دو سال پیش، در ۲۴ فوریه ۲۰۲۲، ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه به نیروهایش دستور داد تا به اوکراین حمله کنند تا رهبری مستقر در کی یف را از قدرت کنار زده و به ادعای خود این کشور را وجود نازی ها پاک کند. در زمان حمله، نیروی هوایی اوکراین از نظر تعداد بسیار کمتر از نیروهای روسی بود و کارشناسان می گفتند که احتمالاً تنها چند روز طول خواهد کشید تا شکست بخورد.
در هفته های ابتدایی به اصطلاح “عملیات ویژه روسیه”، نیروی هوایی اوکراین حدود ۱۲۸ هواپیمای ساخته شده در دوران اتحاد جماهیر شوروی سابق داشت که می توانستند به دفاع از خاک اوکراین کمک کنند. این هواپیما شامل هواپیماهای زیر بود:
- ۵۰ فروند MiG – ۲۹ میکویان که در ناتو با نام Fulcrum شناخته می شود: یک هواپیمای جنگنده دو موتوره طراحی شده در اتحاد جماهیر شوروی. اتحاد جماهیر شوروی این هواپیما را در دهه ۱۹۷۰ به عنوان یک جنگنده برتری هوایی با قابلیت رقابت با جنگنده آمریکایی اف -۱۵ ایگل مک دانل داگلاس و جنگنده اف -۱۶ فالکون جنرال داینامیک توسعه داد. میگ ۲۹ در سال ۱۹۸۳ وارد خدمت نیروی هوایی شوروی شد.
- ۳۰ فروند سوخوی Su – ۲۵ که ناتو نام آن را FrogFoot گذاشته است: یک هواپیمای تک موتوره و پشتیبانی هوایی نزدیک به زمین است که برای کمک به حفاظت از نیروهای زمینی شوروی توسعه یافته است. سوخوی -۲۵ از زمان ورود به نیروی هوایی اتحاد جماهیر شوروی در ۱۹ ژوئیه ۱۹۸۱ شاهد نبرد در افغانستان و درگیری های مختلف اتحاد جماهیر شوروی و شرکای بلوک شرق سابق آن بوده است.
- ۲۴ فروند سوخوی سو – ۲۷ ناتو با نام Flanker در گفتمان ناتو که به عنوان یک هواپیمای جنگنده مافوق صوت دو موتوره برای رقابت با جنگنده های نسل چهارم جت های آمریکایی مانند اف ۱۴ تامکت گرومن و اف ۱۵ ایگل مک دانل داگلاس طراحی شد. این هواپیما در سال ۱۹۸۵ وارد خدمت نیروی هوایی اتحاد جماهیر شوروی شد و وظیفه اسکورت جنگنده های دوربرد برای بمب افکن های سنگین توپولف Tu – ۹۵، توپولف Tu – ۲۲ M و توپولف Tu – ۱۶۰ شوروی را بر عهده داشت. سوخوی ۲۷ همچنین قرار بود در صورت حمله به اتحاد جماهیر شوروی، با جنگنده های آمریکایی SAC Rockwell B – ۱ B Lancer و B – ۵۲ G و H Stratofortress بوئینگ مقابله کند.
- ۲۴ فروند Su – ۲۴، با لقب Fencer در ناتو، با بال متحرک متغیر، یک بمب افکن تاکتیکی مافوق صوت دو موتوره با توانایی عملیات در تمامی شرایط آب و هوایی با صندلی های کنار هم برای دو خلبان است. این هواپیما که در دهه ۱۹۶۰ توسعه یافت، برای ماموریت های بمباران سطح پایین علیه نیروهای دشمن ساخته شد. پس از ساخت حدود ۱,۴۰۰ نمونه از سوخو ۲۴ برای اتحاد جماهیر شوروی و مشتریان خارجی، تولید این هواپیما در سال ۱۹۹۳ متوقف شد.
