به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از دیجیاتو، تمامی خودروها فارغ از کلاس بدنه و نوع انرژی مورد نیاز، براساس دو اصل مهم موتور و گیربکس شکل گرفته‌اند. به جرات می‌توان گفت که جعبه دنده یا گیربکس، دومین عضو مهم هر خودرو است که بدون آن امکان حرکت هیچ خودرویی وجود نخواهد داشت. جعبه دنده همانند موتور و برخی دیگر از اجزای خودرو به روانکار نیاز دارد. در مطلب امروز از دیجیاتو، به زمان تعویض روغن گیربکس و چگونگی انجام این کار برای خودروهای مختلف خواهیم پرداخت.

اگر مالک یک خودرو هستید و به‌طور مرتب با آن تردد می‌کنید، حتما می‌دانید که تعویض نرم و راحت دنده‌ها تا چه حد به راننده برای یک گردش لذت‌بخش کمک می‌کند. بخش قابل‌توجهی از عملکرد نرم یا ناراحت جعبه دنده، به روغن گیربکس و کیفیت آن بستگی دارد. این روغن به واسکازین (Vascazin) نیز شهرت دارد که معنای لغوی آن، روان‌کننده دنده است.

همانند پیشرانه، قطعات متحرک گیربکس خودرو نیز در روغن غوطه‌ور هستند. روغن گیربکس حرکت این قطعات را تسهیل می‌کند و علاوه‌براین، باعث خنک‌سازی گیربکس نیز می‌شود. البته استثناهایی در این بین وجود دارد. به‌طور مثال خودروهایی که گیربکس دوکلاچه خشک دارند، از سیستم خنک‌سازی با هوا استفاده می‌کنند. نسل نخست چری تیگو ۷ و نسخه‌های اولیه فیدلیتی پرایم از این نوع گیربکس بهره می‌برند.

همانند روغن موتور، روغن ترمز، مایع‌ خنک‌کننده و شیشه‌شوی، روغن گیربکس نیز نیاز به تعویض دارد. زمان تعویض روغن گیربکس با توجه به هر خودرو متفاوت است. زمان تعویض روغن گیربکس اتوماتیک به‌طور معمول متفاوت از گیربکس دستی است. همچنین دانستن زمان تعویض روغن گیربکس ماشین صفر نیز باعث خواهد شد تا عمر اتومبیلی که به‌تازگی خریداری کرده‌اید، افزایش پیدا کند.

برای دانستن آن‌که بدانید چه زمانی روغن گیربکس خودرو نیاز به تعویض دارد، باید به دفترچه راهنمای خودرو مراجعه کنید. خودروسازان به همراه هر اتومبیل یک دفترچه راهنما را در اختیار کاربر قرار می‌دهند. علاوه‌براین، امکان دانلود دفترچه راهنما از وب‌سایت‌های خودروسازان وجود دارد. همچنین می‌توانید این دفترچه‌ها را در کتاب‌فروشی‌های دست‌دوم پیدا کنید. درنهایت با جستجویی ساده در اینترنت، زمان تعویض روغن گیربکس اتومبیل خود را خواهید دید.

بااین‌حال کمتر راننده‌ای حوصله و زمان لازم برای مراجعه مکرر به دفترچه راهنمای خودرو را دارد. ازاین‌رو تعمیرکاران و فعالان حوزه خودرو، رقمی نسبی را برای موعد تعویض روغن گیربکس ذکر می‌کنند. به بیان اکثر تعمیرکاران و خبرگان حوزه خودرو، روغن گیربکس‌های دستی در فاصله ۴۰ الی ۶۰ هزار کیلومتر پیمایش به تعویض نیاز دارد. خودروهای مجهز به گیربکس اتوماتیک نیز پس از پیمودن ۸۰ هزار کیلومتر، به تعویض واسکازین نیاز دارند. در جدول زیر زمان تعویض واسکازین برخی خودروهای مرسوم و پرفروش بازار ایران را آورده‌ایم. این جدول به شما کمک می‌کند تا زمان تعویض روغن گیربکس ماشین صفر را پس از خریداری متوجه شوید و عمر اتومبیل خود را افزایش دهید.

چهار عامل گیربکس، خودرو، شرایط رانندگی و نوع روغن بر زمان تعویض آن تأثیرگذار هستند که در ادامه به بررسی موردی آن‌ها خواهیم پرداخت.

مهم‌ترین عامل تأثیرگذار بر دوره تعویض واسکازین، نوع گیربکس خودرو است. گیربکس‌های اتوماتیک در بازه زمانی طولانی‌تری به تعویض واسکازین نیاز پیدا می‌کنند، درحالی‌که موعد تعویض روغن گیربکس‌های دستی زودتر فرا می‌رسد. البته جعبه‌دنده‌های اتوماتیک به روغن بیشتری نیز نیاز دارند. به‌عنوان مثال کوییک دنده‌ای حدود 2.5 لیتر روغن گیربکس نیاز دارد، درحالی‌که کوییک و ساینا اتوماتیک ظرفیت چهارلیتر روغن گیربکس را دارند.

دومین عامل تأثیرگذار بر موعد فرارسیدن تعویض واسکازین، کلاس و نوع خودرو است. برای مثال موعد تعویض روغن گیربکس محصولات خانواده کوییک و ساینا با خانواده سمند تفاوت دارد. ازاین‌رو پس از خرید هر خودرو به صورت نو یا کارکرده، دفترچه راهنمای آن را مورد مطالعه قرار دهید و اطلاعات حیاتی اتومبیل خود را به دست آورید.

