صاحب‌خبر - توکلی-حالا دیگر در کنار همه واژگانی که زیبنده است، «رئیس‌جمهور شهید» را هم باید اضافه کنیم؛ خیلی سخت است بگوییم آیت‌ا... سید ابراهیم رئیسی رئیس جمهور فقید؛ خادم الرضا، خادم مردم، سید محرومان، رئیس جمهور مردمی و رئیس جمهور انقلابی صفات بارزتری است که با او در کلام و نوشته‌هایمان پررنگ‌تر نقش بست.پس از اعلام خبر سانحه برای بالگرد ریاست جمهوری و درحالی که همچنان امیدها برای سلامت رئیس دولت زنده بود، اوایل صبح روز گذشته بود که پهپادها محل سقوط بالگرد حامل رئیس جمهور و همراهان ایشان را پیدا کردند. با اعلام مختصات بالگرد رئیس جمهور امدادگران و نیروهای مردمی به سمت محل سقوط بالگرد روانه شدند. کمی بعد اعلام شد که متاسفانه اثر حیاتی از هیچ یک از سرنشینان این بالگرد یافت نشده است و نشانه‌ها از شهادت همه‌ آن ها حکایت داشت. دقایقی بعد خبر شهادت از صدا و سیما اعلام شد. پس از اعلام خبر شهادت وضعیت هویت شهدا موضوعی بود که رئیس سازمان مدیریت بحران به آن اشاره و توضیحاتی در این باره ارائه کرد :« پیکر شهدا با وجود این که سوخته بودند قابل شناسایی بود و توسط امدادگران به آمبولانس‌ها انتقال داده شد و به معراج شهدای تبریز منتقل شدند.تنها پیکر آیت‌ا...آل هاشم امام جمعه تبریز از نظر ظاهری وضعیت بهتری نسبت به دیگر شهدا داشت و کمتر دچار سوختگی شده بود چراکه وی بعد از سانحه هوایی تا یک ساعت زنده بوده و حتی با آقای غلامحسین اسماعیلی رئیس دفتر رئیس‌جمهور ارتباط تلفنی برقرار کرده بود.برای شناسایی هیچ کدام از پیکر شهدا به آزمایش DNA نیازی نشد چراکه کاملاً قابل شناسایی بودند.» هیئت دولت نیز در پی شهادت رئیس جمهور و هیئت همراه در بیانیه ای اعلام کرد :« مسیر پرافتخار و خدمت با تأسی به روحیه خستگی ناپذیر آیت ا...رئیسی قهرمان و خادم ملت و یار وفادار رهبری ادامه خواهد داشت و کوچک ترین خللی در مدیریت جهادی کشور ایجاد نخواهد شد.» در همین راستا گفته شد حجت الاسلام آل هاشم، نماینده ولی‌فقیه و امام جمعه تبریز، حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه، مالک رحمتی استاندار آذربایجان شرقی، سردار سید مهدی موسوی فرمانده یگان حفاظت رئیس‌جمهور و سرهنگ خلبان سید طاهر مصطفوی، سرهنگ خلبان محسن دریانوش و سرگرد فنی بهروز قدیمی همراهان رئیس جمهور در این سانحه تلخ بودند. جزئیات برنامه تشییع و تدفین اما درخصوص برنامه تشییع و تدفین رئیس جمهور و همراهان ایشان؛ مدیرکل تبلیغات اسلامی آذربایجان شرقی گفت:« سه شنبه پیکر شهید آیت‌ا.... رئیسی و هیئت همراه از میدان شهدای تبریز به‌سمت فرودگاه بدرقه خواهند شد و از آن جا به تهران منتقل می‌شوند.» وی با بیان این که اقامه نماز بر پیکر مطهر شهدا روز چهارشنبه توسط مقام معظم رهبری انجام می‌شود، افزود:«پیکر رئیس جمهور محبوب روز پنج شنبه در مشهد تدفین می‌شود. پیکر امام جمعه محبوب روز پنج شنبه در تبریز و پیکر استاندار جوان و پرتلاش آذربایجان شرقی نیز همان روز در شهرستان مراغه تدفین می‌شود.» همچنین برخی رسانه ها گزارش دادند که پوتین برای مراسم تشییع به تهران خواهد آمد.