صاحب‌خبر - ايرنا نوشت:
گفت و گوهاي هسته اي وارد ششمين روز از وقت اضافه خود شده است و رايزني ها به منظور رسيدن به ديدگاهي مشترک در اين لحظه هاي آخر با جديت پيگيري مي شود. بسياري در سراسر جهان چشم انتظار فرارسيدن شانزدهم تير (هفتم ژوييه) هستند تا پايان 19 ماه گفت و گوهاي سلسله وار و پيچيده ايران و 1+5 را مشاهده کنند.
زمان تعيين شده به منظور رسيدن به توافق جامع سه شنبه ي هفته ي گذشته به پايان رسيد و اين گفت و گوها براي هفت روز ديگر تمديد شد که اين مهلت فردا به پايان مي رسد.
امروز گفت و گوهاي وين در حالي جريان دارد که به رغم وجود برخي اختلاف ها بخصوص در زمينه ي «همزماني» يا «اقدام هاي متناظر»، 2 طرف در شمار زيادي از موارد اختلافي به نقطه نظر مشترک دست يافته اند و به نظر مي رسد يک متن 20 صفحه يي با ضمايم (پنج ضميمه) 80 صفحه يي نگاشته شده است ولي همانند گذشته نمي توان با قاطعيت نتيجه ي اين دور از گفت و گوهاي پاياني را پيش بيني کرد چرا که پافشاري هر يک از طرف ها براي گرفتن امتيازهاي بيشتر در لحظه پاياني چه بسا که به تمديد گفت و گوها بيانجامد.
بر اساس گزارش هاي منتشر شده از سوي ديپلمات هاي کشورمان و همچنين طرف مقابل چنين برمي آيد که تاکنون طرف غربي پذيرفته است کار تحقيق و توسعه بر روي ماشين هاي پيشرفته و از جمله پيشرفته ترين آن ها يعني IR8 ادامه پيدا کند. موضوع دروغين «ابعاد احتمالي نظامي موضوع هسته يي ايران» (PMD) به عنوان خواسته يي گزاف و بي اساس غرب زير عنوان «مطالعات ادعايي» که سابق بر اين به عنوان اختلافي جدي در مسير گفت و گوها قرار داشت از بطن مذاکرات ايران و 1+5 خارج شده و در دستور کار آژانس قرار گرفته است تا اين سازمان بين المللي به عنوان نهادي راستي آزما 6 ماه ديگر گزارشي کلي از اين موضوع منتشر کند. افزون بر آن، قرار است نتيجه نهايي اين دور از گفت و گوها به تاييد شوراي امنيت سازمان ملل برسد تا به عنوان سندي محکم براي همه ي طرف ها الزام آور و لازم الاجرا تلقي شود.
همچنين گفته مي شود در اين 72 ساعت باقي مانده، کار در سطح کارشناسي پايان يافته و رسيدگي به برخي از پرانتزها و موارد اختلافي به سطح معاونان و همچنين وزيران رسيده است. نکته مهمتر اين که هدف، رسيدن به توافقي است که به عنوان «توافق خوب» از آن ياد مي شود و از طرفي توافقي براي کشور ما مطلوب و مورد نظر است که ضمن عبور نکردن از خطوط قرمز به شناسايي و تثبيت فعاليت هاي صلح آميز هسته اي کشورمان بيانجامد.
با وجود پيشرفت قابل ملاحظه يي که تاکنون در جريان نشست وين حاصل شده است مقام هاي ايران و طرف غربي کمتر به موضوع تمديد فکر مي کنند اما در صورت نرسيدن به توافقي که به قول آن ها برد – برد تلقي شود مي توان زمان بيشتري را براي حل مسايل مورد اختلاف اختصاص داد؛ چرا که دستيابي به توافق خوب به مراتب بهتر از رسيدن به توافق بد است هر چند در ضرب الاجل و مهلت تعيين شده باشد. بنابراين، نبايد توافق خوب را قرباني ضرب الاجل ها کرد.
ضرب الاجل ها و فرجه ها از آن جهت اهميت دارند که بازه زماني حل مسايل را اندازه گيري و مشخص مي کنند و با همسنجي ميان ميزان اختلاف ها با زمان فرضي براي رفع آن ها، بر صورت دهي تلاش هاي هدفمند در 2 طرف مي افزايند. از اين رو ناظران بر اين باورند همزمان با اين که اعضاي مذاکره کننده بايد مقيد به زمان تعيين شده باشند نبايد اسير زمان شوند.
