سارا طاهری، خبرنگار گروه دانشگاه: بخش پیوند کلیه بیمارستان فرهیختگان اولین بخش پیوند دانشگاه آزاد در کشور است؛ بخشی که طبق جدیدترین استانداردهای وزارت بهداشت طراحی و تجهیز شده است. حالا بیش از سه سال از افتتاح بخش پیوند کلیه بیمارستان فرهیختگان می‌گذرد و به عنوان قطب پیوند کلیه در کشور شناخته می‌شود و با انجام سالانه ۴۰۰ پیوند رتبه اول را به خود اختصاص داده است. سرآمدی این بیمارستان در انجام پیوند کلیه باعث شد تا دیروز اولین کنگره سراسری پیوند کلیه انجمن علمی پیوند کلیه ایران و سمینار هماهنگ‌کنندگان اهدای عضو به میزبانی بیمارستان برگزار شود؛ کنگره‌ای که از دیروز آغاز و تا روز جمعه 7 اردیبهشت ماه ادامه دارد. این مراسم دارای دو بخش اصلی است. «سمینار هماهنگ‌کنندگان اهدای عضو» که دیروز برگزار شد و حدود 300 نفر از هماهنگ‌کنندگان اهدای عضو در بیمارستان فرهیختگان گرد هم آمدند. اهدای عضو در ایران به دو صورت انجام می‌شود؛ از «اهدا‌کننده زنده» و «از اهدا‌کننده مرگ مغزی». اهدای ارزشمندی که در تراز بخشیدن حیات و زندگی به انسان‌هاست و فراتر از هر بخششی است. سمینار «هماهنگ‌کنندگان اهدای عضو» تشکیل‌شده از کسانی است که در این مسیر خیر گام برداشته‌اند و هماهنگی بین اهدا‌کنندگان عضو و خانواده‌های آنها را ایجاد و تسهیل می‌کنند که بخش مهمی در فرآیند پیوند عضو محسوب می‌شود.
بخش دیگر مربوط به «کنگره سراسری پیوند کلیه انجمن علمی پیوند کلیه ایران» است که امروز (چهارشنبه) برگزار شده که در آن از بزرگان و پیشکسوتان نفرولوژی و پیوند کلیه قدردانی می‌شود؛ کسانی که عمر گرانبهای خود را صرف درمان و آموزش و تعلیم و تربیت در این حیطه کرده‌اند. در این گزارش محسن نفر معاون علوم پزشکی دانشگاه آزاد، امیرحسام علیرضایی رئیس مرکز مدیریت پیوند و درمان بیماری‌های وزارت بهداشت و ناصر سیم‌فروش فوق‌تخصص اورولوژی (جراحی کلیه و مجاری ادراری)، چهره‌های ماندگار پزشکی کشور، آماری از پیوند کلیه و نقش دانشگاه آزاد در این حوزه ارائه کردند.
هماهنگ‌کنندگان اهدای عضو پیش‌قراولان پیوند هستند
محسن نفر، معاون علوم پزشکی دانشگاه آزاد در این مراسم طی سخنانی گفت: «یکی از پیوندهای عضو مهم که حجم بالایی از پیوند عضو را به خودش اختصاص داده است، پیوند کلیه در ایران است که ویژگی‌های خاص خود را دارد. انجمنی نیاز بود تا بتواند ویژگی‌ها و فرآیندهای پیوند کلیه را پوشش دهد؛ لذا سال گذشته با همت وزارت بهداشت و اساتید این حوزه، انجمن علمی پیوند کلیه راه‌اندازی شد.»
او اضافه کرد: «اگرچه اهدای عضو برای پیوند سایر اعضای بدن بسیار پر‌اهمیت است ولی به علت نیاز قشر وسیعی به مشکلات کلیوی این اهدا علی‌الخصوص از افرادی که دچار مرگ مغزی شده‌اند بیشتر نمایان می‌شود و هماهنگ‌کنندگان اهدای عضو پیش‌قراولان پیوند و اهدا از افرادی که دچار مرگ مغزی شده‌اند هستند.»
نفر با بیان اینکه نیاز روز‌افزون به اهدای عضو مرگ مغزی وجود دارد، تاکید کرد: «به نظر می‌رسد تلاش‌های همه‌جانبه‌ای در این زمینه انجام شود تا بتوانیم به افزایش این تعداد همت گماریم. البته فقط بحث پیوند و اهدا نیست و باید پروسه‌های جدیدی ایجاد کنیم تا قدم به جلو برداریم. حدود 40 سال پیش در بارسلونا که دارای بیشترین مرگ مغزی است پرسیدم دلیل تعداد بالای اهدا عضو در بارسلونا چیست؟ آنها از حضور ICU Man در آمبولانس‌ها خبر دادند. بنابراین می‌توان گزینه‌هایی از جمله ICU Man در اورژانس بیمارستان‌ها و ICU Man در پیوند عضو را افزایش دهیم. معتقدم می‌توانیم با افزایش آگاهی‌های خودمان و مردم و دست‌اندرکاران در مسیر اهدا عضو موفق‌تر عمل کنیم.»