هواپیماهای باری و هلیکوپترهای اوکراین
علاوه بر هواپیماهای جنگنده ذکر شده در بالا , نیروی هوایی اوکراین هواپیماهای باری و هلیکوپترهای زیر را در اختیار دارد:
- ۲۴ فروند هواپیمای ترابری آنتونوف An-26
- یک فروند هواپیمای ترابری آنتونوف An-70
- ۴ فروند هواپیمای ترابری استراتژیک ایلیوشین Il-76
- ۴۴ فروند جت آموزشی Aero L-39
- ۱۵ فروند هلیکوپتر Mil Mi-8
- ۲۵ فروند هلیکوپتر Mil Mi-17
هنگامی که روسیه در ۲۴ فوریه ۲۰۲۲ به اوکراین حمله کرد، از ۱۲۸ هواپیمای موجود در انبارهای نیروی هوایی اوکراین، تنها حدود ۵۶ فروند عملیاتی بودند. کارشناسان نظامی پیش بینی کردند که نیروی هوایی اوکراین در همان روزهای ابتدایی حمله روسیه شکست خواهد خورد و حملات موشکی و بمباران روسیه بیشتر هواپیماهای اوکراینی روی زمین را نابود خواهد کرد. ناتو از حمله روسیه به اوکراین خبردار شد و به آن ها خبر داد تا هواپیماها را از پایگاه های مهم به فرودگاه های کوچک و باندهای فرود جاده ای منتقل کرده و آن ها را پراکنده سازند. با انجام این کار، اوکراین توانست هواپیمای عملیاتی خود را سالم نگه دارد.
اعضای جدید ناتو میگ -۲۹ های خود را تحویل اوکراین دادند
برای کمک به تقویت نیروی هوایی اوکراین پس از حمله روسیه، بلوک شرق سابق و اعضای کنونی ناتو مانند اسلواکی و لهستان برخی از میگ -۲۹ های خود را به اوکراین دادند. از آنجایی که خلبانان اوکراینی از قبل برای پرواز با این هواپیما آموزش دیده بودند، این هدیه ها مفید واقع می شدند اما نه به اندازه ای که روسیه را از داشتن مزیت قابل توجهی در زمینه نیروی هوایی باز دارد.
اکنون با گذشت ۲۴ ماه از جنگ، نیروی هوایی اوکراین حدود ۶۹ هواپیما و هلیکوپتر را از دست داده است که بیشتر آن ها با موشک های زمین به هوا هدف قرار گرفته اند. در سال ۲۰۲۳، اوکراین پدافند هوایی زمینی پیشرفته تری دریافت کرد که شامل سیستم موشکی پاتریوت آمریکا می شود. ورود موشک های جدید زمین به هوا و توپ های ضدهوایی “گپارد” آلمان اکنون نیروی هوایی روسیه را نسبت به پرواز بر فراز خاک اوکراین بی میل کرده و اکنون بدون ورود به حریم هوایی اوکراین به سوی اهداف خود موشک شلیک می کیند.
نیروی هوایی اوکراین پس از دریافت سلاح های پیشرفته جدید از غرب، مانند موشک بریتانیایی Storm Shadow و SCALP EG فرانسه، می تواند به اهدافی در فاصله ۲۵۰ کیلومتری حمله کند. این امر، همراه با موشک های هوا به هوای Zuni ساخت آمریکا، نیروی هوایی اوکراین را به طور چشمگیری تقویت کرده است.
اوکراین اف -۱۶ های غربی قدیمی تر را دریافت می کند
از همان روزهای نخست جنگ، اوکراین از غرب درخواست سلاح های پیشرفته تر برای جنگ با روس ها را داشت، با این حال غرب از ترس اینکه ممکن است ناتو را به این درگیری بکشاند و جرقه یک جنگ هسته ای را بزند، تمایلی به این کار نداشت. کاخ سفید پس از درخواست های مکرر اوکراین و همچنین چندین عضو ناتو از جمله بلژیک، دانمارک، هلند و نروژ اعلام کردند که برخی از جنگنده های مافوق صوت تک موتوره جنرال داینامیکس اف -۱۶ خود را به اوکراین خواهند داد. خلبانان اوکراینی در حال یادگیری نحوه پرواز با اف -۱۶ در اروپا هستند و انتظار می رود اولین هواپیماهای اف-۱۶ در تابستان به اوکراین تحویل داده شوند.
برای نیروی هوایی که انتظار می رفت در روزهای اولیه جنگ نابود شود، نیروی هوایی اوکراین به خوبی زنده مانده است و در حالی که اف -۱۶ سلاحی شگفت انگیز و تعیین کننده در برنده جنگ نیست، قطعاً به اوکراین در مبارزه با روسیه کمک خواهد کرد، به ویژه به این خاطر که نیروی هوایی یکی از نقاط قوت اصلی روسیه در این جنگ بوده است.
∎