تولید‌مثل مارماهی یکی از معماهای معروف حیوانات بود که در سال ۲۰۲۲ حل شد، اما آیا می‌دانستید حیوانات زیادی هستند که انسان هرگز به‌دنیاآمدن آن‌ها را ندیده است؟ برای برخی از گونه‌ها مانند پلنگ برفی، انسان توانسته تولد ‌آن‌‌ها را در قفس و باغ‌وحش ببینند. درمورد برخی از حیوانات مشخص نیست که بچه‌ها از کجا می‌آیند.

در مورد گونه‌های اعماق دریا مانند ماهی‌مرکب غول‌پیکر (Architeuthis dux)، دیده‌نشدن به‌دنیا‌آمدن فرزندان آن‌ها تعجب‌‌آور نیست. هزار متر زیر دریا سفر‌کردن برای کشف این موضوع سخت است. تولد برخی حیوانات روی خشکی نیز مانند اسب‌شاخ‌دار آسیایی، هرگز دیده نشده است. از پستانداران شاخدار گرفته تا بزرگترین ماهی‌های جهان، اسرار تولد حیوانات بسیار شگفت‌انگیز است.

اطلاعات تولیدمثل گونه‌ها به دلایل زیادی مهم است. دانستن الگوی تولیدمثل گونه‌ها مخصوصا گونه‌های در خطر انقراض می‌تواند به حفاظت و زنده‌ماندن، افزایش جمعیت و متعادل نگه‌داشتن اکوسیستم کمک کرد.

در سال ۲۰۲۴، پهپادی برای اولین‌بار توانست از یک کوسه سفید بزرگ (Carcharodon carcharias) تازه‌متولد‌شده تصویربرداری کند. کوسه سفید بزرگ، موجودات بزرگ‌تر از کریل را می‌خورد و کریل‌ها از فیتوپلانکتون‌ها تغذیه‌ می‌کنند. ممکن است انتظار داشته باشید که یافتن محل تولد موجوداتی که جزو شکارچیان راس زنجیره‌ی غذایی هستند، چندان سخت نباشد؛ اما ویدئو زیر تنها مدرک موجود از یک کوسه سفید بزرگ تازه به‌دنیا‌آمده است.

کوسه سفید بزرگی که تصویربرداری شده‌، تنها ۱٫۵ متر طول داشت که با اندازه‌ی مورد انتظار از فرزند تازه‌متولد‌شده‌ی این گونه مطابقت دارد. به‌نظر می‌رسد که لایه‌ای سفیدرنگ از بدن این ماهی کوچک هنگام شنا به بیرون می‌ریخته؛ اما معلوم نیست این لایه‌ به خاطر مشکل پوستی بوده یا چون ماهی، تازه‌ متولد شده، درحال دفع مواد داخل رحمی بوده است. اگر کوسه‌ی سفید بزرگ و حامله‌ای چند روز قبل از این تصاویر ضبط‌شده، دیده‌ شده بود، می‌توانست این فرضیه را تایید کند. این اولین بار بود که نوزاد کوسه سفید بزرگ مشاهده شد.

آب‌های سانتا باربارا، کالیفرنیا تا شمال باخا کالیفرنیا در مکزیک، قبلاً به‌عنوان مکانی احتمالی برای زایمان کوسه سفید بزرگ پیشنهاد شده بود. با این حال، در زمان نگارش این مقاله، تولد یکی از آن‌ها هنوز توسط انسان مشاهده نشده است.

بزرگترین ماهی جهان کوسه‌نهنگ (Rhincodon typus)، یک غول کریل‌خوار است که ممکن است تا حدود ۲۰ متر طول و ۲۰ تن وزن داشته باشد. طبق پروژه کوسه‌نهنگ گالاپاگوس، ۲۱ نوزاد کوسه‌نهنگ تازه‌متولد‌شده در طبیعت دیده شده‌اند، اما هیچ‌کس تا به حال کوسه‌نهنگ را در‌حال به‌دنیا آمدن ندیده است.

