بالاخره خبر کنفرانس مطبوعاتی جان کری در اوج حساسیت و درحالی که رسانههای غربی بر موج حصول توافق تا ساعتی دیگر مینواختند، تکمیل کننده پازل مدیریت افکارعمومی بود. آمریکاییها نتوانسته بودند توافق را تا ضرب الاجل تعیینی به پایان برسانند و تحتفشار جمهوریخواهان و کنگره بودند و از طرف دیگر پافشاری ایران بر مواضعش و همراهی نسبی اعضای ۱+۵ آنان را در موضع تدافعی قرار داده بود و از طرف دیگر آنان به هیچ روی نمیخواستند با دستان خالی از مذاکرات خارج شوند، کری در چنین شرایطی پشت تریبون رفت تا ضمن اشاره به پیشرفت مذاکرات ادامه آن را بعد از ضربالاجل توجیه کند و البته با فیگور آمادگی برای ترک مذاکرات خودی نشان بدهد اما ظریف و همراهان این پازل را در نقطه اوجش خنثی کرده و توئیت چند خطی ظریف همه توجهها را از کری به سمت هیات ایرانی چرخاند بهخصوص که پس از توئیت ظریف، انتشار خبری در گاردین که طی آن ادعا شده بود، کری پس از ویدئوکنفرانس با اوباما زیر میز بازی زده و آمریکاییها شرایطی را که قبلتر قبول کرده بودند، پس گرفتهاند؛ شرایط را به نفع ایران و به ضرر آمریکاییها تغییر داد. ظریف در ادامه هم با حضور در بالکن هتل کوبورگ به شوخی با خبرنگاران پرداخته و اشاره کرد که مذاکرات پیشرفت داشته و اگر امیدوار به نتیجه بخشی مذاکرات نبودم اینجا نبودم. ظریف عزم راسخ ایران به نتیجهبخشی مذاکرات را در برابر خبرنگاران ترسیم کرده و تاکید میکند که بدون توجه به ضربالاجلها و فشارها در پی رسیدن به توافق هستیم. اتفاقات پنجشنبه شاید از منظر برخی بهمثابه افول مذاکرات و عدم نتیجهبخشی آن تعبیر و تفسیر شود اما حقیقت آن است که در مذاکراتی با این سطح از اهمیت و حساسیت که در بالاترین سطح جهانی برگزار میشود و معارضین فراوانی هم دارد این کشاکشهای ناگهانی و قبض و بسطهای رسانهای نه منفی و دال بر شکست بلکه نشانهای از رسیدن به خط پایانی است و گواه بر اینکه اتفاق بزرگ در شرف وقوع است که این پیشلرزهها را در پی دارد. دوئل نیابتی وزرای خارجه ایران و آمریکا
دیدارهای پرشمار محمدجواد ظریف و جان کری همواره به عنوان موتور پیش برنده مذاکرات محسوب شده و این دو پس از صدها ساعت مذاکره در طول یکسال و نیم گذشته اکنون مذاکرات را به پیچ غایی و نهایی رساندهاند اما جالب توجه آنکه به ناگهان از روز چهارشنبه دیدارهای منظم و مستمر این دو آن هم در اوج مذاکرات کاهش یافت و پنجشنبه هر کدام راهی متفاوت رفتند و تنها یک دیدار دوجانبه 40دقیقهای داشتند. این نکته بیش از هر چیز به پایان نگارش متن اصلی و ضمایم و عبور از مرحله چانهزنی و رسیدن به نقطه تصمیمگیریهای پایانی بازمیگردد، گرانیگاهی که بیش از گامهای عملی به اقدامات روانی برای سنگین کردن کفه موازنه نیازمند است و هر که در این میان افکار عمومی و جهتگیری رسانهای را به عنوان مهمترین اهرم فشار با خود همسو کند، توفیق بیشتری خواهد داشت. کری برای تاثیرگذاری بر افکار عمومی همانند چند روز قبل کنفرانس مطبوعاتی را برگزید و طی سخنانی در مقابل هتل کوبورگ گفت: به پیشرفتهای واقعی دست پیدا کردهایم ولی قرار نیست که تا ابد بر سر میز مذاکره بنشینیم. از سوی دیگر نباید میز مذاکره را ترک کنیم صرفا به خاطر اینکه عقربههای ساعت به نیمه شب رسیده است. او هم خواست از زیر فشار کنگره شانه خالی کند و تاخیر مذاکرات را توجیه و هم به میل و خواسته آمریکا برای حصول توافق تاکید کند و از طرف دیگر ژست ترک میز مذاکره را هم بگیرد و البته توپ را به طرف زمین ایران بیندازد. ظریف اما با چند خط یکبار دیگر گوی سبقت را از وی ربود و در توئیتر خود نوشت؛ به شدت درحال کار هستیم، ولی نباید عجله کرد تا کار به خوبی انجام شود. وی در ادامه هم نوشت: این حرف را جدی بگیرید؛ شما نمیتوانید اسبها را در وسط مسیر عوض کنید. این جمله مبهم ظریف موجی از توجهها را به خود معطوف کرد و گمانهزنیهای فراوانی به راه انداخت. جملهای که میتواند تعابیر مختلغی داشته باشد از جمله آنکه در بحبوحه مذاکرات نباید با تمدید بلندمدت و سکته در مذاکرات رشتهها را پنبه کرد، البته لختی بعد خبرنگار گاردین نوشت که این جمله ظریف معطوف به طرف آمریکایی است که بعد از ویدئوکنفرانس کری با اوباما طرحی را که قبلتر پذیرفته و