خبرگزاری آریا - این هفته، دادگاه دادگستری بین‌المللی جلساتی را برای بررسی پرونده‌ای که توسط آفریقای جنوبی مطرح شده است، برگزار خواهد کرد. پرونده مذکور رژیم اسرائیل را به ارتکاب نسل‌کشی در جنگ غزه متهم می‌کند و خواستار توقف فوری جنگ و عملیات نظامی علیه فلسطینیان شده است.
دیوان بین المللی دادگستری
دیوان بین المللی دادگستری که «دادگاه بین المللی» نیز نامیده می شود، بالاترین نهاد حقوقی سازمان ملل است که در سال 1945 برای رسیدگی به اختلافات بین کشورها تأسیس شد. این دادگاه را نباید با دادگاه کیفری بین المللی که در شهر لاهه در هلند نیز مستقر است و به اتهامات جنایات جنگی علیه افراد رسیدگی می کند، اشتباه گرفت.
هیئت دیوان بین المللی دادگستری متشکل از 15 قاضی است که به اختلافات مرزی و پرونده‌هایی که در آنها برخی کشورها یکدیگر را به نقض تعهدات معاهدات سازمان ملل متهم میکنند، می پردازد. در پرونده رژیم اسرائیل، از هر دو طرف اسرائیلی و افریقایی یک قاضی در هیئت دیوان بین المللی حاضر می شود.
آفریقای جنوبی و رژیم اسرائیل کنوانسیون نسل کشی 1948 را امضا کرده اند که به دیوان بین المللی دادگستری صلاحیت رسیدگی به اختلافات بر اساس این معاهده را می دهد.
کنوانسیون نسل کشی همه کشورهای امضا کننده را موظف می کند نه تنها مرتکب نسل کشی نشوند، بلکه از آن جلوگیری و آن را مجازات کنند.
این معاهده نسل کشی را این گونه تعریف می کند: «اعمالی که به قصد نابودی کلی یا جزئی یک گروه ملی، قومی، نژادی یا مذهبی انجام می شود».
دادخواست آفریقای جنوبی چیست؟
آفریقای جنوبی در دادخواست 84 صفحه‌ای می‌گوید که اقدامات رژیم صهیونیستی و کشتار فلسطینی‌ها نسل‌کشی است زیرا با هدف خاصی برای نابودی قوم، ملیت و نژاد فلسطینیان در غزه و به صورت گسترده‌تر در فلسطین انجام می‌شود.
در این دادخواست همچنین اشاره شده است که رفتار رژیم صهیونیستی، از طریق دستگاه های امنیتی و عوامل وابسته به کابینه، و سایر افراد و نهادهایی تحت کنترل یا نفوذ این رژیم، به منزله نقض تعهداتش در قبال فلسطینیان غزه بر اساس معاهده نسل‌کشی است. در این دادخواست همچنین آمده است که رژیم اسرائیل هم در جلوگیری از نسل کشی و هم در پیگرد اقدامات تحریک آمیز علنی برای نسل کشی شکست خورده است.
پاسخ رژیم صهیونیستی
رژیم اسرائیل این اتهام را بی‌اساس توصیف کرد و سخنگوی کابینه رژیم صهیونیستی ادعا کرد که آفریقای جنوبی آن را با هدف تحریک و ایجاد نفرت مرگبار از یهودیان مطرح کرده است.
وی اعلام کرد هفته آینده برای ارائه توضیحات خود برای این پرونده در دادگاه حاضر خواهد شد.
در جلسات دادگاه چه اتفاقی خواهد افتاد؟
قرار است این جلسات در روزهای 11 و 12 ژانویه برگزار شود. درخواست آفریقای جنوبی از دادگاه برای اتخاذ تدابیر موقت برای حمایت از فلسطینیان در غزه اولین گام در پرونده‌ای است که چندین سال طول می‌کشد تا به نتیجه برسد. تدابیر موقت نوعی اقدامات و تدابیر برای جلوگیری از تشدید اختلاف در زمانی است که دادگاه در حال رسیدگی به کل پرونده است.
غالباً قضات این دادگاه بین المللی اقداماتی را اعلام می کنند که عموماً شامل ملزم کردن طرف مشتکی عنه برای خودداری از هرگونه اقدامی است که ممکن است اختلاف حقوقی را تشدید کند.
برای اتخاذ تدابیر موقت، دادگاه ابتدا فقط باید تشخیص دهد که صلاحیت قضایی برای رسیدگی به این پرونده را دارد؟ و آیا اقدامات مورد شکایت می تواند در محدوده کنوانسیون نسل کشی قرار گیرد یا خیر.
آفریقای جنوبی از دادگاه خواست تا دستور توقف عملیات نظامی در غزه، توقف هرگونه نسل کشی یا اتخاذ تدابیر معقول برای جلوگیری از نسل کشی، و ارائه گزارش‌های منظم به دیوان دادگستری بین المللی در مورد چنین اقداماتی را صادر کند.
اگرچه احکام دیوان بین المللی دادگستری قطعی است و قابل تجدید نظر نیست، اما هیچ راهی برای اجرای آن وجود ندارد. به هرحال صدور حکمی علیه رژیم صهیونیستی به اعتبار آن در سطح بین المللی لطمه می زند و یک سوء سابقه قانونی برای این رژیم ایجاد می کند.
چه مدت طول می کشد تا حکم قطعی صادر شود؟
اگر دادگاه به این نتیجه برسد که اصولاً صلاحیت بررسی این پرونده را دارد، پرونده در کاخ صلح محل استقرار دیوان دادگستری بین الملی در لاهه مورد رسیدگی و پیگری قرار خواهد گرفت؛ حتی اگر قضات تصمیم بگیرند که دستور اقدامات فوری و اضطراری را صادر نکنند.
پس از آن رژیم صهیونیستی فرصتی دیگر خواهد داشت تا استدلال کند که دادگاه هیچ دلیل قانونی برای بررسی پرونده آفریقای جنوبی ندارد و در واقع می تواند دست به اعتراض اولیه بزند. اگر دادگاه این اعتراض را رد کند، قضات می توانند در نهایت در جلسات علنی بیشتری به پرونده رسیدگی کنند.
معمولا از دعوای اولیه تا رسیدگی واقعی به ماهیت پرونده، چند سال طول می کشد و امری غیرمعمول نیست.