شفقنا آینده- یک استاد جغرافیای سیاسی دانشگاه درباره توسعه در ایران می گوید: توسعه پایدار باید با رعایت تمام ملاحظات صورت بگیرد و نیم نگاهی به چشم انداز هوش مصنوعی در تحولات آینده اقتصادی جهان داشته باشیم زیرا هوش مصنوعی در یکی دو دهه آینده بسیاری از شغل های امروز را محو خواهد کرد از این رو نمی توانیم نسبت به هوش مصنوعی و نقش اش در توسعه اقتصادی جهان بی تفاوت باشیم. ملاحظات سیاسی و جریان های سیاسی و منطقه ای و جغرافیایی نباید استراتژی های توسعه را تحت تاثیر قرار بدهد.

نباید پیشرفت و رشد اقتصادی را قربانی بقیه موضوعات کرد

دکتر سیدعطا تقوی اصل در گفت وگو با خبرنگار شفقنا آینده در پاسخ به این سوال که با توجه به چالش های کشورمان در خصوص توسعه چه تحلیلی در این حوزه دارید؟ روند توسعه ایران در چه سمت و سویی قرار دارد و برای پر رنگ شدن این حرکت به چه اقداماتی نیاز داریم؟ اظهار داشت: توسعه پایدار مبتنی بر تمام ملاحظات زیست محیطی و بومی یک منطقه و یک کشور است. وقتی می گوییم توسعه پایدار در کشور ایران یعنی به طور مثال توسعه و پیشرفت صنعتی را مد نظر قرار داده ایم که نباید منجر به تنزل زیست محیطی و آسیب به محیط زیست شود. باید این روند را به شکل پکیجی ببینیم. جغرافیا می تواند نقشی مهم و اساسی ایفا کند و به برنامه ریز شناخت بدهد پس توسعه پایدار توسعه ای همه جانبه، جامع نگر با در نظر گرفتن تمام ملاحظات و حساسیت ها است. نباید پیشرفت و رشد اقتصادی را قربانی بقیه موضوعات کرد.

وی افزود: اگر قرار است رشد اقتصادی اتفاق بیفتد باید مبتنی بر تمام ملاحظات زیست محیطی ظرفیت ها و توانایی پایدار محیط باشد زیرا اگر غیر از این باشد ممکن است در کوتاه مدت رشد اقتصادی و افزایش درآمد داشته باشیم اما در دراز مدت ظرفیت های محیط زیستی و آینده منطقه و آن جغرافیا را به خطر بیاندازیم. چشم انداز توسعه پایدار باید به طور همه جانبه دیده شود و پیامد های این حرکت برای آب و خاک و هوا و مردم بومی و روستا نشینان منطقه و… سنجیده شود. لحاظ کردن تمام این ملاحظات یعنی توسعه پایدار. اگر می خواهیم اقدامی انجام بدهیم که تمامی این ملاحظات در آن لحاظ شده است، این توسعه ای مبتنی بر توسعه پایدار است.

باید مراودات اقتصادی نرمالی با دنیا داشت

وی تصریح کرد: ایران زیر ساخت های مناسبی دارد ولی متاسفانه زیر ساخت در خدمت توسعه قرار نگرفته است. توسعه ضرورت هایی دارد که برخی از این ضرورت ها بین المللی است و برخی بومی و ملی و محلی است. در مورد ضرورت های بین المللی باید مراودات اقتصادی نرمالی با دنیا داشت. پیامد های این وضعیت باعث می شود منابع مالی در اختیارتان باشد و برنامه ریزی کنید. مرحله دوم این است که به دیگران اجازه می دهد در کشور شما سرمایه گذاری کنند. سرمایه گذاری اشتغال ایجاد خواهد کرد البته تمامی این مراحل باید مبتنی بر شاخص های توسعه پایدار باشد و نباید نگاه مقطعی وجود داشته باشد.

