیارد دلار فقط در حوزه خودرو ارز دادیم بعد این وضعیت ماشین‌ها است که دولت و مردم از قیمت و کیفیت ماشین‌ها ناراحت هستند.

_ مشخص است و از بحث‌ها اینگونه می‌فهمیم که اگر اول خود تحریمی کشور را حذف نکنیم، امکان ندارد رفع تحریم را بتوانیم در خارج از کشور حل و فصل کنیم.

_ یکی از کارهای مهم برای رفع تورم، انضباط مالی در دولت است؛ ما در بدو ورود مجلس یازدهم در احکام دائمی بودجه یک مصوبه داشتیم که از سال گذشته ابلاغ شد مبنی بر اینکه حساب‌های دولتی را که بیش از ۲۰۰ هزار بود همه را تحت عنوان حساب خزانه بانک مرکزی بردیم و تقریباً ۵ یا ۶ هزار حساب شد. همچنین گفتیم که پول به جای نقدی باید اعتباری داده شود و به ذینفع نهایی داده شود.

_ نتیجه این شد که همه دولت‌ها در ماه آخر سال در پرداخت حقوق همیشه کسری نقدینگی داشتند و از خزانه پول برمی‌داشتند، اما با این مصوبه مجلس سال گذشته این اتفاق نیافتاد.

_ بنده ۱۲ سال توفیق خدمت در شهرداری تهران داشتم و دولت‌های نهم، دهم و یازدهم به هر دلیل همراهی با شهرداری نکردند و در یک جلسه دولت در این سه دولت شرکت نکردم و از ما پشتیبانی نکردند و حتی مصوبات مجلس را اجرایی نمی‌کردند، اما آیا در شهر اتفاقی نیفتاد؟ در ۱۲ سال، فقط ۱۲۵ کیلومتر مترو در تهران کشیده شد که پول آن از ظرفیت‌های داخلی به دست آمد. تنها ال سی که در آن دوران و بدون پیش پرداخت و بدون ضمانت بانک مرکزی محقق شد، برای شهرداری تهران بود.

_ بین ۱۸ تا ۲۲ میلیارد دلار ظرفیت‌های گفتگو و ارتباطات از کشورهایی که کار کنیم، وجود دارد اما پرونده آنها بلاتکلیف است و باید آنها را تمام کنیم. برای مثال، از بحث مربوط به شانگهای و توافق‌هایی که با روسیه داشتیم، استفاده نکردیم و باید این‌ها عملیاتی شود که در قانون برنامه هفتم توسعه آمده و همگی باید این قانون را اجرایی کنیم.

*پزشکیان: چرا افرادی که کارشناس نیستند را سر کار می‌گذاریم
پزشکیان در ادامه این مناظره و چهار دقیقه سوم ادامه داد:
_ تنها کاندیدی بودن که زمان ثبت نام گفتن سیاست‌های کلی و قانون برنامه را اجرا خواهم کرد و گفتند برنامه نداری. در اشکالی که شورای نگهبان به برنامه گرفته آمده است که «دولت برای تهیه برنامه‌ها اقدام کند» یعنی قرار است برنامه‌ای در رابطه با آن ۲۶ بند تدوین شود نه ۱۰۰۸ هدف و ۱۱۹ ماده.

_ ما که گفتیم نسخه بانک جهانی که ۴۰ کشور موفق را بررسی کرده را اجرا کنیم. شما بفرمایید کدام مملکت غیر از این راه را رفتند و نتیجه گرفتند؟ مسیولیت، روش اجرا و پاسخگویی سه اصل مهم است. این‌هایی که می‌گویند ما می‌توانیم چرا نتوانستند؟

_ مگر قرار نبود یک میلیون مسکن درست کنیم؟ بیش از ۳۰۰ هزار مسکن ساخته نشد. مگر نگفتند یک میلیون شغل ایجاد می‌کنند چرا نشد؟ نمی‌خواهم وارد آن قصه‌ها شوم. در آن جمع یکی گفت با یک میلیون، شغل ایجاد می‌کند، این توهین به شعور آدم بود. مگر نگفتند مشکل بورس را سه روزه حل می‌کنند؟ شعار بود.

_ در دنیا مشکل نبود راه حل نداریم. مشکل کشورهای در حال توسعه و عقب مانده، نبود انسان‌هایی است که علم، مهارت و انگیزه جهت استفاده از این روش‌ها را داشته باشند. اینکه خودمان می‌توانیم، بدون تجربه و استناد ملی و تجربه بین المللی چگونه می‌توانیم؟ با این نسخه دل و روده مملکت را بیرون می‌ریزیم و نمی‌توانیم جمع کنیم. چرا آدمی که کارشناس نیست سر کار می‌گذاریم.

_ نمی‌خواهم بگویم در فلان کارخانه آدمی را آورند که اصلاً از آن رشته سر در نمی‌آورد و بدترش کردند. دستاورد داشتن غیر قابل انکار است. می گویم اگر از کارشناسان و خبرگان استفاده نکنیم غیر ممکن است موفق شویم. در ضمن راه حل وجود دارد. باید بر اساس قانون برنامه رفت. حرفم از اپل معلوم بود. همخوانی قانون برنامه و منابع علمی است.

_ ۴۰ سال است همه دولت‌ها از اول انقلاب گفتند رشد ۸ درصد؟ چرا انجام ندادند؟ چرا حرف‌های می زنیم که اجرا نمی‌کنیم؟ الان ادعا می‌کنیم پشت سرش در اجرا نمی‌توانیم جواب بدهیم. آقای دکتر می‌فرماید ترکیه شکست خورده لطفاً بروند جاده‌ها، مغازه‌ها و بازرگانی آنجا را و مردمش را ببیند چند با تورم بعد جاده ایران را ببینند.

_ قبل از انقلاب ترکیه‌ای ها حسرت جاده ایران را می‌خوردند. برید ببینید در یک جاده ۱۲۰ کیلومتری ۸۰ تونل زدند. ما چهار تا تونل می زنیم افتخار می‌کنیم. ما باید بدانیم کجا هستیم تا بدانیم می‌خواهیم چه مشکلی را حل کنیم. ما بدون مشارکت همه، حل مشکلات و راه حل های بین المللی و باز کردن بازار امکان ندارد بتوانیم موفق باشیم.

*جلیلی: هر روستا می‌تواند یک سلول جهش کشور باشد
جلیلی بیان کرد:
_ به نظر من مردم در معرض انتخابی هستند که دو نگاه در آن وجود دارد یکی نگاه روزمره است و تشکیک کنیم که آیا می‌توان از فرصت‌های بزرگ استفاده کرد و کار بزرگی انجام داد و جهش انجام داد. به نگاه دیگری که می‌گوید نمی‌شود.

