صاحب‌خبر - هادی محمدی – سانحه سقوط بالگرد رئیس جمهور و وزیرامورخارجه و همراهانش اتفاقی نادر در کشورمان بود که سابقه تاریخی نداشت و همین موضوع کشور را با موضوعاتی روبه رو کرد که شاید آمادگی چندانی هم وجود نداشت. یکی از این دست مسائل، سفر مقامات ارشد کشورها به ایران برای حضور در مراسم تشییع و بزرگداشت رئیس جمهور شهید بود. شاید اگر یک اجلاس بین المللی قرار بود در ایران برگزار شود، از ماه ها قبل مقدمات و تمهیداتش فراهم می شد اما چنین اتفاقی و هماهنگ کردن امور مختلف و حساس ظرف سه روز واقعا اقدام درخور توجهی بود ضمن این که استقبال گسترده کشورهای مختلف در اعزام مقامات ارشد و نمایندگان سطح بالا به تهران نیز پیام های مهمی داشت که در ادامه گزارش به آن ها پرداخته می شود. طبق اعلام سایت ریاست جمهوری با میزبانی سرپرست ریاست جمهوری، 90نفر از سران و مقامات کشورها و سازمان‌های منطقه‌ای به مقام رئیس جمهور شهید و همراهان او در تهران ادای احترام کردند. افرادی همچون امیر قطر، رهبر ملی ترکمنستان، روسای جمهور تونس و تاجیکستان، نخست وزیران عراق، پاکستان، ارمنستان، گرجستان، آذربایجان و سوریه، روسای مجالس لبنان، الجزایر، قزاقستان، مالی، اتیوپی، رئیس مجلس دومای روسیه و روسای مجلس قانون‌گذاری و مجلس عالی ازبکستان، روسای مجالس قبلی و فعلی عراق و جمعی از نمایندگان مجلس عراق، معاونین روسای جمهور ترکیه و هند و معاونین نخست وزیران قرقیزستان، ارمنستان، چین، افغانستان و صربستان و نماینده ویژه امپراتور ژاپن از جمله مقامات ارشدی هستند که با حضور در محل سالن اجلاس سران تهران و عرض تسلیت به سرپرست ریاست جمهوری، به مقام شهید دکتر سید ابراهیم رئیسی و یاران شهیدش ادای احترام کردند. همچنین وزرای امور خارجه لبنان، بحرین، مصر، تونس، کویت، ازبکستان، تاجیکستان، بلاروس، ارمنستان، آذربایجان، سریلانکا، افغانستان، پاکستان، ونزوئلا، امارات و ترکیه، دستیار ویژه پادشاه و وزیر امور خارجه عربستان، فرستاده ویژه اردن، اسماعیل هنیه رئیس و جمعی از اعضای دفتر سیاسی جنبش حماس، قائم مقام دبیر کل حزب‌ا... لبنان شیخ نعیم قاسم، رئیس و جمعی از اعضای جنبش حشد‌الشعبی عراق، وزیر مدیریت منطقه‌ای و زیرساخت ارمنستان، فرستاده ویژه دولت مالزی، فرستاده ویژه دولت سریلانکا، وزیر بازرگانی پاکستان، وزیر کشور پاکستان، وزیر اطلاع‌رسانی و تبلیغات پاکستان، وزیر فرهنگ و میراث ملی پاکستان، عضو کابینه صربستان، وزیر مشاور ریاست جمهوری نیکاراگوئه، وزیر شهرسازی دولت‌های محلی و خدمات عمومی مالدیو به عنوان فرستاده ویژه رئیس جمهور، وزیر اوقاف و امور دینی عمان به عنوان فرستاده ویژه سلطان، وزیر مشاور صربستان، وزیر صنعت عراق و وزیر مشاور امارات نیز از دیگر مقامات خارجی حاضر در این مراسم بودند که به مقام والای رئیس جمهور شهید کشورمان ادای احترام کردند. نایب رئیس مجلس اعلای شیعیان لبنان، 3 نفر از نمایندگان پارلمان آذربایجان، نمایندگان پارلمان ترکیه از احزاب سعادت و وطن، رئیس و نایب رئیس مجلس اعلای اسلامی اتیوپی، دبیرکل سازمان همکاری‌‌های اسلامی و دبیرکل کنفرانس تعامل و اعتمادسازی در آسیا (سیکا)، رئیس حکومت اقلیم کردستان عراق، سخنگو و رئیس هیئت مذاکره کننده دولت نجات ملی یمن، جانشین دبیرکل جنبش جهاد اسلامی، دبیر جبهه مردمی فلسطین و فرستاده ویژه سنگاپور نیز ضمن عرض تسلیت به سرپرست ریاست جمهوری، به مقام شهید دکتر رئیسی و همراهانش ادای احترام کردند و یاد آنان را گرامی داشتند.