توسعه پایدار لحاظ نشده است

در توسعه فقط نباید ملاحظات سیاسی را لحاظ کرد

وی ادامه داد: متاسفانه از پیش از انقلاب تا کنون چه در برنامه های توسعه ای که حکومت قبلی ایجاد کرد و چه برنامه های توسعه ای که در جمهوری اسلامی اجرا شده، توسعه پایدار لحاظ نشده است. حداقل بخش اعظمی از این برنامه ها به این شکل بود. به طور مثال شهر اصفهان حتی در تامین آب شرب اش مشکل دارد و دسترسی به سواحل ندارد ولی هم قبل و بعد از انقلاب به دلیل نفوذی که اشخاصی از این منطقه در دولت ها داشتند بخش مهمی از صنایع آب بر در این منطقه احداث شد این حرکت خلاف توسعه پایدار است. این صنایع بدون در نظر گرفتن ملاحظات زیست محیطی ایجاد شده است از این رو حتی اگر چشم انداز صادراتی هم داشته باشد به دلیل مشکلاتی که برای آن منطقه و مردم اصفهان ایجاد کرده در حوزه توسعه پایدار تعریف نمی شود. در توسعه فقط نباید ملاحظات سیاسی را لحاظ کرد. خروجی ملاحظات سیاسی همین است که می بینید که در برخی استان ها نه مواد اولیه صنعتی موجود است نه به بازار های صادراتی نزدیک هستند و نه مسائل زیست محیطی در نظر گرفته شده و فقط به دلیل مسائل سیاسی و نفوذ سیاسی سرمایه های ملی کشور به تاراج رفته است. همه این ها در نتیجه چشم پوشی بر نگاه کلان توسعه پایدار است.

بیش از 70 درصد از جایابی صنایع ایران که قرار بود به توسعه و رشد اقتصادی ایران منجر شود غلط برنامه ریزی شده اند

نتوانسته ایم توسعه ساحل محور را اجرایی کنیم

این استاد دانشگاه بیان کرد: اگر نقشه توسعه صنعتی ایران و استقرار صنایع ایران را به صورت دقیق مورد ارزیابی قرار بدهید بیش از 70 درصد از جایابی صنایع ایران که قرار بود به توسعه و رشد اقتصادی ایران منجر شود غلط برنامه ریزی شده اند و مبتنی بر توسعه پایدار نبودند و امروز به یک معضل تبدیل شده اند. بخش زیادی از آب در اصفهان یا یزد توسط صنایع به هدر می رود. امروز چه کاری می توان کرد؟ باید آب خلیج فارس را با لوله کشی به مناطق مرکزی ایران آورد؟ یا صنایع را به نزدیکی مناطق ساحلی برد؟ این کار توجیه اقتصادی ندارد! در ابتدا باید با چشم انداز توسعه اقتصادی مبتنی بر ساحل محوری عمل می کردیم یعنی باید صنایع کلان و آب بر و صنایع با چشم انداز صادراتی را در کنار سواحل خلیج فارس و دریای عمان مستقر می کردیم آب در دسترس بود و بخش عمده تجارت از طریق این راه های آبی است که هزینه پایینی دارند. حجم عظیمی از کالا در مدت کوتاهی جا به جا می شد و راهی مقرون به صرفه بود ولی ما نتوانسته ایم توسعه ساحل محور را اجرایی کنیم و این به دلیل نفوذ نیروهای سیاسی در همه بخش ها بود برنامه توسعه چه قبل و چه بعد از انقلاب متاثر از نفوذ و لابی گری این افراد سیاسی بود. امروز تولید این صنایع چیست که بتواند فقط قیمت آب را جبران کند؟!

