زینب مرزوقی، خبرنگار گروه نقد روز: به دنبال این خبر و برای پیگیری ماجرا، خبرنگار «فرهیختگان» به پارک سرخه‌حصار رفت. آنگونه که مشاهده شده بود، چند متر بالاتر از ورودی دوم؛ مساحت قابل توجهی از درختان با اسپری آبی رنگ نشانه‌گذاری شده بودند و پوست درختان نیز کنده شده بود. در فاصله چند متری، باز هم مساحت قابل‌توجهی در وضعیت مشابهی با دسته اول درختان، قرار داشت.
تراکم پوشش درختان در آن منطقه از سرخه‌حصار به‌طور کلی کم است. همچنین شیب آن ناحیه، نسبت به شیب بخش‌های دیگر پارک کمتر است. درخت‌ها نزدیک به بزرگراه زیتون هستند. به دنبال انتشار این گزارش «فرهیختگان»، شهرداری تهران جوابیه‌ای صادر کرد و در جوابیه نوشته بود: «قطع درختان و ساختوساز در سرخه‌حصار صحت ندارد؛ با توجه به انتشار مطالبی با عنوان «ساختوساز و قطع درختان در سرخه‌حصار» به اطلاع می‌رساند: با توجه به حمله آفت سوسک پوستخوار کاج از سال‌ها پیش به درختان بوستان‌های جنگلی شهر تهران براساس هماهنگی‌های انجام‌شده با سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور، مجوز حذف درختان خشک و آفت‌زده برای جلوگیری از گسترش آفت به درختان سالم صادر شده است. این اقدام با توجه به مجوز سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور، به شماره ۱۴۰۲/۶۷/۴۸۷۲ انجام و براساس تبصره ۲ ماده ۴ قانون حفاظت، حکم حذف درختان آفت‌زده سوزنی‌برگ بوستان سرخه‌حصار صادر شده که موارد مذکور با درختان پهن‌برگ جایگزین می‌شوند. ضمنا، هماهنگی اقدامات انتخاب پیمانکار و حذف درختان آفت‌زده توسط سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری انجام و اقدامات لازم در این فرآیندها با نظارت‌های لازم اجرایی شده است. علامت‌گذاری‌های انجام‌شده روی درختان نیز براساس بررسی‌های فنی درختان درگیر این آفت انجام و اطلاع‌رسانی‌های لازم قبل و حین اقدام به حذف درختان خشک از طریق رسانه ملی و سایر رسانه‌ها انجام و منتشر شده است. ضمنا پس از پاکسازی محل، عملیات اجرای شبکه آبیاری تحت فشار و کاشت گونه‌های مناسب با شرایط محیطی در نقاط مورد‌نیاز بوستان سرخه‌حصار نیز اجرایی شده و مراحل تکمیلی آن ادامه دارد.»
آنگونه که در جوابیه شهرداری آمده بود، درختان علامت‌زده‌شده دچار آفت شده‌اند و قرار است بنا به همین دلیل نیز درختان آن محدوده قطع شوند. همچنین در جوابیه آمده بود که براساس مجوز سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور، قطع درختان خشک امکان‌پذیر است.
به دنبال ادعای شهرداری مبنی‌بر آفت‌زده بودن درختان سرخه‌حصار؛ خبرنگار «فرهیختگان» همراه با محمد‌ابراهیم فرآشیانی، عضو هیات‌علمی موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور به پارک سرخه‌حصار رفت. فراشیانی متخصص موجودات چوبزی و آفت‌کش‌های بیورشنال است.
او در ابتدای حضورش در پارک سرخه‌حصار توضیح می‌دهد که درختان سالم سوزنی‌برگ وقتی سالم هستند، معمولا سبزی رنگ‌شان به سیاهی می‌زند و رنگ سبز پررنگ این درختان، نشان از سالم بودن‌شان است. در همان ابتدای ورودی نیز درخت سوزنی برگ تنومندی را نشان می‌دهد و تایید می‌کند که رنگ برگ‌هایش نشانه سلامت این درخت است.
عدم داشت مناسب؛ علت اصلی آفت درختان سرخه‌حصار
به سمت درختان آفت‌زده پارک سرخه‌حصار می‌رویم. در مواجهه اول و آنچه که مورد توجه فرآشیانی قرار می‌گیرد، نامناسب بودن خاک و عدم آبیاری درختان در آن محدوده است. این آفت‌شناس می‌گوید: «تقریبا 80 درصد درختان این منطقه خشک هستند و آن 20 درصد دیگر هم در آینده‌ای نزدیک خشک خواهند شد. علت خشک شدن درختان نیز این است که وضعیت داشت مناسبی نداشتند. وضعیت داشت مناسب، اولین مولفه آن، آب است. هرچند که اینجا خاک مناسبی نیز ندارد. بخواهم به صورت کلی بگویم، وضعیت اینگونه است که این درختان آبیاری نشده‌اند و بعد هم کم‌کم ضعیف شده‌اند. همان‌گونه که یک لاشه حیوانی مانند آهو به هر دلیلی مرده باشد، تجزیه‌کننده‌ها و لاشخورها روی این لاشه جمع می‌شوند. عامل مرگ آن لاشه، تصادف یا تیر است اما لاشخورها و تجزیه‌کننده‌ها نبود و آنها عامل ثانویه برای تجزیه هستند.» این آفت‌شناس عنوان می‌کند که در حشرات چوبخوار نیز داستان همین است؛ «وقتی یک درخت به هر دلیلی ضعیف می‌شود، فرصت مهیا می‌شود تا آفات چوبخوار و پوستخوار مورد حمله آن آفات قرار بگیرد.»