_ صحبت من این است که آیا برای فرصت‌ها برنامه‌ریزی کردیم و موفق نشدیم. سوال من این است که نگاه ما تاکنون به دانشگاه چه بوده؟ یک نگاه حداقلی این است که کلاس درسی باشد. اما نگاه دیگر این است که دانشگاه در پیشرفت کشور نقش داشته باشد و حتی ارزآوری داشته باشد. را حق دانشگاه بدانیم. بحث من این است که می‌توانیم از این علم و آگاهی استفاده کنیم و آن را رشد دهیم. یک دانشگاه در کشور خارجی به دهمین هلدینگ اقتصادی دنیا تبدیل شده است.

_ یک زمانی به روستاها در راستای محرومیت زدایی نگاه می‌کنیم که این یک نگاه حداقلی است. با سرمایه‌گذاری امروز روستاها امکانات دارند. آیا هر روزها نمی‌تواند یک سلول جهش کشور باشد؟ باید ببینیم نقش دولت در استفاده از ظرفیت‌های روستاها چیست.

_ دولت نباید به مردم به شکل قلک نگاه کند و بازار سرمایه با تصمیم خلق الساعه دچار مشکل شد. من با ۲۲ صنف جلسه داشتم و معتقدم وقتی به مردمه‌سازی اقتصاد می‌پردازیم باید این شامل همه مردم شود و هر ایرانی می‌تواند یک نقش ایفا کند اما اگر انحصار داشته باشید. اگر رانت و تبعیض داشته باشید نمی‌توانید مردمی‌سازی را محقق کنید.

_ جلیلی با یادآوری اینکه در یک بانک خصوصی، ۵۰ درصد مردم وام دریافت نکردند افزود: همان بانک خلق پولی انجام داد که ۶.۷ درصد تورم کشور را اضافه کرد.

*زاکانی: ما هم قائل به حوزه کارشناسی هستیم
زاکانی گفت:
_ می‌توانیم قانون برنامه را اجرا کنیم و اگر هم اشکالی داشته باشد می‌توان از طریق قانون اصلاح کنیم. در مجلس هفتم برنامه چهارم مه مجلس ششم تصویب کرده بود، بند الف ماده ۳ آن آزاد سازی قیمت‌ها در حوزه انرژی مبتنی بر دلاریزه کردن آن داشت. ما قانون را اصلاح کردیم.

_ ما هم قائل به حوزه کارشناسی هستیم. کارشناس هستیم و کارشناسان حمایت مان می‌کنند. اما علاوه بر کارشناس خودمان یک سیاست مدار هم هستیم.

_ فرمایشات پزشکیان به مانند این است که بگوییم سلامت چیز خوبی است. در حالی که به عنوان پزشک پیشگیری از بیماری، مواجه با بیماری باید توجه کنیم.

_ در هفته اول در شهرداری برای ۱۲۰۰ حساب انضباط مالی ایجاد کردیم. سال ۱۴۰۰ شهرداری را در هفته اول از چالش مالی خارج کردیم.

_ با فساد برخورد کردیم. ناکارآمدی را از بین بردیم. طرف مردم ایستادیم.

_ باید راه را برای مردم باز کنیم و شفافیت ونظارت مردم بر خودمان را بپذیریم. سال اول ۳۴۶ هزار نفر شرکت کردند. سال دوم یک میلیون ۳۵۲ هزار نفر شرکت کردند.

_ کاری که در دولت رییسی انجام شد ناظر به صدور اسان مجوزها و حرکت در مسیر راه انداختن پروژه‌های خوابیده و ایجاد زمینه حضور مردم در اقتصاد و جمع سپاری‌های مالی امکان بزرگی بود.

_ در جمع سپاری‌های مالی ۹ هزار میلیارد پروژه ناتمام داریم لذا می‌توانیم مردم را مشارکت دهیم.

*پور محمدی: حکم شهرداری آقای قالیباف را من صادر کردم
حجت الاسلام پور محمدی گفت:
_ مسئله مهم برای ما این است که هدف‌هایی را برای خود قرار داده، آنها را در برنامه‌ها تکرار کرده و می‌گوییم آن را اجرا می‌کنیم، در حالی که تجربه‌های قبلی خود را باید معیار قرار دهیم.

_ در بحث دیپلماسی باید خود تحریمی‌های داخلی را که مکمل تحریم‌های خارجی است، را با تدبیر جلو ببریم و آیا در گذشته آن را جلو برده‌ایم؟

_ بنده و شما ر سمت‌های عالی فعالیت کردیم. دولت‌ها موضوعیت ندارند. هر چند اگر به ما تکلیف شد، حتی آبروی خود را باید برای حل مشکلات مردم گرو بگذاریم. موضوع آن است که اگر حرکتی می‌خواهد بشود، ما سنگ اندازی می‌کنیم یا کمک می‌کنیم و این مسئله مهمی است. در همین جلسه ما وفاق نداریم و آیا بدون وفاق می‌توانیم مشکلات بین‌المللی را حل کنیم؟

_ رهبری تدابیری دارند، سیاست‌های کلی دارند و تدبیرشان را ابلاغ می‌فرمایند، ولی می‌نشینیم و دوباره آن را توجیه می‌کنیم و می‌گوییم منظورشان چیز دیگری بوده است؛ شاید قصد خاصی و برای موقعیت خاصی بوده است و کشور را مانند خیلی چیزهای دیگر زمین گیر می‌کنیم و این کار را کرده‌ایم و این از واقعیت‌های موجود است.

_ ما که نمی‌توانیم از آسمان مدیر و کارشناس بیاوریم. واقع موضوع آن است که ما باید خودمان مشکلات را حل کرده و مسائل در درون خود روشن کنیم. کلی از فضای سیاسی و تبلیغاتی ما تصمیمات و منافع ملی ما اثر می‌گذارد و به خطر می‌اندازد در حالی که این کشور به همه نیروهایش نیاز دارد، لذا اگر همه نیروهای کارشناسی دور هم جمع شده و به وفاق داشته باشیم مشکلات را می‌توانیم حل کنیم که البته این سخت است.

_ ما هماورد دنیای استکبار هستیم. ما شعارهای بلند ما داییه تمدنی در دنیا داریم، ولی نمی‌شود با این همه اختلاف و دست و پا شکستگی و این نگاه غیر کارشناسی و هر روز دعوا و اختلاف مشکلات را نمی‌توان حل کرد.

_ هر موضوعی حداقل‌هایی دارند و این حداقل‌ها را باید رعایت کنید و به هم احترام بگذاریم. همین طور باید به کارشناسان و مدیران مجرب احترام بگذاریم.

_ حکم شهرداری آقای قالیباف را بنده در زمان وزارت کشور خود صادر کردم.مخالفت‌هایی با من شد اما بنده به توانایی‌های ایشان اعتقاد داشتم اما این‌طور نبود که شهرداری تهران مشکل نداشته است مسائلش ساده بوده و با چه هزینه‌ای تمام شده است. این‌ها مسئله‌ای است که تحول در نظام شهری با چه رویکردی و در چه زمانی انجام شده است. این‌ها مبنای آینده می‌شود که کشور را چگونه می‌خواهیم بسازیم و ایده‌های روشن و برنامه دراز مدت ما چیست؟

_ مگر بنده برنامه‌های روزمره را مطرح می‌کنم؟ من نگاه کلان داخلی، خارجی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی را مطرح می‌کنم. مسائل سیاسی است که مردم را اینقدر منزوی و نگران کرده است، لذا حتماً باید رویکردهای سیاسی و فرهنگی خود را اصلاح کنیم چون چاره‌ای جز این نداریم.