1121 مورد اهدا در سال 1402 انجام شد
امیرحسام علیرضایی، رئیس مرکز مدیریت پیوند و درمان بیماری‌های وزارت بهداشت نیز در این مراسم با بیان اینکه لیست انتظار بیماران پیوند حدود 18 هزار نفر است که از این تعداد 7 تا 10 نفر روزانه فوت می‌کنند، تصریح کرد: «سال گذشته با افتخار 1121 مورد اهدا داشتیم و آن به لطف شما و مساعدت‌ها و تلاش‌های شما عزیزان است. ولی از نظر تعداد مرگ مغزی در کشور حدود 3 هزار مورد است (بین 2500 تا 4000) و ما در بهترین حالت با تلاش و زحمت شبانه‌روزی شما و کار فرهنگی فقط یک‌سوم اهدا از افراد دچار مرگ مغزی داریم.»
او با بیان اینکه سال 1402 از دیدگاه پیوند و اهدا نسبت به تمام سال‌های گذشته رکورد داشته‌ایم اظهار کرد: «1121 مورد اهدا داشتیم و pmp کشور 13.3 بود. ان‌شاء‌الله با همکاری شما عزیزان سال آینده رکورد را افزایش خواهیم داد. همچنین در سال گذشته 2942 مورد پیوند کلیه داشتیم که این آمار نسبت به سال‌های گذشته آن بالاتر است.»
رئیس مرکز مدیریت پیوند و درمان بیماری‌های وزارت بهداشت عنوان کرد: «این آمار به زبان ساده است ولی در عمل یک کار تیمی عظیم صورت گرفته است. بیمارستان فرهیختگان که امروز این سمینار در آن برگزار می‌شود، نزدیک به 400 پیوند کلیه در سال گذشته در آن انجام شده است و جای تشکر و قدردانی دارد. ما از این منظر نگاه می‌کنیم که برای 400 خانواده اسباب آرامش و آسایش فراهم شد. در پیوند کبد هم رکوردشکنی کرده‌ایم و در سال گذشته 977 پیوند کبد داشته‌ایم، همچنین در زمینه قلب 138 پیوند انجام شده که جای قدردانی دارد و 138 نفر به زندگی عادی برگشته‌اند. پیوند ریه نیز در دوسال گذشته 9 مورد بود که در سال گذشته 17 مورد شد و حدود 90 درصد افزایش داشت.»
علیرضایی با بیان اینکه حدود 38 مرکز شناسایی فراهم‌آوری با 45 میلیون نفر جمعیت داریم، خاطرنشان کرد: «برخی مراکز مانند یزد و شیراز،pmp بالای 40 دارند و خیلی جای تشکر دارد. اگر بتوانیم در این مراکز این روند را ادامه دهیم و مراکزی که pmp تولیدی‌شان کم بودند، افزایش یابند،pmp برای کشور ما می‌تواند به 20 برسد. من معتقدم کار فرهنگی در این زمینه‌ها باید بیشتر شود.»
ناصر سیم‌فروش، فوق‌تخصص اورولوژی (جراحی کلیه و مجاری ادراری)، چهره ماندگار پزشکی کشور نیز در این کنگره طی سخنانی گفت: «حدود 45 سال پیش یعنی زمانی که بنده در شورای عالی پزشکی بودم بیماران برای پیوند به آمریکا رفتند، پس از بازگشت اگر مشکلی ایجاد می‌شد باز باید به آمریکا می‌رفتند. البته آن زمان پیوند کلیه در ایران نیز انجام می‌شد اما به‌عنوان یک عمل لوکس و مشکل درمانی آن حل نشده بود.» او با بیان اینکه در زمان قدیم دیالیز وجود نداشت و بیماران زنده نمی‌مانند، خاطرنشان کرد: «جلوی چشم‌مان بیماران فوت می‌کردند و کسی نمی‌توانست کاری کند. بالاخره پیوند شروع شد و دیالیز آمد ولی قبل از انقلاب حدود 100 پیوند انجام شده بود وبعد از انقلاب به‌عنوان یک سیاست درمانی قطعی مثل تمام بیماری‌های دیگر مورد توجه قرار گرفت و مرکز شهید لبافی‌نژاد به‌صورت روتین پیوند کلیه شروع کرد و سپس بیمارستان شهید هاشمی‌نژاد به فاصله چندماه این اقدام را آغاز کرد و به‌طور علمی از همان اول آموزش را نیز شروع کردیم.»
او اضافه کرد: «به‌سرعت فلوشیپ گرفته و فلوشیپ‌ها فارغ‌التحصیل شدند و الان نزدیک 80 درصد پیوندها توسط همکاران فلوشیپ‌های اورولوژی در اقصی نقاط کشور انجام می‌شود. پیوند کلیه دو مساله دارد؛ ابتدا اینکه یک بیماری اجتماعی است و با بیماری‌های دیگر فرق دارد، زیرا یک خانواده و جامعه گرفتار این بیماری می‌شوند و با مشکلات عدیده‌ای روبه‌رو هستند. این بیماری تیم‌ورک است و از آزمایشگاه گرفته و متخصصان نفرولوژی داخلی، عفونی جراح و پرستاران درگیر این بیماری می‌شوند، بنابراین یک کار تیم‌ووک است که کاری سخت ولی ارزشمند است.»
نظر شما