رئیس جمهور عراق به همراه تعدادی از شخصیت های سیاسی این کشور و وزیرخارجه سودان نیز روز گذشته به تهران سفر کردند. محمد جمشیدی معاون سیاسی دفتر رئیس‌جمهور در یک گفت‌و‌گوی تلویزیونی با بیان این که حضور بیش از ۶۰ هیئت سطح بالای خارجی در مراسم بزرگداشت رئیس جمهور، برگ آخر از توانمندی و تحرک و ابتکار سیاست خارجی دولت سیزدهم بود، اظهار کرد: برخی کشورها که سال هاست با آن ها رابطه نداریم، در این مراسم حضور پیدا کردند از جمله وزیر خارجه مصر و بحرین، فرستاده ویژه اردن، تمام کشورهای همسایه از آسیای مرکزی، عربی، حوزه شامات و جنوب آسیا و قدرت‌های جهانی حضور یافتند. به گفته معاون سیاسی دفتر رئیس جمهور، کشورهایی که فاصله زیادی داشتند هم پیام تسلیت فرستادند. پیام تسلیت فراوانی از کشورهای غربی و اروپایی دریافت کردیم که نشان می دهد سیاست خارجی جناب آقای رئیسی موثر بوده است. این حضور و پیام ها نشان داد که سیاست خارجی دولت به هدف خود رسید. اراده جدی عربستان برای تداوم بهبود در روابط با جمهوری اسلامی ایران همان طور که جمشیدی گفته در میان این 90نفر برخی ویژگی برجسته تری داشتند. مثلا حضور نماینده ویژه پادشاه عربستان به همراه وزیرخارجه این کشور اقدام سطح بالایی بود که سعودی از خود نشان داد چراکه ایران چه در زمان فوت ملک فهد و چه فوت ملک عبدا... با وجود این که سطح پادشاه عربستان از سطح رئیس جمهور ما بالاتر است، وزیرخارجه خود یعنی علی اکبر صالحی و محمد جواد ظریف را برای عرض تسلیت فرستاده بود. این رفتار خارج از عادت ریاض نشان از نگاه جدید این کشور به روابط با همسایه کرانه شمالی خلیج فارسش دارد. روابطی که قطعا معمار آن حسین امیرعبداللهیان بود و با تلاش های وی و حمایت های رئیسی به این سطح رسید. حضور مقامات اقلیم کردستان عراق در تهران؛ نشانه تمایل اربیل برای بهبود روابط با تهران همچنین با وجود سفر اخیر نیچروان بارزانی به تهران و دیدارهای سطح عالی که به او داده شد، وی این بار و برای عرض تسلیت تصمیم گرفت پاسخ مهمان نوازی تهران را به شکل دیگری داده و با سه مقام ارشد منطقه کردستان عراق حضور پیدا کردند. نیچروان بارزانی، رئیس منطقه، مسرور بارزانی، نخست وزیر منطقه و قباد طالبانی معاون نخست وزیر منطقه کردستان عراق در مراسم ادای احترام شرکت کردند که نشان از توجه ویژه بارزانی ها و قدرشناسی آن ها در رویه جدید رفتار با ایران دارد. سفر قیس سعید به تهران؛ مهم و اثرگذار سفر قیس سعید، رئیس جمهور تونس نیز از جمله تحولات مهم در حوزه روابط ایران و کشورهای عربی محسوب می شود چراکه در همه 45 سال پس از انقلاب اسلامی تاکنون تهران میزبان یک رئیس جمهور از تونس نبوده است. اگرچه روابط دیپلماتیک تونس- تهران قطع نیست اما دو کشور روابط دیپلماتیک قوی هم ندارند. در سه سال گذشته، دولت سیزدهم تلاش کرد روابط با تونس را گسترش دهد. دو کشور موضع مشترکی نیز در قبال نسل‌کشی رژیم صهیونیستی در غزه داشته و این جنایت را محکوم کردند. حضرت آیت‌ا... خامنه‌ای، رهبر انقلاب اسلامی در دیدار قیس سعید با ابراز