آغاز نیمه دوم مناظره
نیمه دوم مناظر که قرار بود بعد از ۱۵ دقیقه استراحت اغاز شود با تاخیر آغاز شد.

سوالات دور سوم مناظرات

۱- مصباحی مقدم:
یکی از مشکلات جامعه ما تورم مزمن در نرخ بالاست؛ ۶ سال است تورم ۴۰ درصد و بالاتر داریم. شما با این تورم مزمن چگونه می خواهید برخورد کنید؟

۲- طهماسب مظاهری:
ریشه اصلی رشد نقدینگی تحمیل دولت به بانکهاست.در صورتی که مردم شما را انتخاب کنند چه برنامه ای برای کنترل و مهار کسری بودجه و مهار تورم در حدودی که در برنامه هفتم پیش بینی شده دارید؟

۳- محمدجواد ایروانی:
برای تنظیم نقدینگی به تولید چه برنامه‌ای دارید؟

۴- پیمان قربانی:
(با اشاره به ناترازی بانکها با توجه به سیاستها و تکالیفی که به آنها محول شده است)؛ برنامه شما با توجه به تاکید برنامه هفتم بر کاهش ناترازی بانکها، برای اصلاح نظام بانکی و احیای بانکهای ناتراز و حل و فصل بانکهایی که قابلیت احیا ندارند چیست؟

۵- مهدی غضنفری:
درباره افزایش نقدینگی گفته شده که موجب تورم می شود. در اقتصاد کلا پارامترها با هم بده بستان دارند و نمیشود فقط یک پارامتر را چسبید. شما چگونگی نقدینگی را مهار می کنید در  حالی که نقدینگی که روغن چرخدنده های تولید است را تامین می‌کنید؟

۶- محمدرضا پورابراهیمی:
 راهکارهای شما با فرض استقرار تحریم‌ها، برای ناترازی بودجه به عنوان اصلی ترین موضوع و مولفه اثر گذار بر شاخصهای اقتصادی کشور چیست؟

*قاضی زاده هاشمی: تورم را می‌توانیم کنترل کنیم
قاضی زاده هاشمی گفت:
_ احتمالاً دوستان نهضت بزرگ جاده سازی را در دوره احمدی نژاد و در دوره سه ساله شهید رئیسی انجام شده را یادشان رفته است. ۲میلیون و ششصد هزار مسکن در حال ساخت است.

_ باید ببینید در دولت قبل از آیت الله رئیسی چه کسانی یک شبه بورس را به خاک سیاه نشاندند و در یک شب تصمیم گرفتند، دیر اعلام کردند و زندگی بقیه را نابود کردند.

_ آن افراد برایشان تشکیل پرونده شده شد، بله اگر کار دست ما باشد حتماً می‌توانیم سریع‌تر از این‌ها هم مشکل بورس را حل کنیم. چون بر اثر یک سیاست غلط بورس ریزش می‌کند و اگر آن سیاست غلط اصلاح شود بورس هم اصلاح می‌شود. باید بتوانیم اعتماد مردم را حفظ کنیم.

_ اینکه صحبت از مردم می‌کنیم باید بتوانیم اول از همه اعتماد را حفظ کنیم. نباید حس شود عده‌ای در پس پستوها از تصمیمات مطلع می‌شوند؛ بعضی کارشناسان خودشان در بورس بودند اسمشان را به شما بعد مناظره می‌دهم. شاید بشناسیدشان. اینها سهام خود را به موقع فروختند و مردم را دست تنها گذاشتند.

_ درباره ترکیه، احتمالاً شما نهضت بزرگ جاده سازی در دولت آقای احمدی نژاد و کارهای خوب در دوره آقای رئیسی را یادتان رفته. ۶۰۰ هزار مسکن الان در حال ساخت است فقط. نه ۳۰۰ هزار تا.

_ مگر می‌شود کل کارشناسی کشور را یکی کرد؟ درباره حوزه سلامت در دنیا دو مکتب است؛ برخی می‌گویند دولتی کن، قبلاً هم بانک جهانی می‌گفت بده اقتصاد بازار. کدام را می‌خواهیم انتخاب کنیم؟ این‌طور نیست که نظرات کارشناسی همه جا یکجور باشد.

_ درباره تورم هم همه کارشناسان معتقدند می‌شود تک رقمی کرد. علم اقتصاد از معدود جاهایی که راهکار روشن دارد مساله تورم دارد. منتها اقتدار سیاسی می‌خواهد از جنس اقتدار سیاسی شهید رئیسی و نه از جنس دیگران یعنی سازش با سایرین! برخی می‌گویند اگر سازش درست شد مساله داخلی مان درست می‌شود! همه امورات را می‌خواهند به بیرون وصل کنند.

*قالیباف: تورم به حقوق بگیران فشار جدی وارد کرده است
قالیباف گفت:
_ بحث تورم از موضوعات حیاتی و جدی ماست، تورم طولانی را تجربه کرده‌ایم. نقدینگی ما حدوداً ۸۲۰۰ همت است. اولین راه حل مشکلات بانکی، حل معضل نقدینگی است.

_ یکی از اقداماتی که در مجلس یازدهم شد آن بود که در قانون جدید بانک مرکزی، اقتدار را به بانک مرکزی بازگرداندیم، چرا که پیش از تصویب این قانون، تخلفات و عدم کفایت سرمایه بانک‌ها آن طور که باید شاید رصد نمی‌شد و کنترل و نظارت دقیقی بر بانک‌ها نمی‌شد.

_ در بودجه زمانی که درآمد پایدار نداریم و متکی به نفت است، اصلاح ساختار نهادی و انضباط مالی مهم است که باید به آن توجه شود.

_ معتقدم که مهمترین کار آن است که ما نیازمند یک مدیر قوی هستیم. ریشه بسیاری از مشکلات ما سیاستگذاری‌های غلط و بی‌عرضگی‌ها و بی تدبیری‌ها است. در دوره چهاردهم یعنی در دولت پیشرفت و خدمت حتماً این سپر حمایتی را در مقابل تورم می‌گذاریم تا حقوق و دستمزد متناسب با تورم باشد و به مردم داده شود.