اولین سونوگرافی کوسه‌نهنگ در طبیعت در سال ۲۰۱۸ توسط تیمی از دانشمندان با کاوشگر دستی در جزایر گالاپاگوس انجام شد. تیم پژوهشی به این منطقه آمده بود، زیرا در گروه کوسه‌نهنگ‌ها ماده‌های زیادی با شکم برآمده دیده شده بودند. در نهایت گروه تصویری از جنین کوسه‌نهنگ نگرفتند و تنها تخمدان‌ها و تخمک‌های بارور نشده را تشخیص دادند.

سونوگرافی از کوسه‌نهنگ

کوسه‌نهنگ

صخره‌ی دریایی نینگالو در استرالیا نیز به عنوان یک مکان احتمالی برای محل جفت‌گیری و تولید‌مثل کوسه‌نهنگ‌ها علامت‌گذاری شده است، زیرا هر‌ ساله تعداد زیادی از آن‌‌ها به‌دنبال تخم‌ریزی مرجان‌ها و شکوفایی جلبکی پلانکتون‌ها در آن‌جا جمع می‌شوند.

کوسه‌نهنگ‌ها گاهی‌اوقات تا اعماق دوهزار متری و دور از دسترس دستگاه‌های ردیاب شیرجه می‌زنند این‌کار ردیابی و مشاهده‌ی آن‌ها را سخت می‌کند. بنابراین ممکن است تولید‌مثل کوسه‌نهنگ‌ها جایی دور از دسترس فناوری‌های انسان رخ دهد و همچنان یک راز باقی بماند.

نهنگ آبی (Balaenoptera musculus)، بزرگترین پستاندار جهان و احتمالاً بزرگترین حیوانی که تا به حال وجود داشته، تا به حال هنگام تولد دیده نشده‌ است. با این حال ویدئوهایی از آن‌ها وقتی در حال اجرای بزرگ‌ترین رقص جفت‌گیری دنیا بودند، وجود دارد.

رقص جفت‌گیری شامل گروهی نهنگ آبی نر است که به‌دنبال یه ماده بودند. در این مسابقه آن‌‌ها حین دنبال‌کردن ماده از جثه‌ی بزرگشان برای حذف رقیبان خود استفاده می‌کردند. این دسته از نهنگ‌ها که به عنوان گروه مسابقه شناخته می‌شوند، در دیگر گونه‌های نهنگ دیده‌ شده‌اند، اما اولین مورد آن برای نهنگ ‌آبی در سواحل استرالیای جنوبی رصد شد.

مشاهدات نادر از نهنگ‌های آبی شامل شیردهی به بچه نهنگ نیز است. طبق گفته‌ی مرکز پستانداران دریایی، وزن نوزادان تازه‌متولد‌شده‌ی آن‌ها چیزی حدود بالای ۲٬۲۰۰ تا ۲٬۷۰۰ کیلوگرم است. نهنگ‌های آبی در طول زندگیشان از تمامی اقیانوس‌ها جز اقیانوس منجمد شمالی گذر می‌کنند. با اینکه تولد آن‌‌ها هرگز مشاهده نشده، گمان می‌شود این نهنگ‌ها برای به‌دنیا آوردن بچه‌هایشان به آب‌های گرم آمریکای مرکزی سفر می‌کنند.

حیوانات بزرگ دریایی می‌توانند در اعماق و گستره‌ی اقیانوس از دید انسان‌ها پنهان شوند؛ اما حیوانات روی خشکی نیز می‌توانند رازآلود باقی‌ بمانند. شاخ‌دوکی (Pseudoryx nghetinhensis) که به عنوان اسب‌شاخ‌دار آسیایی شناخته می‌شود یکی از نادرترین حیوانات جهان و از خانواده‌ی گاوان است که ویژگی آن‌ها وجود شاخ از جنس کراتین روی سر است. گاومیش، آهو و گاو اهلی جزو این خانواده هستند.