مسرت از شکل‌گیری تجدید مطلع در روابط ایران و تونس به دلیل سفر رئیس جمهور این کشور، از وی به عنوان «شخصیتی فاضل و دانشگاهی» یاد کردند و گفتند: «حضور وی در رأس کشور تونس، یک فرصت است تا این کشور بعد از سال‌ها حاکمیت استبدادی و قطع رابطه با دنیای اسلام، چهره جدید و خوبی را از خود به نمایش بگذارد.» در این دیدار قیس سعید رئیس جمهور تونس نیز با ابراز تسلیت قلبی و خالصانه دولت و ملت تونس به دلیل حادثه تلخ اخیر، گفت: «آخرین دیدار ما با رئیس جمهور فقید ایران، چندی پیش در الجزایر بود و در همان جا توافق کردیم که من به تهران بیایم اما هیچ‌گاه تصور نمی‌کردم که برای ابراز تسلیتِ فوت ایشان به تهران بیایم.» سفر وزیر خارجه مصر به تهران برای اولین بار اما شاید مهم ترین اتفاق در سفر مقامات خارجی به تهران، با حضور وزیرخارجه مصر در مراسم بزرگداشت سید ابراهیم رئیسی رقم خورد. روابط ایران و مصر از سال ۱۳۵۸ تاکنون قطع است و پس از احیای روابط جمهوری اسلامی ایران با عربستان سعودی در اسفند ۱۴۰۱، نشانه‌هایی دال بر تمایل تهران- قاهره برای احیای روابط مشاهده شد. سید ابراهیم رئیسی، رئیس جمهور فقید ایران و عبدالفتاح السیسی، رئیس جمهور مصر آبان ماه گذشته در عربستان با هم دیدار و گفت و گو کردند. دیدارهای دیپلماتیک متعددی نیز میان امیرعبداللهیان و سامح شکری انجام شد. همچنین طرفین در چند نوبت درباره مسائل مختلف به خصوص جنگ غزه با هم گفت و گو کردند. این گفت و گوها به درک مشترک و همچنین شکل‌گیری روابط دوستانه میان وزرای خارجه دو کشور منجر شد. به نظر می‌رسد سفر سامح شکری به تهران که نخستین سفر وزیر خارجه مصر به ایران بود، در راستای همین روابط دوستانه قرار دارد. در همین راستا نیز «سامح شکری» در تهران با اشاره به روابط بسیار خوب و صمیمانه خود با حسین امیرعبداللهیان، تاکید کرد: «آرزو داشتم در فرصت و موقعیت بهتری به ایران سفر می‌کردم، ولی حضور در ایران برای عرض تسلیت به دولت و مردم ایران ضرورت داشت.» این سفر تاریخی که در نیم قرن اخیر بی سابقه بوده می تواند فصل جدیدی از روابط میان تهران و قاهره را بگشاید و با پاسخ به این سفر از سوی سرپرست وزارت خارجه یا وزیرخارجه آینده ایران تحول مهمی در از سرگیری روابط ایران و مصر را شاهد باشیم. سفر وزیر خارجه بحرین؛ گامی برای احیای روابط یکی دیگر از مقاماتی که سفرش به تهران حائز اهمیت بود، عبداللطیف بن راشد الزیانی وزیر خارجه بحرین است. عبداللطیف بن راشد الزیانی در حالی به تهران سفر کرد که بحرین از سال ۱۳۹۴ تاکنون روابط دیپلماتیک با جمهوری اسلامی ایران ندارد. این سفر نیز بیانگر پایان تنش در روابط تهران- منامه و گام برداشتن منامه در مسیر احیای روابط با جمهوری اسلامی ایران به عنوان یکی از قدرت‌های مهم منطقه غرب آسیاست. سفرمقامات 68 کشور و سازمان بین المللی به تهران به بهانه درگذشت رئیس جمهور فقید ایران یک فرصت مناسب و تاریخی برای ایران در حوزه دیپلماتیک ایجاد کرده است. اگرچه چنین سفرها و عرض تسلیت هایی در همه دنیا مرسوم است اما برای ایران که تحت شدیدترین تحریم ها و فشارهای سیاسی و اقتصادی است و دشمنی دارد که هدفش انزوای ایران است، یک موفقیت و یک روزنه گشایی مهم به شمار می رود که نباید از دست برود. مخبر سرپرست