*پزشکیان: اول باید اختلافات را حل کنیم
پزشکیان گفت:
_ در رابطه با صحبت آقای قاضی زاده چه کسی گفته که ما به خارج دل می‌بندیم؟ ابتدای صحبتم گفتم انسجام داخلی و کنار گذاشتن اختلافات. اگر در داخل مشکل داشته باشیم، مرزها را هم باز کنیم هیچ مشکلی حل نمی‌شود. هر چقدر هم پول بیاوریم فایده ندارد. پس اول باید اختلافات خود را حل کنیم. اول تصور اینکه یک عده محدودی عقل کل هستند و بقیه اجنبی، خارجی و وابسته هستند را باید درست کرد. مردم ایران می‌توانند مشکلات را حل کنند نه یک گروه یا دسته و جناح. دوم اینکه نگفتم مشکل بورس حل نمی‌شود. بورس سه روزه حل نمی‌شود. بورس را معلوم نیست یک ساله هم حل کرد. پس توقعی که در جامعه ایجاد می‌کنیم امکان ندارد. تمام وعده‌هایی که داده بودند در دولت شهید رییسی وجود داشت و نشد. تورم هم آمد و تکلیف وعده‌های داده شده هم مشخص شد.

_ اینها مانع نمی‌شود تلاش و زحمات ریاست محترم جمهور آقای رییسی را نادیده گرفت. ایشان شبانه روز زحمت می‌کشید و تلاش می‌کرد و ما قدردان زحمات آنها هستیم. اما اینکه چرا حل نشد دلایل علمی مانند مدیران، کارشناسان، روش‌ها، عدم ارتباطات بین الملل و اختلافات داخلی داشت. عامل اصلی تورم، دولت است و فرقی نمی‌کند؛ هر دولتی که باشد که دلیلش یا کسری بودجه است یا چاپ اسکناس. واقعیت قضیه، تورم یعنی جیب مردم را خالی کردن. شب می‌خوابی و صبح بیدار می‌شوی می‌بینی قدرت خریدن از بین رفته است.

_ اکثر نگرانی‌ها و اعتراضات بازنشستگان و معلمان این است که نمی‌توانند زندگی خود را با روند تورمی راحت ادامه دهند و شرمنده و شرمسار خانواده خود هستند. معلم چرا باید در اسنپ کار کند؟ یا نیروی انتظامی؟ تصورش برای آدم غیر ممکن استو اینکه ما باید چه کنیم به اصلاح و عمل به بودجه ریزی بر می‌گردد. دولت باید کنترل هزینه کند به گونه‌ای که بودجه خود را عملیاتی و نظارت خود را اصلاح و شفافیت را در هزینه‌ها اعمال کند.

_ دولت نباید به بانک‌ها دستور چاپ پول بدهد و آنها را وادار به تعهداتی کند که نمی‌توانند انجام دهند و امکان پرداختشان وجود ندارد. می‌گویند به آنهایی که ازدواج می‌کنند این پول را بدهید. بانک‌ها باید پول چاپ کنند و اکثر توقعاتی که دولت در بانک‌ها اعمال می‌کند عامل تورم‌ها است. باید بانک‌ها را علمی و درست نظارت کنیم و نظامش را اصلاح کنیم. قاعده گذاری و قیمت گذاری و خدمات بانکی مشکلات این مسأله است.

*جلیلی: دولت مقتدر باید بر ریال حاکمیت داشته باشد
نامزد چهاردهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری در ادامه مناظره به موضوع مهار تورم و برنامه‌ها و راهکارهای خود در این رابطه پرداخت و عنوان کرد:

_ تورم برای مردم بسیار آزاردهنده است. تورم مثل کرونا نیست که خودش و درمانش شناخته شده نباشد بلکه یک معضلی است که مسئله و راه حل‌های آن روشن است.

_ سوالی که برای مردم ما مطرح است این است که چرا در سال‌های اخیر تورم به شکل مزمن ادامه دارد. من موضوع انضباط مالی دولت را مطرح کردم و اینجا می‌خواهم ریشه تورم و راه حل‌های آن را که برای آن وجود دارد مطرح کنم. امکان کاهش تورم وجود دارد همانطور که امکان رشد ۸ وجود دارد.

_ دولت مقتدر و نظام باید بتواند در ریال حاکمیت داشته باشد و باید بتواند گردش پول و حرکتی که در مسیر اقتصاد کشور به ریال صورت می‌گیرد کجا می‌رود و چگونه خرج می‌شود و در کجاها حضور دارد تا دولت بتواند مدیریت و حکمرانی کند. اگر ساز و کارها اصلاح نشود اقدامات مقطعی این موضوع برطرف نمی‌شود. برای حاکمیت ریال باید بتوانیم سامانه‌هایی نظیر مودیان، املاک و اسکات و جامعه تجارت را به هم متصل کنیم تا بتوانیم حاکمیت ریال را محقق کنیم.

_ رئیس جمهور باید موضوع را بشناسد و تصمیم بگیرد و ناترازی بانک‌ها و ناترازی بودجه را برطرف کند. رئیس جمهور دو راهکار در دسترس دارد اول آنکه منابع کشور را افزایش دهد و مانع هدر رفت آنها شود.

_ به دلیل نبود میتی رینگ ۷ میلیارد دلار منابع نفت و گاز هدر می‌رود. ۴ میلیارد دلار در خرید کالاهای اساسی هدر می‌رود. هرچند که ما باید منابع را ارتقا دهیم. باید مشخص شود بانک‌هایی که خلق پول می‌کنند این کار را از جیب مردم انجام می‌دهند. و باید خلق پول را در جهت منافع مردم انجام دهد نه در جهت منافع عده معدودی این موضوع را رقم بزند. یک دلیل تورم ناشی از شوک بازار ارز است.

*زاکانی: آقای روحانی مخروبه‌ای را به شهید رئیسی تحویل داد
زاکانی گفت:
_ باید شفاف صحبت کنیم تا مردم بتوانند نظرات ما را متوجه شوند و بتوانند انتخاب کنند. در مورد ترکیه که صحبت کردم، ترکیه عضو WTO است و در طول ۵ سال ۶۰۰ درصد از ارزش پول آن افت کرده است و تورم ۷۰ درصد را تجربه می‌کند.

_  بانک‌ها عامل اصلی هستند و در کنار بانک دولت هم نیز هست. چون از دولت شهید رییسی بیان شد جا دارد اعلام‌کنم که سال ۹۲ دولت وقت ۲۰۵ همت بدهی به صندوق بازنشستگی داشت سال ۱۴۰۰ که دولت را تحویل داد ۱۲۹۹ همت بدهی داشت، یعنی یک مجموعه مخروبه ای را تحویل داد که از هنر شهید بزرگوار بود که بتواند این را سامان دهد.

_ سه هفته پیش ۲۰۳ هزار مسکن را در تهران آغاز کردیم. اگر می‌خواهیم مردم مشارکت سیاسی داشته باشند و پای انقلاب بایستند باید مردم را در اقتصاد شریک‌کنیم. معتقدیم اعتبار طلا را به جای یارانه به مردم ارائه دهیم.