آصف علی زرداری هم به نمایندگی از پاکستان در مراسم خاک سپاری آیت ا... سید ابراهیم رئیسی شرکت خواهد کرد. انتخاب رئیس جمهور و اصل ۱۳۱ اما یکی از سوالاتی که این روزها مورد توجه قرار گرفته، این است که تکلیف کرسی ریاست قوه مجریه چه می شود. مسئله ای که اصل 131 قانون اساسی به آن پاسخ داده است.در همین راستا اصل ۱۳۱ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران از تشکیل شورایی برای اداره امور اجرایی کشور برای مدت ۵۰ روز و تدارک انتخابات ریاست جمهوری روایت داشته و می گوید :«در صورت فوت، عزل، استعفا، غیبت یا بیماری بیش از دو ماه رئیس‌جمهور یا در موردی که مدت ریاست جمهوری پایان یافته و رئیس‌جمهور جدید بر اثر موانعی هنوز انتخاب نشده یا امور دیگری از این قبیل، معاون اول رئیس‌جمهور با موافقت رهبری اختیارات و مسئولیت‌های وی را بر عهده می‌گیرد و شورایی متشکل از رئیس مجلس و رئیس قوه قضاییه و معاون اول رئیس‌جمهور موظف است ترتیبی دهد که حداکثر ظرف مدت ۵۰ روز رئیس‌جمهور جدید انتخاب شود، در صورت فوت معاون اول یا امور دیگری که مانع انجام وظایف وی گردد و نیز در صورتی که رئیس‌جمهور معاون اول نداشته باشد مقام رهبری فرد دیگری را به جای او منصوب می‌کند.» مخبر مسئول اجرایی کشور شد از همین رو و بر اساس قانون اساسی، رهبر معظم انقلاب در پی شهادت آیت ا... رئیسی، پیام تسلیتی صادر و در بخشی از آن پیام اعلام کردند : «جناب آقای مخبر طبق اصل ۱۳۱ قانون اساسی در مقام مدیریت قوه‌ مجریه قرار می‌گیرد و موظف است به همراهی رؤسای قوای مقننه و قضاییه ترتیبی دهند که ظرف حداکثر 50 روز رئیس جمهور جدید انتخاب شود.» با این حساب با موافقت رهبر معظم انقلاب محمد مخبر معاون اول رئیس جمهور به همراه محمدباقر قالیباف رئیس مجلس شورای اسلامی و غلامحسین محسنی اژه‌ای رئیس قوه قضاییه مدیریت قوه مجریه را تا زمان برگزاری انتخابات ریاست جمهوری بر عهده خواهد گرفت.صبح روز گذشته نیز جلسه فوق العاده هیئت دولت به ریاست مخبر با حضور اعضای دولت برگزار شد که مصوباتی در پی داشت و امور جاری کشور پیگیری شد.قالیباف و محسنی اژه ای ،‌ روسای دو قوه مقننه و قضاییه ضمن تسلیت به رهبری معظم انقلاب ،‌مردم شریف ایران و معاون اول رئیس جمهور و اعضای دولت بر همکاری کامل با مخبر برای انجام وظایف قوه مجریه تاکید کردند .محمدصالح جوکار رئیس کمیسیون امور داخلی کشور و شورا‌های مجلس نیز در گفت وگو با رویداد ۲۴ درباره تکلیف اعضای این شورای سه نفره برای کاندیداتوری در انتخابات ریاست جمهوری می‌گوید: رئیس دولت که معاون اول باشد وقتی از رهبری تایید گرفت، حکم رئیس دولت را دارد و اداره امور دولت بر عهده اوست در نتیجه دیگر روسای قوای مقننه و قضاییه کاره‌ای نیستند و می‌توانند کاندیدا شوند.