شاخ‌دوکی‌ها در لائوس و ویتنام در امتداد کوه‌های اننیت در اعماق جنگل زندگی می‌کنند. انسان‌ها از وجود آن‌ها به‌خاطر دوربین تله‌ای، بقایا و آثارشان در روستاها از جمله شاخ‌های گرد متمایز و مختص به آن‌ها و اطلاعاتی از روستاهای محلی مطلع هستند. اما هیچ زیست‌شناسی تا به حال نتوانسته یک شاخ‌دوکی را در طبیعت ببیند و قطعا، هیچ‌کس تا به حال تولد این موجودات را ندیده است.

دانشمندان توانسته‌اند در مورد روند واقعی زایمان پلنگ‌های برفی (Panthera uncia) که در باغ‌وحش‌ها پرورش داده شده‌اند، اطلاعات به دست آورند، اما یافتن لانه‌هایی که این گربه‌های وحشی در طبیعت در آن زایمان و نوزادانشان را بزرگ می‌کنند غیرممکن است. این گربه‌های بزرگ و گریزان در ارتفاعات کوهستانی و دورافتاده زندگی می‌کنند و تشخیصشان به‌خاطر استتار فوق‌العاده که آن‌ها را در مناظر صخره‌ای پنهان می‌کند، بسیار سخت است.

سازمان‌های محافظتی Snow Leopard Trust مختص پلنگ برفی و Panthera مختص گربه‌های وحشی بزرگ موفق شدند پس از ردیابی گردنبند ردیاب پلنگ‌های برفی ماده، دو لانه‌ی زایش و پرورش پیدا کنند که هر دو در دره‌های صخره‌ای بلند بودند. یکی از آن‌ها پناهگاهی ساخته‌شده توسط انسان بود که پس از رها شدن توسط پلنگ برفی استفاده می‌شد و دیگری بین شکاف صخره‌ای باریک قرار داشت.

کرگدن جاوه‌ای (Rhinoceros sondaicus) یکی از نادرترین حیوانات بزرگ جهان است. این گونه به عنوان یکی از پنج گونه‌ی باقیمانده‌ی کرگدن روی زمین، به خاطر شاخ‌های نسبتا کوتاه و پهن که فقط در نرها دیده می‌شود، شناخته شده است. کرگدن‌های جاوه‌ای در‌حال‌حاضر در فهرست سرخ آی‌یوسی‌ان به عنوان گونه‌ی در‌بحران انقراض قرار گرفته‌اند. اوایل سال ۲۰۲۴ فیلمی از نوزادان این کرگدن‌ها که در طبیعت به دنیا آمده بودند باعث خوشحالی شد.

کرگدن جاوه‌ای مادر و بچه در ۴ مارس ۲۰۲۴ در پارک ملی اوجونگ کولون مشاهده شدند.

کل جمعیت کرگدن جاوه‌ای موجود در طبیعت، در پارک ملی اوجونگ کولون در جاوه وجود دارد، با اینکه تصاویری از محل تولد آن‌ها موجود نیست، آن‌ها زایمانشان را آن‌جا انجام می‌دهند.

مزاحمت ایجاد نکردن برای حیوانات در طبیعت برای سلامتی آن‌ها بسیار مهم است و تنها تصاویر از بچه‌های کرگدن جاوه‌ای با کمک دوربین‌های تله‌ای و از راه دور گرفته شده است.

فهمیدن زمان و مکان تولد حیوانات فقط برای ارضای کنجکاوی نیست و می‌تواند به حفاظت آگانه از گونه‌های در معرض خطر انقراض کمک کند. بسیاری از حیوانات فصل جفت‌گیری مشخصی دارند و ‌برخی برای جفت‌گیری به مکان خاصی مهاجرت می‌کنند. دانستن رفتارهای تولیدمثلی حیوانات به حفاظت از آن‌ها کمک بسیاری می‌کند.

منبع: زومیت