فرآشیانی توضیح می‌دهد که وقتی درخت سرحال و سالم باشد، شیره گیاهی درخت به لارو آفت اجازه نشستن روی تنه درخت را نمی‌دهد و شیره گیاهی، لارو آفت را خفه می‌کند و درنهایت اجازه فعالیت به درخت را نمی‌دهد. اما وقتی درخت در معرض تنش کم‌آبی و سایر تنش‌های محیطی قرار می‌گیرد و ضعیف می‌شود، آرام آرام حشرات پوستخوار روی تنه درخت می‌نشینند و شیره درخت قدرت توانایی دفاع از درخت را ندارد. آفات چوبخوار روی درخت مستقر می‌شود، تخم‌گذاری می‌کند و آرام آرام مرگ کامل درخت را تسریع می‌کند.
فرآشیانی آثار پوستخوار کاج روی تنه درخت را نشان می‌دهد و می‌گوید: «عامل اصلی خشک شدن درختان در این منطقه از سرخه‌حصار و فضاهای سبز مشابهی که دیدم و بررسی‌هایی که روی برخی از سوزنی‌های برگ‌ها در پارک چیتگر انجام داده‌ام؛ بیماری که اول بخواهد این درختان را از بین ببرد یا آفت اولیه که بخواهد به درختان حمله کند، مشاهده نشده است. درختان تنها در وضعیت داشت مناسبی قرار نداشتند و وقتی که وضعیت داشت نامناسبی داشته‌اند، یعنی آبیاری نشده‌اند، از طرفی خاک نامناسبی هم دارند. این درختان ول شده‌اند و خشکیده شدن‌شان حتمی است. درخت به آب زنده است و درختی که آب نخورد، خشکیده خواهد شد و در معرض آفات قرار خواهد گرفت.»
مانند این است که بخواهیم یک مرده را زنده کنیم!
این آفت‌شناس در پاسخ به خبرنگار «فرهیختگان» درباره اینکه آیا راهکار دیگری برای مقابله با آفات این درختان وجود دارد یا خیر، می‌گوید: «مانند این است که شما از پزشک بخواهید یک انسان مرده را زنده کند. این درخت دیگر مرده است و پیش از اینکه سایر درختان این منطقه به چنین وضعیتی برسند، باید به آنها از طریق عملیات صحیح داشت، رسیدگی کرد. یکی از روش‌های داشت صحیح، آبیاری است.»
فرآشیانی عنوان می‌کند: «درختان وقتی تشنه می‌شوند، ماده‌ای از خودشان ترشح می‌کنند. آن ماده توسط حشرات چوبخوار، تشخیص داده می‌شود و به سمت درختان تشنه و درحال مرگ جذب می‌شوند. بعد هم مرگ آن درختان را تسریع می‌کنند. آنگونه که مشاهده شد، برخی درختان این منطقه آفت‌زده شده‌اند و آفت رفته است. اما آن درختانی که به تازگی خشک شده‌اند و آفات چوبخوار روی آنها نشسته است، آنها ممکن است به‌عنوان زمینه اولیه عمل کنند تا بعد با تعداد زیادی حشرات پوستخوار مواجه خواهیم شد که به سایر قسمت‌ها منتشر می‌شوند. بنابراین بنده معتقدم که باید عملیات صحیح داشت درختان به درستی صورت بگیرد تا درخت ضعف، زوال و در آخر دچار خشکیدگی نشود.»
استفاده نادرست از تله پنجرهای
فرآشیانی بر رهاشدگی این منطقه و عدم آبیاری منطقه تاکید می‌کند. به عقیده این آفت‌شناس، دلیل آفت موجود روی درختان آن منطقه از سرخه‌حصار عدم آبیاری است و اینگونه نیست که آفت اولیه‌ای به درختان حمله کرده است؛ بلکه به دلیل عدم رسیدگی درست، درختان ضعیف و آفت‌زده شده‌اند. دراین بین همچنین آنچه که نظر این عضو هیات‌علمی موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع را جالب می‌کند، نصب تله پنجرهای به صورت رند‌وم روی تعداد اندکی از درختان است. فرآشیانی توضیح می‌دهد تله پنجرهای برای مقابله با آفاتی است که روی چوب زندگی می‌کنند. آنچه که قابل توجه بود، عدم رعایت اصولی و علمی نصب این تله است. ظاهرا براساس گفته‌های فرآشیانی، می‌بایست برای این تله، از تلق شفاف و رنگی برای جذب آفات استفاده کرد. اما آنچه که مشاهده شد، استفاده شهرداری از تلق مشکی‌رنگ است. با وجود اینکه فرآشیانی خود از اولین اشخاصی بود که در ایران روی این تله‌های پنجرهای کار تحقیقاتی انجام داده است اما استفاده از پره‌های سیاه، برای او محل سوال بود. به هر روی، در این بین اما مساله‌ای که شهرداری آن را شفاف نکرده بود، این بوده که در صورت حذف و قطع این درختان؛ کاشت نهال‌های جدید به‌عنوان جایگزین چه زمانی انجام خواهد شد؟
نظر شما