شرق: خنکای اردیبهشت که به پایان رسید خبرهای تکراری حتی زودتر از پیش‌بینی ما سرخط رسانه‌ها را درنوردید. آن هم درست در روز جهانی محیط زیست وقتی رئیس سازمان و مدیرانش در سالنی جمع شده بودند تا از «دستاوردها» در محیط زیست بگویند، مردم محلی در کهگیلویه و بویراحمد چندروزی بود که با دست خالی مشغول خاموش‌کردن جنگل بودند. آتش چندروزی است که به سیاق تابستان‌های گذشته جنگل‌های زاگرس در غرب ایران را به کام خود کشیده است. بر اساس گزارش‌ها بخش زیادی از مراتع و جنگل‌های کهگیلویه و بویراحمد ظرف روزهای گذشته به ویژه در شهرهای باشت، گچساران و کهگیلویه دچار آتش‌سوزی و نابود شد که البته کمبود محسوس تجهیزات اطفای حریق بیش از هر زمان دیگری در استان محسوس بود. علفزارها در مراتع و جنگل‌های کهگیلویه و بویراحمد با بارندگی ابتدای امسال رشد فراوانی داشتند که با خشک‌شدن آنها تاکنون ۱۰ مورد آتش‌سوزی در این مراتع گزارش شد و بیش از صد هکتار جنگل و مرتع استان به دلیل نبود برنامه‌ریزی بهنگام در آتش سوختند.

آتش‌سوزی گسترده و تا اینجای کار مهارنشدنی در کهگیلویه و بویراحمد در حالی است که ابتدای خرداد امسال رئیس سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور از تشکیل ستاد مدیریت بحران برای پیشگیری و کنترل حریق در ستاد و استان‌ها با مدیریت فرماندهان یگان حفاظت منابع طبیعی خبر داده بود. با وجود این دست خبرها که هر سال برای پرکردن فهرست عملکردها داده می‌شود، در واقعیت آتش‌سوزی تابستانی جنگل‌های ایران بسیار وسیع و مهارناپذیر شروع شده است.

کهگیلویه و بویراحمد ۸۷۴ هزار هکتار جنگل دارد که ۷۰ درصد جنگل‌های آن را درخت بلوط پوشش می‌دهد همچنین در این استان ۵۱۲ هزار هکتار مرتع خارج از جنگل هست که با تغییر اقلیم و شدت گرمی هوا، خطر آتش‌سوزی جنگل‌ها و مراتع استان رو به افزایش است. با اینکه چنین خطری قابل پیش‌بینی است اما تاکنون و طی 10 سال گذشته با گسترش این آتش‌سوزی‌ها هم تمهیدات لازمی از نظر نیروی انسانی یا زیرساختی برای مهار این آتش‌سوزی‌ها صورت نگرفته است. اگرچه در شبکه‌های اجتماعی کاربرانی از استان کهگیلویه و بویراحمد روایت‌هایی از ادامه آتش‌سوزی بیان می‌کنند اما خبرگزاری ایرنا در گزارش خود از این آتش‌سوزی نوشته: «این آتش‌سوزی‌های گسترده و خاموشی آنها با زحمت و البته با کمک جوامع محلی و با دستان خالی چند روز به طول انجامید. توجه و حمایت بیش از پیش دستگاه‌های متولی از جمله سازمان منابع طبیعی و مدیریت بحران وزارت کشور برای تأمین تجهیزات اطفای حریق در این استان را بیش از پیش ضروری ساخت». پیش‌تر مدیر کل محیط زیست استان با اشاره به تهدید آتش‌سوزی جنگل‌های استان گفت: با بارش‌های مناسب امسال ارتفاع علف در مراتع و جنگل‌های استان بین ۵۰ تا ۱۰۰ سانتی‌متر رشد کردند که خشک‌شدن این علفزارها یک تهدید مهم برای طبیعت استان به شمار می‌رود. هرساله مساحت زیادی از جنگل‌های کهگیلویه و بویراحمد در آتش می‌سوزند. امسال نیز شروع و تعداد آتش‌سوزی‌ها در این خطه بیش از سال‌های گذشته گزارش شد اما چرا باید این چرخه مشکل آتش‌سوزی در استان هرساله تکرار شود و حتی برخی از سال‌ها شدت می‌یابد؟ بخش عمده‌ای از این عدم موفقیت‌ها به دلیل توجه‌نکردن به مدیریت پایدار و اجتماع‌محور منابع طبیعی و حتی تعارض منافع بین جامعه محلی و برخی دستگاه‌های دولتی است، چراکه از یک طرف به تشویق عشایر و مهاجرت معکوس روستایی می‌پردازیم ولی از طرف دیگر هنوز بخش زیادی از مراتع استان ممیزی نشده‌اند و شیوه بهره‌برداران از آنها مشخص نشده است.