شرایط رانندگی نیز بر کیفیت روغن گیربکس شما تأثیرگذار است. به‌طور مثال اگر اتومبیل شما بیشتر عمر خود را در ترافیک‌های سنگین سپری می‌کند، باید زودتر از کیلومتر گفته‌شده نسبت به تعویض واسکازین اقدام کنید. هنگامی که خودرو در ترافیک‌های سنگین قرار دارد، جعبه دنده به‌طور دائم فعالیت می‌کند و همین مسئله عمر گیربکس و قطعات آن را کاهش می‌دهد.

این مسئله در مورد خودروهای حمل بار یا یدک‌کش صادق است. در این گونه خودروها فشار بیشتری به خودرو وارد می‌شود. همچنین اگر مالک یک خودرو آفرودی هستید و به ماجراجویی علاقه دارید، بایستی گیربکس خود را پس از هر ماجراجویی سنگین مورد سرویس قرار دهید. در سوی مقابل خودروهای سواری ساکنین شهرهای کوچک و متوسط با کارکرد کم، دوره‌های تعویض بلندمدتی دارند.

هر نوع گیربکس می‌تواند از یک یا چند مدل روغن گیربکس استفاده کند. این روغن‌ها از نظر ویسکوزیته، افزودنی‌ها، پایداری حرارتی، مقاومت در برابر خوردگی و سازگاری با قطعات داخلی موتور شرایط متفاوتی دارند. سازنده روغن معمولاً دوره تعویض آن را روی بسته‌بندی ذکر می‌کند. همچنین هر روغن یک تاریخ انقضا دارد که برحسب سال است. بنابراین حتی اگر با اتومبیل خود حرکت نکنید، بازهم واسکازین پس از پایان تاریخ انقضا به تعویض نیاز خواهد داشت.

تعمیرکاران خودرو توصیه می‌کنند تا به ازای ۳۰ هزار کیلومتر پیمایش خودرو یا یک‌سال و شش‌ماه گذر زمان، روغن گیربکس خود را بررسی کنید. اگر رنگ و میزان چگالی روغن تغییر کرده باشد، بهتر است تا نسبت به تعویض آن اقدام کنید. درواقع بهترین زمان تعویض روغن گیربکس، پیش از فرا رسیدن علائم آن است. علائمی که فرارسیدن زمان تعویض واسکازین را به ما اطلاع می‌دهند عبارتند از:

بسیاری از رانندگان می‌دانند که اگر روغن موتور را به موقع تعویض نکنند، مشکلات بسیاری برای پیشرانه اتومبیل آن‌ها پیش خواهد آمد. عدم تعویض واسکازین نیز مشکلاتی را برای جعبه دنده به وجود خواهد آورد. بزرگ‌ترین مشکلی که بر اثر عدم تعویض روغن گیربکس پیش می‌آید، آسیب‌دیدن صفحه کلاچ است. همچنین امکان خرابی یاتاقان‌ها درصورت عدم تعویض به موقع واسکازین وجود دارد.

باید به این نکته توجه داشته باشید که گیربکس‌های اتوماتیک حساس‌تر از گیربکس‌های دنده‌ای هستند و عدم تعویض روغن گیربکس در آن‌ها، مشکلات جدی‌تری را به وجود می‌آورد.

برای تعویض روغن گیربکس خودرو، لازم است تا از دستگاه مکنده یا ساکشن استفاده شود. بنابراین امکان تعویض واسکازین در منزل و به واسطه مالک وجود ندارد. برای تعویض واسکازین باید گیربکس را در حالت خلاص (جعبه دنده دستی) قرار دهید تا تعمیرکار تمامی روغن موجود را تخلیه کرده و آن را با روغن جدید جایگزین کند.

در خودروهای اتوماتیک، معمولاً از راننده خواسته می‌شود تا خودرو را روشن نگه دارد و گیربکس را در حالت پارک قرار دهد. در این زمان دستگاه ساکشن روغن قدیمی را از گیربکس خارج می‌کند و به‌جای آن روغن جدید وارد محفظه جعبه دنده خواهد شد. همچنین برخی تعمیرکاران برای سادگی با بازکردن پیچ کارتل گیربکس اقدام به تعویض واسکازین می‌کنند.

تعویض روغن گیربکس با همان واسکازین از نکات مهم نگهداری هر خودرو است. اگر از گیربکس خودرو به‌خوبی مراقبت نکنید، هزینه‌های بسیاری در آینده برای شما پیش خواهد آمد و شما را به دردسر خواهد انداخت. این اتفاق درحالی رخ می‌دهد که تعویض روغن گیربکس هزینه چندانی برای شما ندارد و در بهترین حالت ممکن، هر دوسال یکبار نیاز به انجام این کار دارید.

بهتر است تا هنگام تعویض واسکازین خودرو، بهترین برند موجود در بازار را انتخاب کنید. همچنین روغن گیربکس همانند روغن موتور درجه‌بندی دارد که با توجه به نوع گیربکس و منطقه محل سکونت، می‌توانید روغنی روان‌تر یا چگال‌تر را برای استفاده انتخاب کنید. در هر صورت باید به‌خاطر داشته باشید که عدم تعویض روغن گیربکس، برای اتومبیل شما مشکل‌ساز خواهد بود.