تمديد چهار ماهه و هفت ماهه ي پيشين گفت و گوهاي هسته اي را مي توان در اين قالب تفسير کرد ضمن اين که در برخي از مواقع، گفت و گوها حتي چند روز بيش از موعد نيز جريان داشته است تا به هدف تعيين شده برسد. به عنوان نمونه مي توان به تمديد 2 روزه نشست لوزان و نتايج حاصل از اين تمديد اشاره کرد. پس از تمديد چند روزه اين دور از گفت و گوها و پافشاري تيم هسته يي ايران بر خواسته هاي به حقِ خود بود که طرف غربي مجبور شد به اين خواسته ها تَن دهد. نتيجه ي اين مقاومت ها به قرائت «بيانيه سوييس» انجاميد؛ بيانيه اي که دستاوردهاي چشمگيري براي کشورمان به همراه داشت.
در اين بيانيه کليت برنامه هسته اي ايران از جمله برنامه ها و زيرساخت هاي مرتبط با آن حفظ شد ضمن اين که هيچ يک از تاسيسات و فعاليت هاي مرتبط هسته يي ايران متوقف، تعطيل يا تعليق نمي شد. همچنين در آن بيانيه آمده بود که فعاليت هاي هسته يي ايران در نطنز، فردو، اصفهان و اراک ادامه مي يابد. مجوز ايران براي توسعه و تحقيق بر روي سانتريفيوژهاي پيشرفته و نيز لغو تحريم هاي اعمال شده شوراي امنيت، اتحاديه اروپا و ايالات متحده در روز اجرايي شدن توافق جامع از ديگر دستاوردهاي اين نشست و تمديد آن بود.
گفت و گوهاي کنوني که براي يک هفته تمديد شده است نيز مي تواند همانند نشست لوزان دستاوردهاي مثبت و پايداري را با خود به همراه داشته باشد. در اين ميان مهم «نتيجه» است و تلاش براي رسيدن به توافق خوب چه بسا که به تمديد گفت و گوها بيانجامد. به دنبال تاکيد تيم مذاکره ايراني بر خطوط قرمز اعلام شده ايران، در اين دور از گفت و گوهاي پاياني است که «جان کري»، وزير امور خارجه آمريکا، ديروز (يک شنبه) در جمع خبرنگاران حاضر شد و تاکيد کرد که اگر ايران «سرسختي مطلق» از خود نشان دهد، آمريکا ميز گفت و گوها را ترک مي کند.
هرچند گذر زمان و تمديد دوباره ي گفت و گوها به لحاظ اين که فرصت لازم را براي حل و فصل منطقي اختلاف هاي باقي مانده فراهم مي کند حايز اهميت است اما از طرفي نيز باعث خواهد شد کارشکني هاي غيرقابل پيش بيني از سوي مخالفان داخلي و خارجي، گفت و گوهاي هسته اي را زير تاثير خود قرار دهد. اظهارنظر روز يک شنبه ي «بنيامين نتانياهو»، نخست وزير رژيم صهيونيستي، در جلسه کابينه اين رژيم مبني بر اين که «آن چه در گفت و گوهاي هسته اي وين مشاهده مي شود موفقيت نيست بلکه فروپاشي است»، خود گواهي بر اين مدعا است.
در مجموع، تمديد گفت و گوها هرچند به مدت بسيار کم باز هم به صلاح و مطلوب هيچ يک از طرف هاي مذاکره کننده نيست اما اگر توجه به گذر زمان باعث شود تيم ديپلماسي ايران از هدف اصلي خود که همان دستيابي به توافق خوب است بازماند چه بهتر که ادامه اين دور از گفت و گوها به زمان ديگري موکول شود.
بنابراين، تيم مذاکره کننده کشورمان همانند گذشته بايد ضمن حرکت در چارچوب مشخص شده و پافشاري بر حقوق مردم هسته يي مردم ايران، اسير و دربندِ زمان نباشد اما اين موضوع هرگز به منزله بي توجهي به فرجه ها و ضرب الاجل هاي تعيين شده نخواهد بود. ∎