علاوه بر اینکه باید افزایش تولید صورت گیرد و به سمت بستن درها به سمت خام فروشی برویم، مصرف باید بهینه باشد. برای شریک شدن مردم باید اعتبار طلا را به جای یارانه داد. یارانه مردم در حوزه انرژی بدون تغییر قیمت انرژی صورت می‌گیرد. معادل قیمت طلای روز در حساب سرپرست خانواده به اندازه سهم خانواده از انرژی شارژ می‌شود و این اعتبار دور از تلاطم تورم است. امکان فروش اعتباری آن در بازار است. به قیمت دلار گره نمی‌خورد. در پایان هر ماه میزان معادله قابلیت خرید اعتباری دارد.

_ صرفه جویی کنید و اعتبار طلا بگیرید و می‌توان اینگونه مردم را در اقتصاد شریک کرد.

*پورمحمدی: بانک مرکزی تولید را متوقف کرده است
حجت الاسلام پورمحمدی نامزد انتخابات ریاست جمهوری در بخش پنجم صحبت‌های خود گفت:
_ دوستان برخی راه حل‌ها را اشاره کردند و با نگاه کارشناسی و دقیق خوشبختانه به نقاط مشترک نزدیک می‌شویم.

_ تورم و نقدینگی ریشه‌های مشترکی دارند و با کنترل نقدینگی می‌توان تورم را کاهش داد، هر چند کنترل نقدینگی دلایل خودش را دارد.

_ آقای قالیباف گفتند که در مجلس تصویب کردند که باید اقتدار بانک مرکزی برگردد که این از ضروریات است و لازم بود زودتر انجام شود، اما در همین ایام که می‌گوییم اقتدار داریم، بانک مرکزی تمام تسهیلات را کنترل کرده و تمام وام‌ها متوقف شده است و کل تولید دچار مشکل شده است برای آنکه سیاست ارزی دستوری به بانک مرکزی اعمال می‌شود تا نرخ ارز بالا نرود در حالی که بخش تولید سرمایه در گردش می‌خواهد.

_ نرخ بهره از حدود ۱۹ و اندی درصد به ۲۹ درصد رسیده است در حالی که در بازارها تا ۴۱ تا ۴۲ اعمال می‌شود و این نرخ بهره چرخه معیوب نقدینگی را تشدید می‌کند، لذا استقلال بانک مرکزی را چه کسی باید اجرا کند؟

_ ما نیازمند مدیر قوی هستیم و مگر می‌شود کارهای بزرگ را به آدم‌های ناتوان سپرد. از طرفی رئیس جمهور صرفاً مدیر قوی نیست بلکه باید به مسائل سیاسی، دیپلماتیک، فرهنگی، اجتماعی و روانی جامعه آشنا باشد، قدرت تحلیل، جمع‌بندی و ایجاد وفاق و نیز اعتمادسازی داشته باشد. از سویی مردم باید او را باور کنند و این می‌تواند مردم و نیروهای قوی را دور یکدیگر جمع کند و کشور را به آن جهتی که می‌خواهد نزدیک کند.

_ رئیس جمهور باید امنیت آفرین، امنیت روانی، فکری حقوقی و امنیت مالکیت را که لازمه موفقیت در یک مدیریت کلان و سطح عالیست داشته باشد. در عین حال باید منظومه فکری اقتصادی خود را مشخص کنیم و ان را به مردم بگوییم.

_ هشت اصل را انتخاب کردم که آن را توضیح می‌دهم. یک رقابت است زیرا دولت باید از از رقابت کنار برود و اقتصاد بازار را قبول کند.دوم حقوق مالکیت فکری را باید جدی و مبنایی قرار دهیم. سوم انضباط مالی است که در بخش‌های اقتصادی به خصوص دولت را باید در نظر بگیریم. بی‌انضباطی از گذشته بوده است. در عین حال دولت چابک، ناظر، ضامن و حافظ ضمانت و اقتصاد بازار می‌خواهیم. در بخش‌های دیگر اصول دیگر را مطرح خواهم کرد.

*قاضی زاده هاشمی: برای نیازهای عامه مردم تسهیلات بدهیم
امیرحسین قاضی زاده هاشمی در ادامه گفت:
_ برای مهار تورم باید سه مساله راحل کنیم. یکی مسائل پولی مالی. بهبود بهره وری و مسائل سیاسی. جمع این سه باید باشد. در مسائل پولی مالی، هم کنترل نقدینگی مهم است هم انضباط بخشی به بودجه دولت است که اصلاح ساختار قانون بودجه خوشبختانه در مجلس تصویب شد و عملکردش شروع شده است.

_ در حوزه بهره‌وری در دولت شهید رئیسی در دنیا به عنوان کشور موفق شناخته شدیم و جایزه گرفتیم و توسط بچه مسلمان‌های جوان این کار انجام شد. اینکه می‌بینید ثباتی در بازار ارز داریم ناشی از اقتدار سیاسی است.

_ اینکه می‌بینید ثباتی در بازار ارز داریم هم ناشی از اقتدار سیاسی است. علیرغم درگیری با دشمن تا دندان مسلح توانستیم نرخ ارز را تا حد زیادی کنترل کنیم. نه اینکه با یک مصاحبه قیمتها تغییر کند.

_ در اصلاح نظام بانکی باید اول جلوی دخالت اشخاص غیرمسئول و تسهیلات سفارشی را بگیریم. همین بانک دی پر از تسهیلات سفارشی سیاسیون بود که علیهشان اقدام کردیم تا با فشار دادگاه بتوانیم این تسهیلات را بگیریم. بانک قرض الحسنه باید ایجاد کنیم. مهر ایران و رسالت خوب و موفق عمل کردند. باید برای اشتغال و ازدواج و … تسهیلات قرض الحسنه را توسعه دهیم.

_ بانک‌ها و سهامدارانش را باید پاسخگو کنیم تا تورم را به مردم منتقل نکنند. بودجه رفتار مدیران را کنترل می‌کنند؛ ما در بنیاد شهید بودجه را بر مبنای برنامه عملیاتی دادیم؛ اگر برنامه انجام نداد بودجه ندادیم و عزلش کردیم. وقت تنظیم بودجه همه بخشها می‌خواهند رویاهایشان را محقق کنند.

*قالیباف: تصمیم‌سازی را باید به نخبگان بدهیم
قالیباف با اشاره به شعار سال طی ۱۰ سال گذاشته توسط رهبر انقلاب، گفت:

_ مقام معظم رهبری بیش از ۱۰ سال است که شعار سال را درباره مسائل اقتصادی و تاکید بر تولید و جلوگیری از تورم نامگذاری کردند. اصلاح ساختار بودجه نیز اهمیت زیادی دارد.

_ یکی از مشکلات ما نبود درآمد پایدار است و بر این اساس، زمانی که درآمد نفتی کم و زیاد می‌شود، باعث مشکلات اساسی می‌شود که آثار آن را در تمام بخش‌ها می‌بینیم که باید برای آن چاره اندیشی کرد.

_ زمانی که بودجه می‌نویسیم می‌گوییم بودجه دولت، در حالی که بسیار اشتباه است و بودجه، بودجه دولت نیست بلکه بودجه زندگی مردم است.

