بازار؛ گروه بین الملل: «ماجد الانصاری» سخنگوی وزارت خارجه قطر اخیرا در اظهاراتی گفته است که دوحه شاهد استقبال گسترده بین‌المللی از موفقیت قطر در ایجاد توافق تبادل زندانیان میان تهران و واشنگتن بود؛ به‌ویژه که این اتفاق در آغاز نشست‌های مجمع عمومی سازمان ملل رخ داد.

الانصاری همچنین گفته بود که در جریان دیدار «محمد بن عبدالرحمن آل ثانی» نخست‌وزیر و وزیر خارجه قطر با «حسین امیرعبداللهیان» وزیر خارجه ایران در نیویورک از نقش دوحه در این مسئله تمجید شد و وزیر خارجه ایران از نقش‌آفرینی قطر تقدیر و تشکر کرد.

سخنگوی وزارت خارجه قطر همچنین افزوده بوود که مسئولان آمریکایی نیز در دیدارهای دوجانبه از نقش قطر در این مسئله تمجید کردند. ما استقبال گسترده را لمس کردیم و در سطح بین‌المللی نیز این خوشبینی وجود دارد که این توافق منجر به وساطت‌های بیشتر میان ایران و آمریکا می شود.

وی تاکید کرده بود که قطر بر پایبندی خود در این روند دیپلماتیک برای رسیدن به توافقات بیشتر در آینده میان تهران و واشنگتن از جمله در زمینه برنامه هسته‌ای ایران و مجموعه ۱+۵ پافشاری دارد.

وی افزوده بود: پس از توافق تبادل زندانیان میان ایران و آمریکا احتمال دستیابی به توافق‌های جدید میان ۲ طرف افزایش یافته است. توافق‌شده که موضوعات اختلافی موجود در پرونده هسته‌ای ایران به موضوعاتی کوچکتر شکسته شوند تا گفتگو پیرامون آنها آسانتر شود.

سخنگوی وزارت خارجه قطر در ادامه با اشاره به نقش قطر در دستیابی به توافق میان تهران و واشنگتن گفته بود: وجود یک بستر انسانی در دوحه، گفتگو و دستیابی به توافق را آسانتر می‌کند.

در خصوص این موضوع خبرنگار بازار گفتگویی با پروفسور نادر انتصار رئیس دانشکده علوم سیاسی دانشگاه آلاباما آمریکا انجام داده که در ادامه آمده است.

در شرایط کنونی، طرح پیشنهادی وزیر خارجه قطر یعنی توافق جزء به جزء ممکن است بهترین از میان بدترین گزینه های موجود برای ایران و امریکا باشد

*وزیر خارجه قطر در اظهارنظر اخیر خود اعلام کرده توافق جزء به جزء هسته ای بهترین راه رسیدن به توافقی جامع میان ایران و آمریکا است. ارزیابی شما از این راه حل چیست؟

این یک راه حل ایده آل نیست و شبیه یک محلول چسب زخم برای مهار آتش سوزی بزرگ به صورت موقت است. با این حال، در شرایط کنونی، طرح پیشنهادی وزیر خارجه قطر ممکن است بهترین از میان بدترین گزینه های موجود برای هر طرف باشد.

متأسفانه ایران استراتژی یا پایان بازی مشخصی برای بن بست تهران- واشنگتن ندارد. استراتژی نه جنگ، نه صلح دیگر قابل تداوم نیست

*یکی از موانع توافق جزء به جزء تعیین اولویتهای هر گام است. مشکل دیگر این است که اجزای این گامها مرتبط با هم هستند و بدون داشتن تصویری کلی از آنچه باید نهایتا بدان دست یافت، تعیین اولویت زمانی گامها کار دشواری است. اررزیابی شما چیست؟

شما به درستی برخی از مشکلات ذاتی رویکرد جزء به جزء quid-pro-quo را شناسایی کرده اید. متأسفانه ایران استراتژی یا پایان بازی مشخصی برای بن بست تهران- واشنگتن ندارد. استراتژی نه جنگ، نه صلح دیگر قابل تداوم نیست. در واقع، نتیجه معکوس دارد و چرخه دائمی بحران تا بحران را تداوم می بخشد.

*یکی از موارد موفقیت توافق جزء به جزء مبادله زندانیان و تواقف غنی سازی ایران روی ۶۰ درصد عنوان می شود. این فرایند قابل اطلاق به سایر اختلافات اساسی میان ایران و آمریکا است؟

نه، تصور نمی کنم اینطور نباشد. پرداختن به کوه مسائل اساسی بین ایران و ایالات متحده از طریق واسطه های اروپایی یا خاورمیانه فایده محدودی دارد. به عبارت دیگر، سیاست ایران در ادامه گفت‌وگوی غیرمستقیم با آمریکا بدون برنامه عملی آشکار، رو در رو، صادقانه، جدی و سخت‌گیرانه به بن‌بست رسیده است.

*آمریکا از وضعیت کنونی مبتنی بر تفاهم موقت راضی است ولی ایران خواهان برداشته شدن تحریمهاست که از رهگذر توافقی جامع حاصل می شود. هر چند هنوز هیچ مقام ایرانی در خصوص پیشنهاد توافق جزء به جزء از سوی قطر موضع گیری نکرده است. ولی با توجه به زمانبر بودن چنین توافقی، به نظر می رسد در کوتاه مدت ایران به منافع اقتصادی مد نظر خود نخواهد رسید. ارزیابی شما چیست؟

بله، من با ارزیابی شما موافقم. آنچه در نهایت ایران می‌خواهد، لغو تحریم‌ها یا حداقل تحریم‌های ثانویه از طریق یک توافق جامع است. با توجه به موانع موجود در هر دو کشور به ویژه در ایالات متحده، دستیابی به این هدف در کوتاه مدت و میان مدت عملا غیرممکن است. توافقات جامع بین دو دشمن دیرینه مستلزم صبر و چانه زنی رو در رو سخت است و بنابراین زمان بر است.

* به چه میزان تفاهم موقت فعلی می تواند پایدار باشد؟

همانطور که در پاسخ به سوال سوم توضیح دادم، تفاهم موقت فعلی بین تهران و واشنگتن پایدار نیست. در بهترین شرایط، این چیزی نیست جز یک اقدام توقف برای مقابله با خونریزی جدی.