رئیس کمیسیون امور داخلی کشور تاکید کرده: از بین این سه نفر فقط آقای مخبر است که نمی‌تواند کاندیدا شود و قالیباف و محسنی اژه‌ای مانع قانونی برای کاندیداتوری ندارند.او گفته: اگر مخبر تصمیم به کاندیداتوری داشته باشد، باید استعفا کند و در این صورت این به رهبری بستگی خواهد داشت که تصمیم بگیرد متولی امر دولت در مدت استعفا چه کسی باشد.جوکار می‌گوید درباره رئیس جمهور‌ها چنین منعی وجود ندارد، اما از آن جایی که در مورد اخیر، معاون اول رئیس اداره دولت شده و نه رئیس جمهور، بنابراین متولی اجرای انتخابات است و بر اساس قانون اساسی باید قبل از کاندیداتوری استعفا کند.به گفته رئیس کمیسیون داخلی مجلس، سیاست کلی انتخابات را رهبری سال ۹۵ ابلاغ کرده و یکی از بند‌های آن این است که محدودیت‌های حضور کاندیدا‌ها در عرصه انتخابات برداشته شود. یکی از بحث‌های جدی ما همیشه این بوده که بر اساس این سیاست‌های کلی، اگر افراد مسئولیتی دارند، زیاد دست و پای آن‌ها برای کاندیداتوری بسته نشود تا تنوع در انتخابات ریاست جمهوری را داشته باشیم. ریاست جمهوری بعدی ،یک ساله یا چهار ساله؟ در همین راستا هادی طحان نظیف نیز در برنامه زنده تلویزیونی درباره جانشینی رئیس جمهور فقید با تشریح روند اجرای اصل ۱۳۱ قانون اساسی، اعلام کرد در پایان این ۵۰ روزی که معاون اول رئیس جمهور ریاست شورای متشکل از رؤسای دو قوه دیگر و معاون اول رئیس جمهور را بر عهده دارد، رئیس جمهور منتخب به مدت ۴ سال در سمت ریاست قوه مجریه خواهد بود.به گفته سخنگوی شورای نگهبان، این موضوع علاوه بر این که در قانون اساسی هم آمده، رویه دوره های قبل هم بوده است کما این که وقتی محمدعلی رجایی به شهادت رسید، حضرت آیت ا... خامنه ای برای دوره ۴ ساله در کسوت رئیس جمهور منتخب مردم ایران قرار گرفت.بنابراین با اعلام سخنگوی شورای نگهبان، برخی اظهارنظرها مبنی بر این که قانون اساسی درخصوص این که رئیس جمهور منتخب، مدت باقی مانده از رئیس جمهور فقید را ادامه می دهد یا یک دوره جدید مستقر خواهد شد، نیاز به تفسیر شورای نگهبان دارد، محلی از اعراب نخواهد داشت . در همین راستا علی فتاحی، قائم مقام پژوهشکده شورای نگهبان توضیحات بیشتری در این باره ارائه کرد و گفت :« با اجازه و موافقت رهبری همه مسئولیت‌های رئیس جمهور برای بازه زمانی ۵۰ روزه به معاون اول سپرده می‌شود تا زمانی که مخبر جانشین رئیسی است، نمی‌توان به وزرا رأی اعتماد داد یا آن ها را استیضاح کرد.رئیس جمهوری قائم به شخص است، الان دوره ریاست جمهوری رئیسی به پایان رسیده و رئیس جمهور جدید برای دوره ۴ ساله توسط مردم انتخاب می‌شود و طول دوره رئیس جمهور جدید به صراحت در قانون اساسی آمده است.