شفقنا- کتاب سیره سیاسی حضرت علی (ع) تالیف حجت الاسلام دکتر رمضان محمدی در گروه تاریخ پژوهشگاه حوزه و دانشگاه نقد و بررسی شد.

به گزارش خبرنگار شفقنا، حجت الاسلام دکتر رمضان محمدی، مولف کتاب سیره سیاسی حضرت علی (ع) اظهار داشت: نقد برای ارتقای سطح علمی کار لازم است و کمترین اثر نقد این است که از خطای احتمالی در دانش می تواند جلوگیری کند البته نقد باید واقع بینانه باشد.

وی درباره این کتاب گفت: بخشی از مطالبی که در کتاب آمده ممکن است مربوط به دیدگاه های موجود در موضوع باشد که با دیدگاه های همکاران همخوانی نداشته باشد یا زبان نگارش متفاوت از نگارش های دیده باشد.

دانشیار پژوهشگاه حوزه و دانشگاه عنوان کرد: سعی شده به منابع متنوع و مستندات زیادی مراجعه کنیم. رجوع به نهج البلاغه و منابع روایی مهم مانند بحارالانوار و کافی در این کتاب زیاد بوده است. بخش آخر که بنظرم کار سختی هم بوده است حکومت امیرالمومنین و نگاه های اصلاحی بوده که حضرت نسبت به حکومت های پیشین داشته است.

وی افزود: بخش مهمی که در این کار وجود دارد سیره امام علی (ع) در مواجهه با فساد اقتصادی است که به نظر می رسد یک مساله کاربردی است. در این کتاب به فساد سیستمی سازمان یافته و غیر سازمان یافته و نوع مواجهه امیرمومنان (ع) با این فسادها پرداخته شده است.

در ادامه، حجت الاسلام حامد قرائتی عضو هیئت علمی دانشگاه باقرالعلوم به عنوان ناقد مدعو در این جلسه گفت: در این کتاب نقاط قوت متعددی است که مراجعه به منابع و مصادر اصلی و رجوع به منابع متعدد تاریخی و حدیثی و بویژه نهج البلاغه از جمله آنهاست.

وی ضمن تمجید از آثار شاخص پژوهشگاه حوزه و دانشگاه از جمله مجموعه سه جلدی «تاریخ اسلام» گفت: تاریخ اسلام، کتاب ارزشمند و دقیقی است که بسیاری از گره ها و مشکلات را حل می کند برخلاف دیدگاه برخی منتقدین، بنظر می رسد این قرائت از تاریخ دارای کمترین شبهه و حل کننده بسیاری از شبهات در حوزه های دیگر تاریخ یا حتی غیر تاریخ مانند کلام است.

وی در نقد این کتاب بیان داشت: عنوان کتاب «تاریخ و سیره حضرت علی (ع)» است و دو حوزه از گزاره ها در مورد حضرت علی (ع) را مورد بررسی قرار می دهد. نسبت به این دو گزاره ابهاماتی داشتم. اول اینکه ساختار کتاب در بخش هایی تاریخی نیست یا وقتی سیره سیاسی را بحث می کند یا زندگی حضرت را نقل می کند فرآیند تاریخی ندارد.

وی گفت: در کلیات که به مفهوم شناسی اختصاص دارد، تعریف مشخصی از سیره نشده است. در بیان سیره، ترتیب رعایت نشده ضمن اینکه سیره ها با هم به خوبی دیده نشده است.

وی ادامه داد: در عنوان کتاب آمده «سیره حضرت علی». به نظرم حضرت برای همه به کار برده می شود و شاید بهتر این باشد که از کلمه «امام» استفاده شود.

عضو هیئت علمی دانشگاه باقرالعلوم بیان کرد: در بخش کلیات، چند محور خوب بحث شده و منابعی که استفاده شده، خوب است و اطلاعات ذیل هرمطلب که آمده، خوب است. اما پیشینه پژوهش مغفول واقع شده است گرچه عنوان «منابع و پیشینه پژوهش» باهم آورده شده است اما اینها صرفا منابع است. بهتر این است که تعریفی از «تاریخ» و «سیره» در بخش مفهوم شناسی ارائه شود و همچنین روش تحقیق به بخش کلیات افزوده شود.

