فرارو- ساعاتی پس از انتشار خبر شهادت رئیس جمهور و وزیر امور خارجه کشور در سانحه هوایی، مسئله تعیین تکلیف آینده دولت سیزدهم طی ۵۰ روز آتی و تا زمان تعیین ریاست جمهوری جدید، مورد توجه قرار گرفت. ابتدا محمد مخبر معاون اول شهید رئیسی، به عنوان جانشین وی توسط رهبر معظم انقلاب تایید شد و سپس مخبر علی باقری کنی را به عنوان سرپرست وزارت امور خارجه تعیین کرد.
به گزارش فرارو، علی باقری کنی که طی ماه‌های گذشته بار‌ها به عنوان رایزن ایران در مذاکرات شناخته می‌شد اکنون با بار مسئولیتی سنگین در یکی از حساس‌ترین مقاطع تاریخ سیاست خارجی کشور رو به رو است.
تحصیلکرده دانشگاه امام صادق و منتقد برجام
علی باقری کنی، ۵۷ ساله و متولد مهر ۱۳۴۶ در کن است. او فرزند آیت الله محمدباقر باقری کنی، از روحانیون عضو سابق مجلس خبرگان رهبری، و برادرزاده محمدرضا مهدوی کنی است. برادر علی باقری، مصباح الهدی نیز با دختر رهبر معظم انقلاب ازدواج کرده است.
تحصیلات علی باقری کنی در رشته‌های معارف اسلامی و اقتصاد در دانشگاه امام صادق انجام شده است و پس از پایان تحصیلات خود، مدتی وارد سازمان صدا و سیما شد و سپس روند فعالیت وی در وزارت خارجه آغاز شد. روز‌های اولیه فعالیت علی باقری کنی در وزارت امور خارجه، در بخش معاونت عربی-آفریقایی وزارت خارجه بود و تمرکز علی باقری کنی بر روابط جمهوری اسلامی ایران با کشور‌هایی مثل لبنان، اردن، مصر و فلسطین بود.
بسیاری از علاقه‌مندان به اخبار سیاسی، علی باقری کنی را به عنوان یار همفکر سعید جلیلی به یاد می‌آورند. اواخر ده ۱۳۸۰ بود که روند نزدیک شدن همکاری جلیلی و باقری کنی آغاز شد. علی باقری کنی، در سال ۱۳۸۶ چند ماهی معاون اروپای وزارت خارجه بود و در سال ۸۷ پس از این که سعید جلیلی از وزارت خارجه به شورای عالی امنیت ملی رفت، باقری نیز به عنوان معاون او در دبیرخانه این شورا منصوب شد.
کمی بعدتر و در زمان ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد، چهره علی باقری کنی مدام در کنار سعید جلیلی دیده می‌شد چرا که این دو به عنوان تیم مذاکره کننده هسته‌ای ایران شناخته می‌شدند. درنهایت اگرچه فعالیت‌های تیم جلیلی و باقری کنی به جایی نرسید و مذاکرات هسته‌ای شکست خورد، اما دوستی این دو ادامه یافت و در انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۹۲ باقری کنی رئیس ستاد انتخاباتی سعید جلیلی بود. همچنین در شورای عالی امنیت ملی، علی باقری کنی به عنوان معاون جلیلی حضور داشت. او در زمان مذاکرات برجام در دوره ریاست جمهوری حسن روحانی از منتقدان سرسخت برجام محسوب می‌شد.
دولت سیزدهم و علی باقری کنی در نقش مذاکره کننده
شهریور ماه سال ۱۴۰۰ بود که علی باقری کنی با حکم صادره از سوی شهید حسین امیرعبداللهیان به عنوان معاون سیاسی وزارت خارجه منصوب شد. در نتیجه او همان نقشی را گرفت که عباس عراقچی، در دولت روحانی داشت. عباس عراقچی در دولت روحانی به عنوان مذاکره‌کننده ارشد هسته‌ای فعالیت می‌کرد و اتفاقا عملکرد تیم مذاکره کننده دولت روحانی همواره مورد نقد علی باقری کنی و همفکران او بود.