روال برگزاری انتخابات ریاست جمهوری، همان روال عادی انتخابات است؛ ۵ روز زمان ثبت‌نام، ۱۰ روز زمان بررسی صلاحیت‌ها و بعد هم تبلیغات انتخاباتی.» بعد از ۴۳ سال، دوره مجلس و ریاست جمهوری همزمان خواهد شد نکته جالب توجه اما در برگزاری انتخابات در سال جاری، این است که بعد از ۴۳ سال، دوره مجلس و ریاست جمهوری همزمان خواهد شد. موضوعی که حسام الدین آشنا در توئیتی به آن اشاره کرده و در واکنش به شهادت رئیسی و هیئت همراه وی در یک سانحه هوایی توئیت کرد: در سال ۱۴۰۳، بعد از ۴۳ سال، دوره مجلس و ریاست جمهوری همزمان خواهد شد.این اصلاحِ زمان بندی، ناخواسته، تأثیرات مهمی بر ساختار، فرایند و روند سیاست‌گذاری عمومی و هماهنگی قوا در جمهوری اسلامی ایران خواهد داشت.» این هم سالی شدن انتخابات مجلس و ریاست جمهوری مورد توجه برخی تحلیل گران نیز قرار گرفته و برخی تاکید کردند که این موضوع ناچار فضای سیاسی ایران را به سمت نوعی از تحزب خواهد برد. در همین زمینه برخی رسانه ها گمانه هایی درخصوص زمان بندی انتخابات ریاست جمهوری 1403 مطرح کردند و درخصوص جدول زمان بندی تا انتخاب دولت چهاردهم مدعی شدند :« تشکیل شورای سه‌نفره برگزاری انتخابات | ۳۱ اردیبهشت/ تشکیل هیئت‌های اجرایی | یکم تا ۳ خرداد/ ثبت‌نام داوطلبان ریاست‌‌جمهوری | ۳ تا ۷ خرداد/ بررسی و تایید صلاحیت‌ها توسط شورای نگهبان | ۸ تا ۱۱ خرداد/ انتشار رسمی اسامی کاندیداها | ۱۲ خرداد/فرصت تبلیغاتی نامزدها | ۱۳ تا ۳۰ خرداد/ رای‌گیری و برگزاری انتخابات | یکم تیر.» 8 تیر ،روز برگزاری انتخابات اما در جلسه ای که دیشب به میزبانی مخبر و با حضور اژه ای، قالیباف و همچنین معاون حقوقی رئیس جمهور، قائم مقام شورای نگهبان و معاون سیاسی وزیر کشور در محل ساختمان دولت برگزار شد، راجع به نحوه اجرای اصل ۱۳۱ قانون اساسی مبنی بر طی فرایند انتخابات ریاست جمهوری در مدت ۵۰ روز بحث و تبادل نظر شد.بر این اساس، زمان‌بندی فرایند انتخابات شامل زمان تشکیل هیئت های اجرایی، ثبت نام نامزدها، تبلیغات و روند برگزاری مورد بررسی قرار گرفت و مقرر شد با توجه به توافق اولیه شورای نگهبان، انتخابات برای تعیین رئیس جمهور جدید در تاریخ ۸ تیرماه ۱۴۰۳ برگزار شود. در بررسی شرایط جوی پرواز رئیس‌جمهور کوتاهی شده است؟ اما فارغ از کم و کیف پرونده حقوقی اصل 131 قانون اساسی و وضعیت کشور در فقدان رئیس جمهور، یکی از موضوعاتی که طی ساعات گذشته مورد توجه بسیاری قرار گرفته، چرایی رخداد این سانحه بوده است. موضوعی که باعث شد در اولین ساعات روز گذشته سرلشکر باقری رئیس ستاد کل نیروهای مسلح کشور هیئت عالی رتبه‌ای را با مسئولیت سردار خلبان علی عبدالهی (معاون هماهنگ کننده ستادکل نیروهای مسلح) به همراه کارشناسان متخصص و فنی کشوری و لشکری مامور بررسی ابعاد و علل سانحه سقوط بالگرد رئیس‌جمهور کند که در محل وقوع حادثه در آذربایجان‌شرقی حاضر شدند و بررسی سانحه را آغاز کردند. در