ریاست جمهوری، علی باقری سرپرست وزارت خارجه ایران یا وزیرخارجه دولت چهاردهم می توانند با سفر به این کشورها و پاسخ به عمل اخلاقی آن ها به ویژه در مورد کشورهایی همچون بحرین، تونس، عربستان و مصر که روابط یا قطع است یا هنوز قوام خود را پیدا نکرده، فرصت جدیدی در حوزه دیپلماسی منطقه ای ایران بگشایند. آن ها که نیامدند اما در کنار این استقبال گسترده برای سفر به تهران، برخی کشورها و سران آن ها نیز در گروه کشورهایی بودند که افکار عمومی ایران انتظار حضورشان در ایران را داشت و به عنوان غایبان مهم تشییع پیکر سید ابراهیم رئیسی از آن ها یاد می شود. در واقع مقامات رسمی کشورها در نخستین مواجهه با این موضوع، این فاجعه را به صورت رسمی و تلفنی به دولت و مردم ایران تسلیت گفتند. پیام ها هم از منظر کشورهای ارسال کننده پیام و هم از منظر سطح مقامات، متنوع بوده است. از اروپا تا آمریکا، مقامات مختلف به ابراز تاسف از این سانحه پرداختند. از سوی دیگر، 8 کشور به ارسال پیام تسلیت اکتفا نکردند و برای ادای احترام به مردم ایران و همچنین شهادت ابراهیم رئیسی و همراهانش عزای عمومی اعلام کردند. به این ترتیب، در مجموع 13 روز از سوی 8 کشور دنیا از جمله برخی همسایگان همچون پاکستان، ترکیه، عراق و ...عزای عمومی اعلام شد. همچنین بسیاری از مقامات کشورهای دنیا، با حضور در سفارت ایران، مراتب تاثر خود از این سانحه را اعلام کردند. البته این ها تنها واکنش ها به شهادت ابراهیم رئیسی و همراهانش نبود. برخی کشورها و نهادهای بین المللی، با اقداماتی نمادین نسبت به این موضوع ابراز تاسف کردند. ازجمله اعلام دقایقی سکوت برای همدردی با ایران و نیمه افراشتن پرچم و ....با این همه، حضور نیافتن برخی چهره های سیاسی نزدیک به ایران در میان مهمانان خارجی که خود را به تهران رساندند، سوالاتی را به وجود آورده است؛ افرادی همچون بشار اسد رئیس جمهوری سوریه، ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری روسیه، رجب طیب اردوغان رئیس جمهوری ترکیه، نیکولاس مادورو رئیس جمهوری ونزوئلا و الهام علی‌اف رئیس جمهوری آذربایجان. اگرچه سوریه، روسیه، ترکیه، جمهوری آذربایجان و ونزوئلا نمایندگان ویژه خود در سطح نخست وزیر یا وزیران خارجه را برای اعلام همدردی به تهران فرستادند اما انتظار حضور عالی ترین مقامات این کشورها در تهران به دلیل نزدیکی با ایران، موضوعی بود که در افکار عمومی ایران مطرح شد و این انتظار وجود داشت. سفر بن سلمان به تهران قطعی شد محمد بن سلمان ولیعهد عربستان در گفت‌وگوی تلفنی با محمد مخبر سرپرست ریاست جمهوری گفت: حادثه پیش آمده برای آقای رئیسی، برای ما بسیار دردناک بود. وی گفت: فقدان آقای رئیسی دل همه ما را به درد آورد و از دست دادن وزیر امورخارجه ایران که با وزیر امور خارجه ما بسیار دوست بودند، نیز جانکاه بود. بن سلمان افزود: ارسال پیام تسلیت و آمدن فرستاده ویژه و وزیر امورخارجه به تهران وظیفه ما برای همدردی با شما بود و راهی که آن عزیزان برای احیا و توسعه روابط آغاز کردند، همچنان از سوی عربستان با قوت ادامه خواهد یافت.مخبر در این تماس تلفنی از بن سلمان برای سفر به ایران دعوت کرد که وی با پذیرش این دعوت، متقابلا از سرپرست ریاست جمهوری برای سفر به عربستان دعوت کرد.∎​