چند آتش‌سوزی دیگر  در  زاگرس

به جز مراتع کهگیلویه و بویراحمد، مراتع و جنگل‌های دیگری هم در زاگرس در روزهای میانه خرداد طعمه حریق شدند. از ایلام خبر می‌رسد که بخشی از جنگل‌های شهر آبدانان در روزهای اخیر در آتش سوخته است. طبق گفته منابع آگاه تاکنون بیش از صد هکتار از عرصه‌های جنگلی در روستای هونگه در آتش سوخته است. این آتش‌سوزی که از ۱۵ خرداد آغاز شده و هنوز خاموش نشده، به دلیل صعب‌العبوربودن منطقه و وزش باد تا به حال به طور کامل مهار نشده است اما نیروهای هلال احمر، امور عشایر و محیط زیست و منابع طبیعی برای مهار آتش‌سوزی فراخوانده شده‌اند و در حال اعزام به منطقه هستند. این آتش مقطعی مهار شده بود اما با گذشت یک روز بار دیگر شعله‌ور شد. طبق گفته مدیر کل منابع طبیعی این شهر گروه‌های زیادی از مردم در حال کمک برای مهار آتش هستند.

پاوه دیگر شهری است که جنگل‌هایش اکنون طعمه حریق شده‌اند. فرماندار پاوه، روز گذشته اعلام کرد که ۲۰ هکتار از مراتع و جنگل‌های شهرستان منطقه بلبزان پاوه در آتش‌سوزی روز ۱۶ خرداد طعمه حریق شدند. به گفته آقای علیرضا حیدری عصر روز سه‌شنبه آتش‌سوزی در مراتع و جنگل‌های بلبزان پاوه رخ داد که اطفای آن حدود ۱۰ ساعت طول کشید و با وجود اینکه چند بار کنترل و به طور مجدد شعله‌ور شد، اما در نهایت ساعت دو بامداد به طور کامل خاموش شد. وی عنوان کرد: در حین انجام عملیات اطفا، آتش‌سوزی چند بار کنترل شد اما به دلیل وزش باد در منطقه به طور مجدد شعله‌ور می‌شد و این موضوع به همراه صعب‌العبور و صخره‎‌ای‌بودن منطقه کار را برای نیروها دشوار کرده بود. فرماندار پاوه با بیان اینکه نیروها به منظور جلوگیری از شعله‌ورشدن مجدد آتش‌سوزی هنوز در منطقه حضور دارند، گفت: ۲۰ هکتار از مراتع و جنگل‌های این منطقه در این آتش‌سوزی دچار خسارت شد.

روز ۱۴ خرداد جنگل‌های پارک ملی کرخه در خوزستان طعمه حریق شد؛ در پی این آتش‌سوزی حدود ۲۵ هکتار از این جنگل در آتش سوخت.

بیش از ۶۰۰ نقطه بحرانی در معرض آتش‌سوزی قرار دارند

فرمانده یگان حفاظت منابع طبیعی کشور از فعال‌سازی ۱۰ پایگاه اطفای حریق در کشور خبر داد و گفت: به‌منظور شناسایی ۶۶۵ نقطه بحرانی در استان‌ها، ۱۱ پهپاد فانتوم ۴ برای ارزیابی حریق‌ها و همچنین ۱۱ سبد حمل هوایی آب به استان‌ها واگذار شده است. علی ملکی‌آهنگران در گفت‌وگو با ایرنا با اشاره به شروع فصل گرما و احتمال وقوع حریق در عرصه‌های منابع طبیعی همچون جنگل‌ها و مراتع گفته: طبق گزارش‌ها، هرساله بیشترین علت حریق‌ها در منابع طبیعی عوامل انسانی است که به صورت سهوی اتفاق می‌افتد. فرمانده یگان حفاظت منابع طبیعی کشور اظهار کرد: مقابله با حریق در عرصه‌های طبیعی با توجه به تجهیزات، امکانات و نیروی انسانی موجود ناچیز است و طبق تبصره ماده ۴۷ قانون حفاظت و بهره‌برداری، به کمک‌های همه مسئولان کشوری و لشکری و مشارکت‌های مردمی نیاز داریم.