بحث توسعه را سیاسی نکنیم

توسعه باید مبتنی بر داده های علمی و به شکل توسعه پایدار اتفاق بیفتد

سیستم بانکی ما در بن بست قرار گرفته است

وی با بیان اینکه باید از این فرصت استفاده و تاکید داشته باشم که بحث توسعه را سیاسی نکنیم اظهار  داشت: توسعه باید مبتنی بر داده های علمی و به شکل توسعه پایدار اتفاق بیفتد. شهرک های صنعتی ما باید در سواحل خلیج فارس و دریای عمان مستقر شوند. امروز  توسعه اقتصادی کشور دچار مشکل شده و منجر به رشد اقتصادی نمی شود. یک قسمت مربوط به همین موارد است و همین توضیحات را شامل می شود. بخش دیگری از مشکلات به تحریم ها مربوط است مراودات سازنده نداریم و سرمایه گذاری در کشور ما بسیار پایین است، همین منجر به مشکل شده است. اگر به تاریخچه رشد بسیاری از کشور های آسیای جنوب شرقی توجه کنید این کشور ها به وسیله سرمایه گذاری خارجی رشد پیدا کرده اند. دنیا این مجوز و اجازه را داده تا سرمایه گذاری اتفاق بیفتد. این سرمایه گذاری ها به مرور با فرهنگ بومی آن مناطق ادغام شده و اقتصادی مثل کره جنوبی شکل گرفته است. امروز ما از سرمایه گذاری خارجی و دریافت ما به ازای صادرات خود محرومیم. وضعیت سرمایه گذاری به این شکل است و سیستم بانکی ما در بن بست قرار گرفته است. از بعد بین المللی این موضوعات از جمله اصلی ترین موانع توسعه ایران هستند.

وی ادامه داد: در داخل کشور نیز توسعه پایدار دچار مشکل است. به طور مثال استان فارس می تواند استانی مهم در جذب توریست باشد. استان فارس و شهر شیراز ظرفیت هایی دارد که شاید در دنیا نظیر نداشته باشد برنامه ریزی درستی در زمینه زیر ساخت های توریستی نداشتیم. باید توسعه پایدار را در مناطق و استان های کشور با توجه به ظرفیت های بومی و ملاحظات و ضرورت هایی که گفته شد دنبال کنیم و مسئولیت هایی ملی به استان ها واگذار کنیم. استان فارس باید یکی از قطب های اصلی جذب توریست در ایران باشد. قوانین جذب توریست در ایران باید به روز باشد هتل ها و جاده ها و حتی آموزش زبان انگلیسی برای رانندگان تاکسی ها باید بر این اساس برنامه ریزی شود. باید از یک جایی شروع کرد. استان فارس می تواند از طریق جذب توریست کشوری 80 میلیونی را ساپورت کند، این استان ظرفیت لازم را دارد ما باید توسعه ای مبتنی بر توسعه پایدار داشته باشیم.

باید نگاهی به چشم انداز هوش مصنوعی در تحولات آینده اقتصادی جهان داشته باشیم

هوش مصنوعی در یکی دو دهه آینده بسیاری از شغل های امروز را محو خواهد کرد

باید زنجیر تحریم را از دست و پای اقتصاد ایران باز کنیم

تقوی اصل با تاکید بر اینکه برای توسعه اقتصادی باید در داخل یک سری اقدامات و در خارج یک سری دیگر از اقدامات را انجام بدهیم گفت: در داخل اقتصاد ایران باید مبتنی بر توسعه دریا محور یا ساحل محور باشد. توسعه پایدار باید با رعایت تمام ملاحظات صورت بگیرد و نیم نگاهی به چشم انداز هوش مصنوعی در تحولات آینده اقتصادی جهان داشته باشیم زیرا هوش مصنوعی در یکی دو دهه آینده بسیاری از شغل های امروز را محو خواهد کرد از این رو نمی توانیم نسبت به هوش مصنوعی و نقش اش در توسعه اقتصادی جهان بی تفاوت باشیم. ملاحظات سیاسی و جریان های سیاسی و منطقه ای و جغرافیایی نباید استراتژی های توسعه را تحت تاثیر قرار بدهد. در بعد خارجی نیز باید زنجیر تحریم را از دست و پای اقتصاد ایران باز کنیم و ارتباطات مالی عادی با جهان برقرار کنیم و بتوانیم در رقابتی جهانی شرکت کنیم. بنابراین توسعه امری تقلیدی نیست و ضرورت هایی جهانی دارد. باید این ضرورت های جهانی را با مولفه های بومی خودمان منطبق کنیم و توسعه صنعتی مبتنی بر شرایط ملی و محلی خودمان را ایجاد کنیم و در مرحله عملیاتی قرار بدهیم.