محمد تقی‌زاده / پس از درگذشت ناگوار و نابهنگام شهید رئیسی در اردیبهشت ماه امسال، یکی از دغدغه‌‌های مهم و اساسی جامعه ایران وضعیت کشور پس از ایشان و آمدن گزینه‌ای توانمند و واجد شرایط در این مسند بود. بیانات مقام معظم رهبری در خصوص امنیت و آرامش در کشور یکی از نقاط عطف و تعیین‌کننده در آن موقعیت بود چرا که از یک سو، فضای سواستفاده و ناامنی را برای دشمنان کشور بست و از طرف دیگر، حس آرامش و امنیت را برای عموم مردم به ارمغان آورد که بعد از درگذشت شهید بزرگوار سید ابراهیم رئیسی، خللی در اداره کشور به وجود نخواهد آمد.
فرصت کوتاه و حجم مطالبات مردمی از مهم‌ترین مسائلی بود که در بازه زمانی 50 روزه تا تعیین رئیس‌جمهوری جدید بر دوش مسئولین کشور بود و در این میان صدا و سیما به عنوان یکی از اصلی‌ترین و تعیین‌‌کننده‌ترین نهادهای متولی در ایجاد شور و شوق انتخاباتی و همچنین آگاهی بخشی مردم در خصوص نامزدها، نقش و وظیفه‌ای مهم را بر عهده داشت. همان اندازه که تبیین و تحلیل نامزدها و بیان صریح و شفاف مطالبات مردمی برای رسانه ملی مهم و حایز اهمیت بود، برقراری عدالت و دوری از سوگیری‌های رسانه‌ای و سیاسی در مواجهه با نامزدها از اهم وظایف و انتظارات رسانه ملی بود که به نظر می‌رسد باید با دقت و وسواس بیشتری پیگری شود. در نهایت ، چند برنامه مختلف برای نامزدها طراحی شد تا به بیان برنامه‌ها و صحبت با مردم بپردازند. بیستم خردادماه تکلیف برنامه‌های تبلیغاتی نامزدهای ریاست جمهوری در جریان قرعه‌کشی در صداوسیما با حضور نمایندگان نامزدها، روشن شد. از 5 مناظره تلویزیونی که با افزایش نسبت به تجارب قبلی برگزاری مناظرات تلویزیونی تا مستندهای تلویزیونی و رادیویی، 3 میزگرد 90 دقیقه‌ای برای هرکدام از نامزدها، گفت‌وگوی ویژه خبری، برنامه ضبطی صف اول و بقیه برنامه‌های انتخاباتی، تکلیف‌شان طی این آیین قرعه‌کشی روشن شد.
با گذشت 4 روز از برگزاری برنامه‌های انتخاباتی، 4 گفت‌وگوی ویژه خبری با حضور پزشکیان، قالیباف، جلیلی و قاضی‌زاده، 4 برنامه خبری با عنوان «صف اول» با حضور قالیباف، قاضی‌زاده، زاکانی و جلیلی، 4 برنامه از شبکه یک با عنوان «بامردم» با حضور قاضی‌زاده، جلیلی، پورمحمدی و زاکانی و 3 میزگرد با حضور پزشکیان (اقتصادی)، قالیباف(فرهنگی) و پورمحمدی (سیاسی) برگزار شده و هنوز مستندهای نامزدها و همچنان مناظرات تلویزیونی شروع نشده‌‌اند. با این وجود برخی از سخنان نامزدها در این برنامه‌ها در فضای مجازی وایرال شده و بیشترین بازخوردها نسبت به میزگردهای تخصصی نامزدها که سه برنامه آن برگزار شده، در محافل رسانه‌ای و شبکه‌های اجتماعی شکل گرفته است.