در دورانی که علی باقری کنی در مقام مذاکره کننده هسته‌ای در تیم شهید رئیسی فعالیت کرد، افت و خیز قابل توجهی را شاهد نبودیم. در این دوران اگرچه علی باقری کنی صحبت از این می‌کرد که مذاکرات به مرحله جمع بندی از سوی ایران رسیده است، اما در عمل احیای برجام اتفاق نیفتاد.
در عین حال یکی از مسئولیت‌های دیگر علی باقری کنی در واپسین روز‌های حیات وزیر امور خارجه و رئیس جمهور تمرکز بر مذاکره میان تهران و واشنگتن بود. مذاکراتی که به اصطلاح دیپلماتیک، «مذاکرات غیرمستقیم» نامیده می‌شوند و حسین امیرعبداللهیان نیز بار‌ها در زمان حیات خود به این مذاکرات اشاره کرده بود.
جمعه هفته گذشته و تنها دو روز پیش از وقوع سانحه بالگرد بود که اکسیوس به نقل از دو مقام ارشد دولت جو بایدن اعلام کرد که با مقامات ایرانی در عمان به طور غیر مستقیم با ایالات متحده درباره چگونگی جلوگیری از تشدید درگیری‌های منطقه‌ای گفتگو کرده اند. پیشتر از آن و در اسفندماه نیز رسانه‌ها گفته بودند برت مک‌گِرک و ابرام پیلی با علی باقری کنی، معاون وزیر خارجه و مسئول مذاکرات هسته‌ای ایران، مذاکره کرده‌اند.
چالش‌های پیش روی باقری در مقام سرپرست وزارتخانه
از همان ساعات ابتدایی اعلام خبر سرپرستی باقری بر وزارتخانه امور خارجه، وزاری امور خارجه کشور‌های مختلف از جمله، عربستان، امارات و چین برای تسلیت با وی تماس تلفنی گرفتند، همچنین هاکان فیدان، وزیر امور خارجه ترکیه، از علی باقری برای شرکت در نشست اضطراری وزرای خارجه کشور‌های عضو سازمان دی هشت در خصوص بحران غزه در ترکیه دعوت کرد. اما علی باقری کنی طی ۵۰ روز آتی با چه چالش‌ها موضوعات مهمی رو به رو است؟
جنگ غزه و بحران‌های پیرامون آن هنوز تمام نشده است. با وجود گذشت ماه‌ها از آغاز جنگ و تلاش‌های بین المللی برای پایان یافتن آن، هنوز ابزار دیپلماسی به پایان این بحران کمک نکرده است و ایران به عنوان یکی از حامیان مردم فلسطین شناخته می‌شود. اگرچه اسرائیل تلاش کرد پای ایران را به این جنگ باز کند و حتی حمله موشکی ایران به اسرائیل و واکنش اسرائیل به این حملات روز‌های ملتهبی را رقم زد و سپس فضا اندکی آرام شد، اما اکنون نیز کشور در شرایط حساسی قرار دارد و برخی کارشناسان حوزه سیاست خارجی معتقدند ممکن است اسرائیل از موقعیت فقدان ناگهانی رئیس جمهور و وزیر امور خارجه کشور سوءاستفاده کند؛ بنابراین باقری کنی برای حفظ فضای امن کشور یک مسئولیت سنگین دارد.
روند مذاکرات با ایالات متحده نکته دیگری است که از سوی بسیاری از کارشناسان حوزه سیاست خارجی از اهمیت بسزایی برخوردار است. با توجه به فرصت اندک باقیمانده تا پایان کار دولت بایدن و فرصت محدودی که ممکن است برای گفتگوی ایران با یک رئیس جمهور دموکرات باقی مانده باشد. بسیار مهم است که تصمیم گیری‌های مشترک بین مقام‌های ایران و ایالات متحده در حوزه برخی مسائل کلیدی در ۵۰ روز آتی ادامه پیدا کرده و متوقف نشود. هرچند مقام‌های ایران و آمریکا اشاره کرده اند که روند فعالیت‌های دیپلماتیک متوقف نمی‌شود، اما چگونگی پیشبرد گفتگوها نیز حائز اهمیت است و انتظار می رود علی باقری این گفتگوها را به مسیری نتیجه بخش هدایت کند.
نظر شما