محمدرضاامیری‌نژاد، معاون میراث‌فرهنگی استان گیلان در یادداشتی نوشت: فارغ از برخی از تحریف‌های خواسته یا ناخواسته، برای آگاهی از چگونگی زندگی پیشینیان و سرنوشت احتمالی آن‌ها و سایر موضوعات مرتبط اعم از سطح رفاه، معیشت، مسائل اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی، از مراجعه به تاریخ‌، گریزی نیست و در این راستا چه بسا اطلاعات ذی قیمتی بدست آمده و البته نباید از نقش سازنده و تأثیرگذار مورخان نیز غافل ماند.

اینک اگر چه نمی‌توان سهم تاریخ را در آگاهی بخشی از دوران گذشته نادیده گرفت، اما با این همه باید به درستی اذعان کرد که نقش تاریخ تنها به دوران تاریخی و اختراع خط مرتبط بوده و در مواجهه با دوران باستان و پیش از تاریخ که بخش قابل توجهی از زندگی انسان بر روی زمین را در بر می‌گیرد، خاموشی و سکوت محض پیشه تاریخ شده و این بهترین گزینه را برای خویش اختیار کرده است.

پس با چشم‌پوشی از برخی از تحریف‌های تاریخی که اجتناب ناپذیر است، برای مطالعه احوال گذشتگان در دوران تاریخی، تاریخ بهترین گزینه است و با اکتشافات و حفاری‌های علمی در محوطه و گورستان‌ها، علم باستان‌شناسی بهترین مرجع برای پاسخگویی به شبهات دوران باستان است، اگر چه که این علم برای بیان و اثبات حقایق، خود با چالش‌های فراوان مواجه بوده و به عبارتی به همان میزان که آگاهی و دانش از دوران باستان بدست می‌دهد، به همان میزان نیز توانایی پاسخ تمام ابهام‌ها را ندارد، اما اگر به انصاف قضاوت کنیم، همه تلاش و کوشش خود را برای رسیدن به حقایق دوران باستان مصروف داشته و در این راه هرگز پا عقب ننهاده و در مجموع در نیل به مقصود که همانا آگاهی بخشی بوده است کارنامه‌اش در دست راست قرار دارد.

با آنچه بیان شد موزه، تنها مکانی است که‌اشیای مکشوفه پیش از تاریخ و حتی تاریخی در آن نگهداری شده و به نوعی تاریخ ملموس را روایتگری می‌کند، اینکه چگونه جوامع بشری در دوران‌ها و سرزمین‌های مختلف روزگار گذرانده و با طبیعت دست و پنجه نرم می‌کرده است.

بی‌تردید علاوه بر زیبایی و چشم نوازی‌اشیای فاخر که ساخت آن به دست هنرمندانی چیره دست رقم خورده است، نوع و کاربری‌اشیا نیز می‌تواند از چگونگی و سطح زندگی انسان‌های دوران باستان پرده برداشته و اطلاعات ارزشمندی به مردم و پژوهشگران ارائه کند.  نوع و جنس زیورآلات از جایگاه فرد حکایت دارد و البته ظرأفت تزئینات آن نیز مهارت استادکاران را بازگویه می‌کند.

تعدد و تنوع جنگ‌افزارها و غلبه آن‌ها بر سایر اشیا، اهمیت و ضرورت امنیت یا گستردگی منازعات را نشان داده و چنانچه در گوری تنها ادوات و ابزارهای رزم کشف شود، به خوبی نشان می‌دهد، گور متعلق به فردی جنگجو و کارآزموده در میدان‌های کارزار و نبرد بوده است.

کشف پیکرک سفالی یا فلزی گاوهای کوهان‌دار همراه با خیش، بیش از همه بر زندگی مبتنی بر کشاورزی و یک جانشینی حکایت دارد و اینکه کشت گیاهان در سبد غذایی جوامع بشری آن دوران از جایگاه ویژه‌ای برخوردار بوده است، همان گونه که پیکرک قاطر با بار می‌تواند بر زندگی مبتنی بر کوچ‌نشینی دلالت داشته باشد، اگر چه که این عامل به تنهایی نمی‌تواند فرضیه مذکور را (مطلق) به اثبات برساند.

اینک علاوه بر موارد مذکور نوع‌اشیای حاصل از کاوش‌های باستان‌شناسی می‌تواند سطح رفاه مردمان یک منطقه در دوره‌ای خاص را روایت کرده و حتی منزلت اجتماعی صاحب قبر نیز ازاشیای مکشوفه قابل سنجش و اندازه‌گیری است.

بپذیریم یا نه، در دوران باستان و پیش از تاریخ، به دلیل نبود مدارک و مستندات تاریخی، کتاب و غیره، تنها مرجع کسب اطلاعات آن دوران خاص، ‌اشیای حاصل از کاوش‌های باستان‌شناسی، نقوش برجسته، حکاکی صحنه‌ها در دل صخره‌ها بوده و لذا از آنجایی که بخش اعظمی از مدارک و مستندات اشاره شده در موزه‌ها نگهداری می‌شود، این مکان‌های خاص می‌توانند محلی برای تحقق و پژوهش پژوهشگران، آموزش کودکان و نوجوانان و همه علاقمندان به حوزه میراث‌فرهنگی باشد تا با لمس‌اشیای ملموس، زندگی ناملموس پیشینیان خود را با عمق وجود درک کرده، تجارب ارزشمند آن‌ها را چراغ راه آینده خویش قرار داده و در نهایت به آنچه که از نیاکان به ارث رسیده، با احترام پاسداشت کرده و همچون‌امانت‌داری‌امین، ‌امانت نسل آینده را سالم به آن‌ها واگذار کنند.

انتهای پیام/