آهنگران گفت: طبق آمارها، سال گذشته ۹۸ درصد حریق‌ها عوامل انسانی داشته که ۹۴ درصد آنها سهوی و چهار درصد آنها عمدی بوده است. وی با بیان اینکه رخداد حریق در جنگل‌ها ۸۰ درصد سطحی، ۱۸ درصد تنه‌ای و ۲ درصد تاجی است، اظهار کرد: از لحاظ مساحت سطح پوشش گیاهی ۵۷ درصد حریق‌های سال گذشته در مراتع، ۳۱ درصد در جنگل‌های طبیعی و بقیه در جنگل‌های دست‌کاشت اتفاق افتاد. فرمانده یگان حفاظت منابع طبیعی کشور اضافه کرد: ۷۶ درصد حریق‌های عرصه‌های طبیعی کشور مربوط به مناطق رویشی زاگرسی و بقیه حریق‌ها مربوط به سایر مناطق کشور است. وی گفت: با توجه به افزایش بارندگی‌های بهاری و تراکم پوشش گیاهی در سطح کشور، احتمال وقوع آتش در مناطق رویشی هیرکانی و زاگرسی رو به افزایش است؛ به طوری که طی دو روز گذشته آتش‌سوزی در سه منطقه کهگیلویه و بویراحمد و فارس شروع شده است. بنابراین امکانات، نیروی انسانی و تجهیزات اطفای حریق باید در سه منطقه به ‌کار گرفته شود که کار اطفای حریق را سخت می‌کند. آهنگران افزود: با وجود امکانات، تجهیزات و نیروی انسانی که برای اطفای حریق داریم، اما به طور قطع نیازمند کمک‌های مردمی برای اطفای حریق هستیم؛ بنابراین اقداماتی همچون فعال‌سازی ستادهای پیشگیری و اطفای حریق در سطح استان و شهرستان‌ها، اجرای رزمایش‌ها در سطح استان و شهرستان‌ها و آموزش همیاران طبیعت در دستور کار است. فرمانده یگان حفاظت منابع طبیعی کشور خاطرنشان‌کرد: اکنون بیش از ۴۶۰ هزار نفر همیار طبیعت در سه سطح مروج، محافظ و دانش‌آموز در کشور داریم که مورد آموزش قرار می‌گیرند و ۲۴۰ دونده و ۲۴۰ کوله‌پشتی ارائه شده است. وی تصریح کرد: با توجه به تفاهم‌نامه بین سازمان منابع طبیعی و نیروهای مسلح، سال گذشته برای اطفای حریق از بالگرد استفاده شد که بیش از ۱۲۰ سورتی پرواز انجام شد و در صورت نیاز از بالگردها برای اطفای حریق استفاده خواهیم کرد.

آهنگران به منظور حفظ عرصه‌های منابع طبیعی در کشور به مردم توصیه کرد: از روشن‌کردن آتش در عرصه‌های طبیعی خودداری کنند، در صورت لزوم به طور حتم آتش را در گودال و به شکل مهارشده روشن کنند و قبل از ترک محل از خاموش‌شدن آتش اطمینان حاصل کنند. وی افزود: هموطنان از رهاسازی فیلتر سیگار، وسایل صیقلی، بطری‌های شیشه‌ای و پلاستیکی که می‌توانند در مجاورت نور خورشید عملکرد ذره‌بین پیدا کنند به شکل جدی خودداری کنند. فرمانده یگان حفاظت منابع طبیعی کشور گفت: در صورتی که هم‌وطنان متوجه بروز حریقی در نزدیکی محل سکونت و تفرجگاه خود شدند، در مراحل اولیه نسبت به اطفای حریق اقدام کنند و در صورتی که آتش گسترده بود با شماره تلفن‌های ۱۳۹ و ۱۵۰۴ تماس بگیرند تا مأموران منابع طبیعی نسبت به اطفای آن اقدام کنند. وی از کشاورزان نیز خواست از آتش‌زدن کاه و کلش در مزارع زراعی خود بدون هماهنگی با مأموران منابع طبیعی خودداری کنند، زیرا گسترش آتش به سمت منابع طبیعی به‌راحتی قابل کنترل نیست و اطفای حریق در مراحل گسترده دشوار خواهد بود.