اوج‌گیری واکنش‌ها و بازخوردها به سخنان و برنامه‌‌های نامزدها که به طور مشخص به میزگردها مربوط بوده به خودی خود اتفاق مهمی است که می‌تواند شور انتخاباتی را در جامعه افزایش و فضای رقابت و انتخاب اصلح را در میان مردم پدید آورد اما در این میان نکاتی نیز در میزگردهای انتخاباتی صدا و سیما به نظر مهم می‌رسد که متولیان این نهاد می‌بایست به آن توجه بیشتری نشان دهند تا علاوه براینکه حق هیچ یک از نامزدها خورده نشود، آگاهی بخشی و اطلاع‌رسانی رسانه‌ملی نیز بدون هیچ حرف و حدیثی انجام شود:
1. زمان‌بندی: یکی از مهم‌ترین نکاتی که در این سه میزگرد تخصص مورد انتقاد تحلیل‌گران و برخی کارشناسان قرار گرفت، بحث زمان‌بندی صحبت‌ها بود. اینکه نامزد و مشاورانش از یک سو و کارشناسان بتوانند در طرف دیگر به خوبی سوالات خود را مطرح و پاسخ‌های مورد نظر را دریافت کنند اتفاق مهمی است که می‌بایست در این برنامه‌های تخصصی محقق شود، بنابراین وظیفه‌ای گردانندگان و مجری این برنامه ایجاد عدالت زمانی و همچنین تبیین و مدیریت بحث‌ها و حتی مناظرات و مناقشات است که به نظر رسانه‌ ملی در این سه برنامه ضعف‌های قابل تاملی در اجرای آن داشته است. به نظر می‌رسد با طولانی‌شدن سخنان کارشناسان و نامزدها و همچنین عدم توازنی که میان این دو طیف به وجود آمده، استفاده از ابزارهایی مثل زمان‌سنج می‌تواند به کمک این افراد برای مدیریت زمان بیاید.
2. مجری و گردانندگان: نقش مجری در این گونه برنامه‌‌ها فراتر از فردی است که اعلام برنامه و خاتمه آن را اعلام کنند بلکه مجری این گونه برنامه‌ها به راحتی می‌تواند با مدیریت بحث‌ها به روشن‌شدن موضوعات و جلوگیری از انحراف و خلط مباحث بپردازد اتفاقی که در هیچ یک از این برنامه‌ها شاهد آن نبودیم و انتخاب مجریان نه چندان مطرح یا متخصص سبب شده که حضور آنها نه تنها کمکی به داغ شدن بحث‌ها نکند، بلکه بود و نبود آنها در کلیت برنامه تاثیر چندانی نداشته باشد. در برخی از این میزگردها حتی شاهد چهره‌های جدیدی بودیم که در حین برنامه تپق‌های فراوان می‌زدند و نه تنها توان اداره جلسه تخصصی را نداشتند بلکه از حداقل‌های تسلط در اجرای تلویزیونی نیز بی‌بهره بودند.
3. کارشناسان: مطلب مهم دیگر در خصوص میزگردهای تخصصی این چنینی، دعوت از کارشناسانی زبده و متخصص است که بتوانند مشکلات و موانع کشور را مطرح و از سویی صدای مردم در مواجهه با نامزدها باشند. از سوی دیگر کارشناسان باید بی‌طرف و سوالات از نامزدهای انتخاباتی نیز باید یکسان باشد. انتخاب کارشناسان سیاست‌زده و یا غیرمتخصص آفت این گونه برنامه‌‌ها است و نه تنها باعث روشن‌گری و آگاهی‌بخشی جامعه نمی‌شود بلکه سبب دلزدگی مردم از تماشای این برنامه‌‌ها و حتی عدم حضور آنها در انتخابات خواهد شد. برای نمونه در جریان برگزاری یکی از این جلسات، کارشناس برنامه سوالی از یکی از نامزدهای ریاست جمهوری درباره بازداشت روزنامه‌نگاران پرسید که اصلا وجه عمومی نداشت و به نظر نوعی تسویه حساب شخصی با نامزد مورد نظر بود و شبیه اتهام بود. درحالیکه در دیگر میزگرد انتخاباتی مشاهده شد که بعضا کارشناسان حمایت تلویحی خود را از نامزد انتخاباتی بیان می‌کردند، مانند مواضع فواد ایزدی که به عنوان کاشناس در میزگرد سیاسی حضور داشت و در نقش یارکمکی نامزد شرکت کننده ظاهر شده بود.سوال های جهت دار در میزگرد فرهنگی قالیباف آنقدر فاحش بود که برخی از کاربران فضای مجازی، پیشنهاد دادند در میزگرد یکی از نامزدها، محمد قوچانی به عنوان کارشناس حضور داشته باشد. به نظر می‌رسد انتخاب کارشناسان و سوالات این افراد باید با دقت نظر بیشتری صورت گیرد و نباید وجهه شخصی و سیاست‌زده پیدا کند بلکه می‌بایست سوال مردم و مشکلات لاینحل کشور مورد پرسش و تجزیه و تحلیل قرار گیرد.