حملات اشغالگران در 63روز جنگ تاکنون 17هزارو100 شهید و بیش از 46هزار زخمی بر جا گذاشته و این در حالی است که تهاجم افسارگسیخته به باریکه غزه همچنان با شدت ادامه دارد. همین مسئله در کنار تداوم محاصره همه‌جانبه غزه خطر ایجاد یک فاجعه را بسیار جدی کرده است.

جنایات اشغالگران صدای گوترش را هم درآورد
نگرانی از ادامه جنگ و تبعات آن سبب شد آنتونیو گوترش در اقدامی کم‌سابقه با استفاده از اختیارات قانونی خود، ماده۹۹ منشور جهانی سازمان ملل متحد را فعال و از شورای امنیت بخواهد برای برقراری آتش‌بس فوری کاری کند. دبیرکل سازمان ملل متحد روز چهارشنبه گذشته درخصوص «فروپاشی کامل و نزدیک نظم عمومی» در نوار غزه هشدار داده بود. وی در نامه تاریخی اخیر خود برای نخستین بار از آغاز فعالیتش در این سمت، به ماده یاد شده استناد کرده است. گوترش در حساب خود در شبکه اجتماعی ایکس (توییتر) در توضیح این مسئله نوشت: «با در نظر گرفتن خطر از کار افتادن سیستم‌های امدادرسانی انسان‌دوستانه در غزه، من از شورای امنیت می‌خواهم مانع وقوع یک فاجعه انسانی شود و استدعا می‌کنم یک آتش‌بس انسان‌دوستانه فوری اعلام کند».
ماده 99 که در تاریخ سازمان ملل متحد تنها ۹ بار مورد استفاده قرار گرفته، به دبیرکل اجازه می‌دهد در مواردی که احساس ‌کند «امنیت و صلح جهان» در خطر است اعضای شورای امنیت را به جلسه‌ای فوری دعوت کند. گام اخیر  و البته دیرهنگام گوترش در حالی صورت می‌گیرد که شورای امنیت هنوز هیچ قطعنامه‌ای مبنی بر آتش‌بس میان حماس و رژیم صهیونیستی را تصویب نکرده است. شورای امنیت با ۱۵عضوی که دارد، قدرتمندترین نهاد سازمان ملل محسوب می‌شود که وظیفه حفظ صلح و امنیت بین‌المللی را بر عهده دارد. اگر شورا تصمیم بگیرد به توصیه گوترش عمل کند، برای اطمینان از اجرای قطعنامه آتش‌بس اختیارات بیشتری خواهد داشت که قدرت اعمال تحریم‌ها و یا اجازه استقرار یک نیروی بین‌المللی از این موارد است. با این حال چنین طرحی نباید با وتوی پنج عضو دائم شورای امنیت یعنی چین، آمریکا، روسیه، بریتانیا و فرانسه روبه‌رو شود، مسئله‌ای که بسیار بعید به نظر می‌رسد. احتمالاً چنین روندی با مخالفت آمریکا همراه خواهد بود، همان‌گونه که این کشور پنج قطعنامه گذشته با محوریت آتش‌بس در غزه را وتو کرد.

اقدام دبیرکل چه ظرفیت‌هایی ایجاد می‌کند؟
اگر چه در مقطع کنونی احتمالاً هر گونه قطعنامه‌ای علیه رژیم اشغالگر توسط ایالات متحده وتو خواهد شد، با این حال، اقدام گوترش نشان‌دهنده واقعیاتی بوده و تبعاتی برای اشغالگران خواهد داشت. نخست اینکه چنین حرکتی از سوی گوترش اثبات‌کننده اوج جنایات صهیونیست‌هاست. نباید از یاد برد دبیرکل سازمان ملل مهره‌ای است که عموماً توسط کشورهای غربی برای این نهاد تحمیل می‌شود و وقتی جنایات صهیونیست‌ها صدای چنین فردی را درآورده یعنی اوضاع انسانی در غزه فراتر از فاجعه است. دوم اینکه چنین واکنشی از دبیرکل سازمان ملل از نوعی بیداری جهانی در مقابل جنایات اشغالگران هم حکایت دارد و همچنین نشان‌دهنده اوج گرفتن مخالفت‌ها با سیاست آمریکا در باز گذاشتن دست صهیونیست‌ها برای کشتار است. نکته سوم اینکه همان‌گونه که گفته شد ماده99 منشور به درخواست شخص دبیرکل و هنگامی فعال می‌شود که وی احساس ‌کند امنیت و صلح جهان در خطر است. پس شاید یکی از دلایل رجوع گوترش به این ماده خاص هم نگرانی وی از گسترش جبهه‌های جنگ، تحت تأثیر جنایات رژیم صهیونیستی در غزه باشد. مقامات کشورمان هم بارها درباره تبدیل بحران غزه به جنگ منطقه‌ای هشدار داده‌اند، پس بخشی از این اقدام دبیرکل را می‌توان به این نگرانی مربوط دانست.  
در نهایت باوجود مخالفت آمریکا با هرگونه قطعنامه و یا اقدام عملی ضدصهیونیستی، موضع‌گیری اخیر بالاترین مقام سازمان ملل یک پیامد مهم خواهد داشت و آن هم افزایش فشار جهانی بر صهیونیست‌ها با هدف پایان جنایات آن‌ها خواهد بود. این واقعیت که از سال 1989 از ماده99 استفاده نشده، به صورت دیپلماتیک و نمادین در جهان سروصدا به پا کرده و احتمالاً همین نامه بر محاسبات سیاسی کشورها در رابطه با تل‌آویو اثرگذار خواهد بود. ضمن اینکه این اقدام گوترش می‌تواند موجب بازیابی اعتبار از دست رفته سازمان ملل شده و این نهاد را به هدف اصلی آن که خانه ملل بودن است، نزدیک‌تر کند.

خبرنگار: مهدی خالدی