«دهل و سرنا از قدیمیتریم و اصیلترین موسیقی هر منطقه است. وقتی یکی از اجراکنندگان این موسیقی فوت میکند، انگار بخشی از فرهنگ قدیمی این منطقه را با خود میبرد.» این را «فاروق رحمانی»، پژوهشگر موسیقی بلوچستان به «پیام ما» میگوید. دهل، سازی گروهی است و نوازندگان بیشتر با گروه خود شناخته میشوند. به گفتهٔ رحمانی، «دلمراد» با گروهی به سرپرستی «ابابکر دهلزاده» معروف به «ملا ابول» همکاری میکرده: «در این نوع موسیقی حداقل سه نفر باید حضور داشته باشند. سه نفر اجراکنندگان آن هستند و سرنا و دهل مینوازند. گاهی گروه رقص آنها را همراهی میکند و گاهی خیر. «دلمراد شکلزهی» نیز با گروه خود در جشنوارههای متفاوتی در کرمان، تهران و… حضور داشته.» به گفتهٔ او حضور این نوازنده محدود به جشنوارههای داخلی نبوده و در پاکستان و کشورهای حاشیهٔ خلیج فارس از آنها دعوت میشده.
«فاروق رحمانی»، پژوهشگر موسیقی بلوچستان: دهل و سرنا از قدیمیتریم و اصیلترین موسیقی هر منطقه است. وقتی یکی از اجراکنندگان این موسیقی فوت میکند، انگار بخشی از فرهنگ قدیمی این منطقه را با خود میبرد
رحمانی تنها راه تأمین معیشت نوازندگان سیستانوبلوچستان را موسیقی میداند: «امرار و معاش آنان از طریق اجراهای جشنوارههای دولتی، کنسرتها یا عروسی است. اما از طریق آموزش دادن آن درآمدی بهدست نمیآورند؛ چراکه آموزش در این مناطق به این شکل است که یادگیری ساز سینهبهسینه به جوانان منتقل میشود؛ بدون اینکه هزینهای دریافت کنند.»
او دربارهٔ وضعیت موسیقی سیستانوبلوچستان دلسرد نیست: «موسیقی فولک و نواحی در تمام مناطق نسبت به سابق کمتر شده، اما بلوچستان نسبت به خیلی از مناطق دیگر بکر بودن خود را حفظ کرده؛ درواقع نمیتوان گفت از بین رفته است، حتی نوازندگان بسیار خوبی بین آنان در حال یادگیری و فعالیت هستند و بسیار اصیل کار میکنند.»
رنج معیشت نوازندگان
در گروهها یک دهل کوچک و یک دهل بزرگ وجود دارد. «نظرمحمد رئیسی»، فعال حوزهٔ فرهنگ سیستانوبلوچستان به «پیام ما» میگوید که نواختن دهل بزرگ کار هر کسی نیست: «او یکی از بهترین دهلنوازان و پیشکسوتان این گروه بود. البته دو نفر دهلنواز داشتیم که یکی از آنان سال گذشته فوت کرد.»
به گفتهٔ رئیسی «دلمراد» با یکی از بهترین گروههای موسیقی سنتی شهرستان قصرقند کار میکرده و گروه دهل و سرنای ابول در جشنوارهٔ روستاییان و عشایر اصفهان توانسته بود مقام دوم را کسب کند.
او هم میگوید که دهل و سرنا سازهای اصیلی هستند که با وجود روی کار آمدن موسیقی جدید، بین مردم هنوز جایگاه خود را دارند و حالا «دلمراد» را بهعنوان یکی از بهترین نوازندگان این ساز از دست داده است.
اما با وجود اهمیت موسیقی سنتی در این منطقه، هنرمندان بلوچستان همواره در رنج معیشت هستند. «محمد بلوچزهی»، فعال مدنی سیستانوبلوچستان هم به «پیام ما» میگوید که مستمری ناچیزی که پیشکسوتان این حوزه دریافت میکنند، بین دو تا سه میلیون تومان است: «یکی از مسائل مهمی که نوازندگان را زود ازکارافتاده میکند، این است که توان پرداخت هزینههای درمان را ندارند و به پزشک مراجعه نمیکنند.»
او از «پیربخش رئیسی» بهعنوان یکی از «غیچکنوازان» برجسته یاد میکند که او هم در روستای نیکشهر با بیماری زندگی میکند و بیم آن میرود به سرنوشت «دلمراد» دچار شود: «مادامی که دولتها برای رنج این گروهها برنامهریزی نداشته باشند، آش همین است و کاسه همین.»
نظر شما