_ زمانی که تولید رونق نداشته باشد، مالیات پرداخت نمی‌شود و زمانی که مالیات پرداخت نمی‌شود، مالیات را از تورم می‌گیرند و هزینه تورم را همه مردم می‌دهند.

_ اینجاست که می‌گویم یک مدیر قوی و فردی که بتواند موثر باشد و سابقه، تجربه و برنامه داشته باشد، اهمیت زیادی دارد. الان بانک مرکزی قدرت دارد و من نگفتم که به بانک مرکزی استقلال دادیم و ما به سمت استقلال نرفتیم و الان زمان آن نیست، بلکه به بانک مرکزی اقتدار داریم.

_ باید بانک مرکزی قدرتمندانه بایستد و با جریان‌هایی که خلق پول می‌کنند و به مردم فشار می‌آورند، مبارزه کند و اینجا جای مبارزه با فساد است و نیاز به انسجام هم داریم.

_ زمانی که از تجربه نیروهای داخلی خود استفاده نمی‌کنیم، چگونه می‌خواهیم از نیروهای خارج و ظرفیت‌های خارج از کشور استفاده کنیم؟ ما تا از سرمایه داخلی خودمان استفاده نکنیم، حتماً نمی‌توانیم از سرمایه خارجی هم استفاده کنیم.

_ زمانی که یک مدیر بی‌عرضه، بی‌تدبیر و بدون برنامه روی کار می‌آید، طبیعتاً قانونی را که تصویب شده، نمی‌تواند اجرا کند. تاکیدم آن است که باید باید به طور جدی رشد اقتصادی را پیگیری کنیم و بهره‌وری هم اهمیت زیادی دارد.

*پزشکیان: عامل اصلی تورم چاپ پول است
پزشکیان در بخش ششم صحبت‌های خود خطاب به قالیباف اذعان داشت:
_ آنچه که من گفتم، از ابتدا دارم می گویم داخل. ما هوای داخل را نداریم و فقط گروه خاصی را مدیر می‌دانیم. دعوا آن زمان هم سر مدیریت بود.ادمی که نه دوره دیده و نه علم و تجربه دارد را کنار گذاشتیم و یک عده آدم صفر کیلومتر آوردیم که معلوم است هزینه ایجاد می‌کنند.‌

_ حضرت ابراهیم را خدا می‌گوید بعد از امتحان گفتیم می‌توانی پیامبر شوی. آدم بی تجربه را مدیر کل و رییس بنگاه می‌کنیم. ما مراحل را بر هم زدیم و باید درست شود. ساختار همین است که برادران گفتند. روش معلوم است و بحثی نیست که اختلاف سر آن وجود داشته باشد. عامل اصلی ایجاد تورم دولت‌ها هستند و فرقی نمی‌کند کدام دولت باشد. کسری بودجه، توسعه دولت از مهمترین عوامل این مسأله است. دولت باید از بزرگ شدن جلوگیری کند ب بنگاه‌های بدون کارآیی را حذف کند و بودجه بدون کسری بودجه را به مجلس بیاورد.

_ غیر از سایر تکالیف دولت، همین حالا نزدیک به ۴۰۰ میلیارد دلار کسری بودجه داریم. خودمان مقصر هستیم و عامل اصلی این تورم چاپ پول است که یا با کسری بودجه شکل می‌گیرد یا بانک‌ها با تعهدات خود تورم را تشدید می‌کنند. اصلاح نظام بانکی منوط به خروج بانک از بنگاه داری، نظارت بر وام‌های کلان است. بانک‌ها موظف به قاعده گذاری هستند نه قیمت گذاری. دولت باید ممنوع شود از تامین مالی دولت‌ها و اینکه سراغ بازار بدهی و بانک‌ها برود.

_ واقعیت قضیه هم مجلس و هم دولت مقصر است. نتیجه کار ابن است که روزگار مردم را سیاه می‌کنیم و گردن کلفت‌ها را گردن کلفت‌تر و فقرا را بیچاره‌تر می‌کنیم. راه و روش مشخص است. ما مدیران با تجربه آنقدر نداریم که بگوییم داریم و فردا عوضش می‌کنیم. مشورت گرفتن از کشورهای مذهبی موفق جای دوری نمی‌رود اما اگر بتوانیم از کسان دیگر که تجربه دارند مشورت بگیریم خیلی بهتر است و ضرر نمی‌کنیم. چرا برای درمان خود به خارج می‌رویم. چهار نفر از آنها را بیاوریم و در ابن رابطه نسخه بنویسیم و حلش کنیم.

*جلیلی: مردم نسبت به تورم نگرانی دارند
جلیلی در ادامه عنوان کرد:
_ تورم موضوعی است که اکثر مردم نسبت به آن نگرانی دارند. من به ناترازی بودجه و ناترازی بانک‌ها اشاره کردم. در سال‌های اخیر بخش عمده تورم ناشی از قیمت ارز بوده است. مردم از نوسانات ارز متاثر شدند.
_ مجموعه اقداماتی برای کنترل بازار ارز وجود دارد از جمله آنکه این بازار که تاثیر مستقیم بر قیمت کالاها دارد، در مصارف و منابع ارزی باید تعریف اولویت بندی شود و مشخص شود که اولویت‌های مصارف ارزی ما چیست و آیا منابع به همان سمت می‌رود یا خیر؟ وقایع نامطلوبی نظیر چای دپش ناشی از ناهمخوانی منابع و مصارف بود. دولت باید اولویت‌ها را بداند و فرایند ثبت سفارش و تامین و تخصیص ارز باید به موقع و به روز باشد که موجب التهاب در بازار ارز نشود.

_ در فاصله بین تامین و تخصیص افرادی ارز را می‌خرند و می‌فروشند و به بازار شوک وارد می‌کنند. بانک مرکزی در دولت شهید رئیسی کار خوبی را انجام دادند که بستر معاملات در بازار رسمی را فراهم کرد. مقام معظم رهبری سالی را که به نام کاهش تورم نامگذاری کرده بودند، در مورد ارز بررسی‌هایی انجام دادیم طبق خواسته شهید رئیسی، متوجه شدیم که فرایند ارز مدیریت نشده بود با آنکه به موقع تخصیص یافته بود، ۲۰ درصد تورم رخ داد و ما باید فرایند را تا نتیجه مدیریت کنیم.

*زاکانی: بنزین صبح جمعه را یادمان نرفته است
زاکانی در ادامه این مناظره عنوان کرد:
_ اساساً باید سمت پول ملی و ارزش بالای آن رفت.
_ سال ۹۹ موضوع بورس که پیش آمد، دو هزار همت قیمت ارزش گذاری ان بود. ۱۰۰ همت با ناشی گری وارد شد و دولت وقت این جنبه غیر حرفه‌ای را تبلیغ کرد و یک حباب ۶۰ برابری ایجاد کرد و مردم را به خاک سیاه نشاند.