مورد اجماع اعضای 1+5 هم بوده از روی میز مذاکرات برداشته است، اینکه چگونه این خبر به این خبرنگار میرسد و همزمان یک دیپلمات ایرانی هم به تایید ضمنی آن میپردازد مشخص نیست اما نتیجه آن بود که همه نگاهها به عدم حصول توافق تا ۹ژوئیه متوجه طرف آمریکایی شد و یکبار دیگر طرف ایرانی نشان داد که بهرغم برتری کمی طرف مقابل در بزنگاههای حساس به لحاظ کیفی برتری و غلبه رسانهای دارد. در انتهای روز پنجشنبه ظریف روی بالکن هتل کوبورگ رفته و با خنده به شوخی با خبرنگاران پرداخت و اعلام کرد تا هر زمان که لازم باشد در وین میمانیم وی ادامه میدهد که اگر امیدوار نبودم اینجا نمیماندم. اظهاراتی که جلوهای مثبت و سازنده از سوی هیات ایرانی در برابر انظار جهانیان ترسیم میکند. در واقع میتوان گفت پیش درآمد مذاکرات حساس نهایی و دوئل نیابتی میان ظریف و کری در عرصه رسانهای را ظریف از آن خود کرد. در انتهای روز پنجشنبه فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا توافق میان ایران و 1+5 را بسیار نزدیک خواند و گفت به لحظه تاریخی نزدیک شدهایم. کاخ سفید هم که غلبه رسانهای را با طرف ایرانی میدید طی بیانیهای اعلام کرد: تا زمانی که از طرف ایران تعهد وجود داشته باشد، مذاکرات برای رفع اختلافات ادامه خواهد یافت. اشتاینمایر هم بهطور موقت وین را ترک کرد و بالاخره ظریف و کری پس از کشاکش در عرصه رسانهای یکبار دیگر به دیدار هم رفتند و در چنین شرایطی مذاکرات به روز جمعه رهنمون شد.
زمان « بله» گفتن است!
از نکات جالب توجه مذاکرات فاصله کم پایتختهای سه وزیر اروپایی با محل مذاکرات است که امتیاز رفت و برگشتهای آنی و چند ساعته را به آنها میدهد. اشتاینمایر که پنجشنبهشب وین را ترک کرد ظهر جمعه با بازگشت به وین با وزیرخارجه کشورمان دیدار داشت. ظریف و کری نیز صبح جمعه یکبار دیگر با هم دیدار داشتند و حمید بعیدینژاد هم آخرین جلسات کارشناسی را پی گرفت. تختروانچی هم که برای شرکت در مراسم ختم مادر زنش چند ساعتی به تهران آمده بود، تاکید کرد که کار نگارش متن و ضمایم به پایان رسیده و تنها چند مورد کلیدی مانده که مستلزم ابراز نظر وزرای خارجه است. مونیز و صالحی نیز روز جمعه جلسهای نداشتند و گویا با توجه به سخنان صالحی که پنجشنبه را روز پایان مذاکرات فنی عنوان کرده بود در این مبحث راهبردی هم طرفین به پایان راه رسیدهاند. مونیز پس از پایان جلسهای که تا پاسی از شب به درازا انجامید روز جمعه به پرتغال رفت. فیلیپ هاموند، وزیرخارجه انگلیس هم ظهر جمعه گفت که رایزنیها طی ۱۲ساعت آینده میتواند برخی اختلافات دیگر را هم حل کند و برای روز شنبه که وزرای خارجه گردهم میآیند، ببینیم که میتوانیم به توافق برسیم. البته وی به این نکته هم اشاره کرد که پیشرفتها بهطور دردآوری کُند و آرام است. ظریف هم که گویا محمل تازهای برای ارتباط با خبرنگاران و مدیریت رسانهای فضا یافته پس از جلسه با کری با حضور موگرینی به بالکن هتل کوبورگ آمد و در پاسخ به خبرنگاران گفت که برای هواخوری آمده و تاکید کرد که بعید است تا انتهای روز جمعه طرفین به توافق برسند اما مذاکرات تا پایان هفته میلادی (یکشنبه) ادامه خواهد داشت. وی که پس از چند دقیقه مجدد به بالکن آمده و اینبار علیاکبر صالحی وی را همراهی میکرد درخصوص مهمترین موضوع باقیمانده مذاکرات گفت: رسیدن به «بله» برای موضوعات مهم. گفتهای که موید این معناست که مرحله عملیاتی و نگارش به پایان رسیده و موعد و موسم تصمیمگیرهای بزرگ است. تصمیمگیریهایی که به گفته دیپلماتهای ایرانی بخش عمده آن به مواضع درونگروهی و حل اختلافات میان اعضای 1+5 بازمیگردد. اینبار به نظر میرسد پس از پایان ضربالاجل روزجمعه طرفین زمان مشخصی را معلوم نکرده و قصد دارند مذاکره را تا لحظه حصول توافق بدون وقفه پی بگیرند. نکتهای که البته خوشایند تندروها و منتقدان داخلی و خارجی توافق نباشد، از جمله آنکه جان مککین جمهوریخواه گفته گویا اوباما از ایرانیها تمایل بیشتری به انجام توافق دارد و در همین راستا امتیازات بیش از اندازهای به ایرانیها داده است، نکتهای که بهطور معکوس برخی دلواپسان هم نسبت به آن ابراز نگرانی میکنند اما جملگی مقامات و مسئولین به حمایت همهجانبه از مذاکرهکنندگان میپردازند.