وی گفت: برخی عبارات در کلیات دردسرساز است به عنوان نمونه «انسان کامل» که در دیباچه آمده است. ما «انسان کامل» را زیاد به کار می بریم و براساس تعریفی که از این کلمه در عرفان وجود دارد، می تواند در یک زمان هزاران انسان کامل وجود داشته باشد یعنی این کلمه منحصر به یک نفر نیست بنظر می رسد به کاربردن این اصطلاح درباره امام صحیح نباشد.

وی ادامه داد: ادبیات مباحث مقداری تاریخ اسلامی است و از موضوع فاصله می گیرد و ذهن خواننده را از موضوع اصلی پرت می کند.

آقای قرائتی بر مخاطب شناسی در ابتدای کتاب تاکید کرد و در ادامه عنوان کرد: لازم است که مشخص شود کتاب برای عموم مردم یا دانشجویان یا اهل تاریخ نوشته شده است تا بتوان بهتر درباره آن داوری کرد.

وی ادامه داد: در رویدادها بعد از ذکر مواردی سه نقطه (…) گذاشته می شود که این خیلی علمی و مسئولانه نیست.

وی گفت: در بخشی از کتاب از کلمه «معجزات» در مورد امام علی (ع) استفاده شده است که چون معجزات درباره نبوت و انبیا استفاده می شود، بهتر این است که از کلمه «کرامات» و مشابه آن استفاده شود.

وی خواستار توجه بیشتر به تاریخ اسلام شد و بیان کرد: اسلام آوردن صحابه و بستگان امام علی (ع) خیلی مهم است و باید گفته شود که آنها چه زمانی اسلام آوردند.

وی همچنین گفت: چون کتاب درباره امام علی (ع) است باید در گزارشات محوریت امام علی (ع) را حفظ کنیم.

در ادامه، حجت الاسلام دکتر حسین حسینیان مقدم ناقد اول کتاب گفت: بحث مهم در این کتاب این است که مخاطب و هدف مشخص نیست یعنی معلوم نیست که کتاب یک کتاب آموزشی است یا پژوهشی.

وی افزود: اعراب گذاری در مورد شخصیت ها و اماکن و اسامی و کتاب ها هم باید صورت بگیرد. ضمن آنکه خلط بین پیشینه و منبع صورت گرفته است.

وی در نقد ارجاعات به منابع نیز گفت: ارجاع مکرر به شرح الاخبار قاضی نعمان شده و دعائم الاسلام ولی با دو تعبیر(قاضی نعمان و ابن هیوم) آمده است که نشانه خوبی برای محقق برجسته نیست.

وی بیان کرد: اوصاف و القاب را باید از یکدیگر جدا کرد و زمینه های تاریخی پیدایش القاب یا اوصاف باید صورت بگیرد. در جایی از کتاب «ابوتراب» به عنوان کنیه و در جای دیگر به عنوان لقب به کار رفته است یعنی خود مولف کتاب هم درباره اینکه کنیه است یا لقب مطمئن نیست.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه گفت: ما در ویراستاری مشکل اساسی داریم و لذا باید به ویراستاری اهمیت دهیم. ویراستار مقداری کار را بهبود بدهد اما صد درصد نمی تواند کار ما را انجام بدهد.

در ادامه، دکتر منصور داداش نژاد به عنوان ناقد دوم بیان داشت: در مورد امام علی (ع) کتاب زیاد نوشته شده است، مولف تعدادی را انتخاب کرده است اما منطق مشخصی برای انتخاب منابع نیست. بنظرم بخش منابع خیلی خام است و باید وجه مشخصی داشته باشد.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه ادامه داد: در پاورقی ها هم ترتیب تاریخی رعایت نشده است.

وی با اشاره به سخنان حجت الاسلام قرائتی – ناقد مدعو- بیان داشت: روند و فرآیند تاریخی برای ما مهم است اما به لحاظ ساختار مشخص است که توازنی ندارد.

حجت الاسلام والمسلمین قاسم خانجانی هم به عنوان ناقد سوم کتاب اظهار داشت: اشکالات ویرایشی، صوری و ادبی در تمام صفحات وجود دارد. در برخی موارد، استفاده از منابع نامناسب است.

حجت الاسلام حسین مرادی نسب هم به عنوان ناقد چهارم گفت: اعراب گذاری همانگونه که ناقدین هم گفتند باید صورت بگیرد و اسامی افراد هم باید اعراب گذاری شود.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه گفت: پاورقی ها یکدست نیست و ترتیب قدمت زمانی منابع هم رعایت نشده است. لازم است تاریخ وفات افراد هم ذکر شود.