این میان اما برخی از کارشناسان بر اساس یافته های اولیه نظرات خود را با رسانه ها در میان گذاشتند. در همین راستا فتح ا... امی، عضو گروه هوافضای دانشگاه تربیت مدرس و رئیس سابق پژوهشگاه هوافضا، درباره علت احتمالی و اصلی سقوط بالگرد رئیس جمهور از کوتاهی در بررسی شرایط جوی سخن گفت و اظهار کرد:« سوانحی که در کشور رخ می‌دهد سازمان هواپیمایی یک هیئت فنی را تعیین می‌کند که منطقه سقوط و شرایط را بررسی می‌کنند. تا قبل از اعلام نظر آن‌ها هیچ اظهار نظری نمی‌توان کرد. مسئله بسیار پیچیده و فنی است. در کل می‌توان گفت که در بررسی شرایط جوی کوتاهی شده است. تمام هواگرد‌ها و هواپیما‌ها، قبل از پرواز چک فنی می‌شوند و اجازه پرواز می‌گیرند. برای خود من در یکی از ماموریت‌ها حادثه مشابهی پیش آمد. ما بالگردی را سوار شدیم و کمی که از زمین فاصله گرفتیم تمام تجهیزات از کار افتاد. بالگرد اگر موتورش هم از کار بیفتد، می‌تواند به صورت آزاد زمین بنشیند و حادثه‌ای رخ ندهد. ما، چون در فاصله کمی بودیم و منطقه هموار بود حادثه رخ نداد.» امی به اتفاقات مشابه در حوادث هوایی اشاره کرد: «شرایط جوی در بازگشت سفر رئیس جمهور مورد توجه قرار نگرفته که بالگرد دچار حادثه شده است. آن شرایط اصلاً مناسب پرواز نبوده و همان اتفاقی که برای هواپیمای آسمان در یاسوج و هواپیمای آقای دادمان افتاد، تکرار شد. البته به آقای دادمان گفته بودند که پرواز نکنید و خلبان ایران هم قبول نکرد و یک خلبان روس نشسته بود.» رئیس سابق پژوهشگاه هوافضا درباره ادعای قدیمی بودن تجهیزات هوایی ایران اظهار کرد: هواپیما با هر سن و سالی، اگر استاندارد‌ها را پشت سر بگذارد مانعی برای پرواز ندارد. قبل از پرواز اگر کارشناس‌ها مجوز صادر کنند مشکلی برای پرواز نیست. ما در آمریکا هم هواپیما‌های سن بالا داریم. البته به طور کلی متوسط سنی هواپیما‌ها، نباید از ۱۵ سال بیشتر باشد، اما در کشور ما ۲۵ سال است.» محمد جواد ظریف نیز در گفت و گوی اخیر خود در لابه لای سخنانش گریزی به این سانحه هوایی زد و از تحریم ها در صنعت هوایی انتقاد کرد و گفت :« مقصر فاجعه سقوط هلی کوپتر رئیس جمهور، آمریکاست که علی رغم دستور دیوان بین‌المللی دادگستری، فروش قطعات هواپیما و هوانوردی را به ایران تحریم کرده است.این ها در فهرست جنایات آمریکا علیه ایران ثبت خواهد شد.» با وجود این و همان طور که این کارشناس بیان کرده باید منتظر بررسی های بیشتر در این زمینه بود. با وجود این روسیه آمادگی خود را برای کمک به علت‌یابی سانحه بالگرد رئیس‌جمهور اعلام کرد. شویگو، دبیر شورای امنیت ملی فدراسیون روسیه اظهار کرد:« من یقین دارم که کار او ادامه خواهد یافت و یاد او برای قرن‌ها حفظ خواهد شد. این جانب آمادگی خود را برای ارائه تمامی کمک‌های لازم جهت تعیین دلایل واقعی سقوط بالگردی که آقای رئیسی در آن بود، تایید می‌کنم.»∎​