درد کمبود دارو با وعده و وعید مسئولان تسکین نمی‌یابد. همان‌گونه که حسینعلی شهریاری، رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس گفته «نارضایتی جدی در جامعه در مورد دارو وجود دارد و این مشکل هنوز به صورت ریشه‌ای حل نشده است. با کمبود برخی داروهای معمولی هم مواجه هستیم و دولت باید در مورد دارو با مردم صادق باشد. پرداخت نشدن پول دارویار مشکلاتی را ایجاد کرده و پرداختی از جیب مردم ۷۰تا ۸۰درصد شده است؛ متأسفانه با نبود بسیاری از داروها مواجه هستیم و مردم مدام به صورت حضوری و تلفنی از عملکرد ما انتقاد می‌کنند در حالی که ما بارها این مسائل را به دولت گوشزد کرده‌ایم اما گوش شنوایی وجود ندارد».
کمبود غیرواقع‌بینانه دارو
شهرام کلانتری خاندانی، رئیس انجمن داروسازان ایران در گفت‌وگو با ما در این خصوص گفت: کمبود دارو در کشور وجود دارد و آمار مختلفی در این خصوص اعلام شده است. بعضی از داروخانه‌های خصوصی با توجه به سابقه توزیع بسیاری از داروها در سال‌های گذشته به‌ویژه داروهایی با نام‌های تجاری و وارداتی، این کمبود را در حد 300 تا 400 قلم دارو احساس می‌کنند، زیرا از سه سال گذشته که واردات بسیاری از داروهای تجاری در کشور محدود شد و اقلامی که تولید داخلی دارند، وارد نمی‌شوند، برخی از داروخانه‌داران نبود این داروها را جزو کمبود دارو حساب می‌کنند که واقع‌بینانه نیست.
کلانتری خاندانی با اشاره به اینکه بخش دیگری از کمبود دارویی به مناطق مختلف جغرافیایی کشور مربوط می‌شود، افزود: مصرف بعضی داروها در مناطق مختلف کشور متفاوت است؛ برای مثال مصرف داروهای گرمسیری در شمال کشور کمتر و مصرف بعضی از آنتی‌بیوتیک‌ها و داروهایی مثل مالاریا و بیماری‌های گوارشی در فصل تابستان در مناطق جنوبی کشور بیشتر است. این نوع از کمبودها هم به دلیل بعضی بی‌نظمی‌ها در صنعت پخش و توزیع دارو ایجاد می‌شود، اما بخشی از کمبودهای دارو، سراسری است که تولیدکنندگان داخلی به‌موقع این داروها را تولید نکرده‌اند و کشور با کمبود جدی این اقلام دارویی روبه‌رو شده است.
رئیس انجمن داروسازان ایران ادامه داد: سازمان غذا و دارو معتقد است درحال حاضر کشور با کمبود بیش از 100قلم دارو مواجه است. آن‌ها اعتقاد دارند در مقایسه با سال گذشته همین موقع کمبودهای دارویی به یک چهارم کاهش یافته است. البته من این ادعا را نه تأیید و نه تکذیب می‌کنم، زیرا آنچه از سوی داروخانه‌داران اعلام می‌شود بسیار بیشتر از رقمی است که از سوی سازمان غذا و دارو اعلام شده و متأثر از پارامترهایی است که به آن اشاره کردم.
کلانتری خاندانی در خصوص ذخایر دارویی نیز گفت: طبیعی است وقتی کمبود دارو اتفاق می‌افتد، تا مدتی داروخانه‌ها از ذخایر دارویی خود استفاده می‌کنند و این کمبود دارو خیلی احساس نمی‌شود اما پس از مدتی که ذخایر دارویی داروخانه‌ها کاهش می‌یابد، نه تنها کمبود دارو حاد می‌شود بلکه پرکردن این ذخایر برای تولیدکننده و توزیع‌کننده دارو بسیار سخت‌تر خواهد شد، چرا که بخشی از این تولید باید ذخایر دارویی را پرکند و بخشی دیگر مصرف شود که نمونه آن را در سال گذشته درمورد آنتی‌بیوتیک‌ها شاهد بودیم به‌طوری که تا شهریور، داروخانه‌ها از ذخایر دارویی خود استفاده کردند و هنگامی که ذخایر آنتی‌بیوتیک داروخانه‌ها تمام شد و با شروع فصل پاییز، کمبود آنتی‌بیوتیک در بازار داروی کشور ادامه پیدا کرد تا جایی که اوایل فصل زمستان، دولت مجبور به واردات آنتی‌بیوتیک شد. بنابراین همان‌طور که اعضای کمیسیون بهداشت مجلس اعلام کرده‌اند ذخایر دارویی کشور وضعیت خوبی ندارد و اگر تا چند ماه همه داروها به میزان کافی تولید شوند چند ماه طول خواهد کشید ذخایر دارویی کشور به پیش از شروع طرح دارویار بازگردد.