_ آقای پزشکیان میگویند اند افراد ناکارامد را محاکمه کنیم. ما موافقیم. معلوم است که باید چه کسانی را محاکمه کنیم. این افراد از خارج نیامده بودند از داخل ایران بودن. البته در ستاد ایشان هم هستند. ایشان باید این مجوزها را دهد و سراغ این افراد رفت. واقع امر این است که کارامدی جمع بین توانمندی و پاکی است و اگر این دو را باهم نبینیم دچار مشکل می‌شویم.

_ کارشناسی خوب است اما واگذاری کار توسط یک مسوول و رییس جمهور به یک کارشناس و بی دقتی در امورات آن کارشناس می‌تواند فاجعه بار آورد. بنزین صبح جمعه یادمان نرفته است. همچنین روزی ۷۰۰ نفر در دولت روحانی بخاطر کرونا از بین می‌رفتند که اگر یکسال دیگر ادامه یافت تعدادشان از شهدای جنگ بیشتر می‌شد.

_ نه تنها کار را واگذار کردند به کارشناس، خود آقای پزشکیان در جریا هستند می‌شود تقلب کنکور سال ۸۲ که عده‌ای سوالات را خریداری کردن. د. سپس حق همه پزشکان را تضییع کردند و می‌خواستند با جان مردم بازی کنند که مجلس جلویشان ایستاد.

_ اگر در کشور تدبیر درست باشد می‌توان به بهترین نحو تهدیدات را به فرصت تبدیل کرد.

_ قریب ۸۱ همت بدهی قطعی ما به بانک‌ها طی ۲۰ سال گذشته بود که سال گذشته ۳۳ همت آن‌را تسویه کردیم و مابقی را امسال تسویه خواهیم‌کرد. در موضوع در آمد سال ۱۴۰۱، ۳۳ درصد به بودجه پایه سال ۱۴۰۰ اضافه کردیم. در طول گذشته شهرداری چنین چیزی نبود.

*پور محمدی: ما توانمندیم و اقتصاد بزرگی داریم
حجت الاسلام پورمحمدی در صحبت‌های پایانی خود در بخش سوم گفت:
_ منظومه فکری و اقتصادی دولت قرار را در ادامه بخش قبلی صحبت‌های خود، توضیح می‌دهم. اگر می‌خواهیم رشد اقتصادی ایجاد کنیم، نیازمند انضباط دقیق مالی در حوزه دولت هستیم. موضوع دیگر مشارکت آحاد جامعه در اقتصاد و مردمی سازی اقتصاد است. مردم هم سرمایه، انرژی و ابتکارات زیادی دارند و باید همه آنها را در بازار و رونق اقتصادی به کار بگیریم. همین طور توانمندسازی اقتصاد مردمی را از جمله بخش تعاون را که نقشش کوچک است، جدی بگیریم.

_ موضوع دیگر اصل مترقی ۴۴ است. مشکل ما آن است که فقط ۱۳ تا ۱۴ درصد آن به بخش خصوصی واقعی واگذار شده است. عمده آن یا رد دیون است یا به نهادهای عمومی تحت مدیریت و کنترل دولت واگذار شده است و یا به نهادهای شبه دولتی داده شده است که این خصوصی‌سازی نیست و باید اصل ۴۴ را جدی و صحیح اجرا کنیم.

_ در بحث ساماندهی سهام عدالت مالکیت و مدیریت را در بورس و سهام عدالت به مردم برگردانیم، اینکه ۵۰ میلیون مردم حضور دارند و ما آن را اداره می‌کنیم.

_ تلقی من این است که باید اقتصاد مقاومتی را که رهبری معظم با هوشمندی و فراست و درک صحیح از موقعیت کشور و فهم درست از نظام بین‌المللی انجام می‌دهند، جدی بگیریم. در این رابطه مسئله مهم که در زنجیره اقتصاد جهانی ورود کنیم، نه آنکه بازیچه باشیم. حتی من به بازیگری هم اعتقاد نداریم بلکه من می‌گویم که باید بازیگردان باشیم.

_ ما توانمندیم و اقتصاد بزرگی داریم و در جای بزرگی واقع شدیم. توانمندی تخصصی کارشناسی و نخبگی و کارشناسی جامعه و جوانان ما قابل توجه است، لذا چرا از این غفلت می‌کنیم. مگر ما می‌ترسیم؟ چرا احساس ضعف می‌کنیم. باید در میدان‌های بزرگ بازی کنیم و شکست هم بخوریم و از شکست نترسیم.

_ کشورها و ملت‌ها باید هدفگیری‌های بزرگ و جهت‌دار را انتخاب کنند و در آن میدان بازی کنند و ممکن است مانند میدان‌های قهرمان جهانی شکست هم بخورند اما معلوم است که مرد میدان هستند.

_ اقتصاد مقاومتی در گفتمان «دولت قرار» محور است و ما با نگاه و پایه نگاه کارشناسی عمیق و البته متکی به مدیران کارآمد و توانا پیش خواهیم رفت.

نکته اساسی در این جهت آن است که مدیران ذهن همبسته و همافزا داشته باشند و با هم اصطکاک ایجاد نکنند و در بحث سلامت اقتصادی که در مبارزه با فساد که رشته تخصصی خود است مفصل بحث خواهم کرد.

*قاضی زاده هاشمی: کارشناسان برجسته در کشور داریم
قاضی زاده هاشمی در مرحله جمع‌بندی پایانی گفت:

_ لازم می‌دانستم که به ظلم‌هایی که به شهید رئیسی می‌شود پاسخ دهم ولی امروز متوجه شدم که به نظام ظلم می‌شود. انگار ما هیچ کارشناسی در کشور نداریم و حتی لازم است کارشناس وارد کنیم.

_ بله ما از تجربه مدیریت جهان استفاده کنیم، ولی کارشناسان برجسته در کشور داریم. می‌گویند ما باید وارد میدان‌های بزرگ شویم درحالی که ما میدان‌دار بزرگ هستیم.

_ اینکه این حرف‌ها را می زنیم بخاطر این است که به مردم پشت کرده‌ایم. آقای پزشکیان در حلقه بسته‌ای هستند که مجلس خودشان خود آقای پزشکیان را هم تحمل نکرد.

_ با خزانه بدهکار دولت را به شهید رئیسی تحویل دادند ولی آقای رئیسی این دولت را به خوبی اداره کرد. در فروش نفت تحریم‌ها بیشتر شد ولی در دولت شهید رئیسی فروش نفت چند برابر شد.

_ روابط با همسایگان در قبل دچار مشکل و با برخی روابط قطع بود ولی این مسئله در دولت آقای رئیسی حل شد. رشد تورم در دولت آقای رئیسی کاهش یافته است. رشد اقتصادی کشور در گذشته در دولت قبل صفر بود ولی رشد ۶ درصدی در دولت آقای رئیسی ایجاد شد.

*قالیباف: همه تحولات بزرگ کشور ریشه در حضور مردم و جوانان داشته است
قالیباف در بخش جمع بندی مناظره اول انتخابات، گفت:
_ اولین جایی که مایه و اساس تحول است، مردم است و نقش مردم در تحول و به ویژه تحول اقتصادی مهم است.

_ باید امنیت سرمایه مردم فراهم شود و دست و پای دولت باید از اقتصاد جمع شود و نباید با دستورات و قاعده‌گذاری‌های خلق الساعه باعث ناامنی و فرار سرمایه شد و منجر به این مسئله شد که سرمایه‌ها در صندوق بانک‌ها حبس شود.

_ باید به نخبگان، صاحب نظران، اندیشمندان، کارآفرینان و جوانان که پیشگامان حوزه علم روز دنیا و حوزه دانش بنیان هستند، توجه شود. قطعاً جوانان گام دوم انقلاب ارزش افزوده چند برابرتری نسبت به کارهای قدیم خواهند داشت و می‌توانند تحول ایجاد کنند و بر این اساس، باید آنها را در صدر بنشانیم و باید اجازه دهیم آنها برای ما تصمیم سازی کنند و ما تصمیم‌گیری کنیم.

_ همه تحولات بزرگ کشور ریشه در حضور مردم و جوانان داشته است و الان هم باید مودر توجه باشد. نکته بعدی توجه به بازار سرمایه است که هم بازار اولیه و هم بازار ثانویه باید مورد توجه قرار گیرد و این‌ها لازم و ملزوم هم هستند.

_ موضوع رفع تحریم را با مسئله اقدام به اقدام باید دنبال کنیم. دولت پیشرفت و خدمت یک سپر حمایتی حداقل برای ۵ دهک جامعه مثل بازنشستگان ایجاد خواهد کرد؛ حتی در کالاهایی مانند لوازم خانگی ۴ یا ۵ قلم اساسی را مورد سپر حمایتی قرار خواهیم داد و این موضوع در مورد کالاهای اساسی و حوزه‌های معیشتی دنبال خواهیم کرد.

_ تا زمانی که بخواهیم تورم را کنترل کنیم، باید جلوی آسیب آن روی مردم را بگیریم. این آسیب به دلیل بی‌تدبیری‌های دولت‌ها اتفاق افتاده است و مردم تقصیری ندارند.

_ باید طبق قانون، حقوق افراد به اندازه تورم باشد و تا زمان کاهش تورم در دولت چهاردهم متعهد می‌شویم که از مردم سپر حمایتی شود. حتماً با مدیریت قوی و یک رئیس جمهور قوی و مدیران قوی، متعهد، امین و با کارنامه و می‌توان تورم را کنترل کرد و کاهش داد.

_ انقلاب اسلامی این فرصت را به همه مردم عزیز ما داد که همان مردم‌سالاری دینی است تا مردم بر سرنوشت خودشان حاکم باشند و بتوانند نفرات را در سلسله مراتب قدرت در هر سطحی انتخاب کنند.

_ مردم عزیز ما! امروز شما هستید که در فرصت انتخابات تصمیم بگیرید و انشاالله بتوانید دولتی را مستقر کنید که آینده فرزندان این سرزمین را تضمین کند. همانطور که در حوزه دفاع دیدیم که همه به توان ما حسرت خوردند، انشاالله شاهد باشیم که در حوزه اقتصادی هم نسبت به پیشرفت ما حسرت بخورند و این در یک قدمی ماست.

*پزشکیان: آقای زاکانی قرارداد با چین را شفاف کنید
پزشکیان در جمع بندی سخنان خود گفت:
_ یکدیگر را تخریب و خراب کردن به نفع مملکت نیست؛ چرا من را وادار می‌کنید با هم در بیفتیم؟ من هیچ ربطی به دولت آقای روحانی نداشتم.

*جلیلی: پیشرفت با مشارکت همه مردم اتفاق می‌افتد
نامزد چهاردهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری در جمع‌بندی مناظره و در فرصت ۵ دقیقه و ۳۲ ثانیه باقی‌مانده، بیان کرد:

_ نکته‌ای که بسیار اهمیت دارد این است که در چهار سال آینده رئیس جمهور که عهده‌دار کار خواهد شد و زیر بار این مسئولیت سنگین خواهد شد اگر دچار روزمرگی باشد و برخی از همین مشکلات و مسائلی را که وجود دارد را در نهایت حل کند، این مسئله مردم است که آیا رئیس جمهور در همین سطح است و یا کشور را پیشرفت و جهش دهد.

_ من معتقدم کسی که باید رئیس جمهور ۴ سال آینده باشد. باید چند موضوع را جدی مورد توجه قرار دهد و روزانه پیگیری کند که لازمه پیگیری آنها و نتیجه آنها جهش کشور خواهد بود. باید اولویت رئیس جمهور مشخص باشد و بداند علت اصلی مشکلات چیست و از همه مهمتر اینکه بداند چه فرصت‌هایی وجود دارد که بتواند به آن اولویت‌ها برسد و علت مشکلات را برطرف کند. این بحث مهمی است و لازمه آن این است که فراتر از حل تک تک مشکلات در یک چهارچوب کلی برنامه‌ای داشته باشد که مشکلات را حل کند و باید این داشبورد مدیریتی سرلوحه کار رئیس جمهور باشد تا در مسیر دچار روزمرگی نشود.

_ بسیاری از مشکلاتی که امشب مطرح شد ریشه در این دارد که ابتدا باید در امور اقتصادی کشور انضباط مالی وجود داشته باشد که عوارضی که ناشی از این آسیب‌ها بوده دیگر بروز نکند. اگر در مورد پیشرفت صحبت می‌کنیم باید بدانیم که این مهم چگونه به دست می‌آید. با مشارکت همه مردم پیشرفت به وجود می‌آید و باید این امکان را در اختیار همه آحاد کشور قرار دهیم که از مهارت علم و سرمایه خود و حتی تجربه خود بهره بگیرند تا کشور را به پیشرفت برسانند.

_ جوانان متخصص ما می‌توانند با استفاده از فناوری‌ها ما را از غفلت‌هایی که در تاریخ ما رخ داده عبور دهند و عدالت این است که همه مردم را پای کار بیاوریم و تبعیض وجود نداشته باشد که برخی در امور کشور فعال باشند.

_ باید اقتصاد کشور دارای برنامه‌ریزی باشد به نحوی که بداند در چه موقعیتی است و در دنیا چه جایگاهی دارد همچنان که ما امروز در موقعیت کم نظیری قرار داریم. فرصت‌های تاریخی که در سیاست خارجی و تعاملات گسترده و سازنده با جهان می‌توانیم داشته باشیم. فرصت‌ها می‌تواند کشور را با ظرفیت علمی و فناوری که وجود دارد ارتقا دهد.

_ نباید از معیشت مردم و باید برای کوتاه مدت هم طرح‌های معیشتی داشت، طرح‌هایی که شهید رئیسی طراحی کردند باید امتداد داشته باشد که این موارد می‌تواند در کنار مواردی که برای جهش کشور انجام می‌شود صورت بگیرد.