تأثیر طرح دارویار بر بازار داروی کشور
وی در پاسخ به این پرسش که طرح دارویار چه تأثیری بر وضعیت بازار داروی کشور داشت، اظهار کرد: ما در انجمن داروسازان ایران اعتقاد داریم اگر طرح دارویار اجرا نمی‌شد، بیش از 70درصد داروخانه‌های کشور با ورشکستگی مطلق مواجه می‌شدند، زیرا عواملی مثل کوچک بودن بازار داروی کشور، زیاد بودن تعداد داروخانه‌ها نسبت به جمعیت و سود فروش بسیار اندک دارو در ایران - سود فروش دارو در کشور ما در مقایسه با دیگر کشورهای منطقه بسیار پایین است- موجب شده بود داروخانه‌داری صرفه اقتصادی نداشته باشد که با آغاز طرح دارویار، قیمت‌ها در مقایسه با گذشته افزایش یافت.
زنجیره تولید دارو دچار مشکل است
زهرا شیخی، رئیس فراکسیون دیپلماسی سلامت و سبک زندگی سالم مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه کمیسیون به دفعات موضوع کمبود دارو را گوشزد کرده، به ما گفت: زنجیره تولید دارو که مهم‌ترین آن تأمین مواد اولیه دارو است دچار مشکل است و با توجه به وابستگی که در حوزه تأمین مواد اولیه به واردات داریم این مسئله موجب کاهش تاب‌آوری زنجیره تولید در برابر تحریم‌های بین‌المللی شده است.
شیخی ادامه داد: سال1401 با وجود هشدارهای متعددی که کارشناسان حوزه سلامت و اعضای کمیسیون بهداشت مجلس در خصوص پیامدهای حذف ارز ترجیحی و اجرای نسنجیده طرح دارویار در صنعت داروسازی کشور دادند، پیش‌بینی‌های لازم صورت نگرفت و تصمیم‌های دولت در این باره شتاب‌زده و بدون گرفتن نظرات کارشناسی بود و طرح دارویار در سطح نازل بر اساس یک تفاهم‌نامه از تیر 1401 آغاز و نتیجه این عملکرد موجب کمبود دارو در کشور شد. درواقع کمبود دارو نتیجه تصمیمات شتاب‌زده و بدون کارشناسی مسئولان در حوزه دارو است.
سلامت مردم اولویت نخست نظام است
رئیس فراکسیون دیپلماسی سلامت و سبک زندگی سالم مجلس شورای اسلامی افزود: مصوبه بودجه سال 1401 می‌گوید «چنان‌که دولت قصد دارد کالایی را از سبد ارز ترجیحی حذف کند باید پیش از آن، ترتیبات قانونی جبران زیان رفاه مصرف‌کننده را در مورد کالاهای اساسی از طریق کالابرگ الکترونیک و در امور پزشکی از طریق بیمه‌ها به راه‌های جایگزین مطمئن به انجام برساند»؛ این نکته بسیار مهمی بود که اگر مورد توجه قرار می‌گرفت امروز شاهد به تعویق افتادن پرداخت بدهی سازمان‌های بیمه‌گر به مراکز درمانی و داروخانه‌ها نبودیم، زیرا همین موضوع موجب شده بدهی مراکز بیمارستانی و دانشگاهی به شرکت‌های پخش دارویی افزایش پیدا کند و زنجیره دارو دچار مشکل شود.
خبرنگار: اعظم طیرانی