خبرگزاری آریا-پانزدهمین نشست سران قدرت‌های نوظهور اقتصادی جهان موسوم به گروه بریکس 22 تا 24 اوت در ژوهانسبورگ آفریقای جنوبی برگزار می‌شود. درباره این گروه متشکل از برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی چه می‌دانیم و چه کشورهایی قصد پیوستن به جمع آن‌ها را دارند؟

بریکس چیست؟
جیم اونیل، اقتصاد‌دان ارشد شرکت خدمات مالی و بانکداری بین‌المللی گلدمن ساکس در سال 2001 در مقاله‌ای با تاکید بر توان بالقوه اقتصادی برزیل، روسیه، چین و هند، مخفف «بریک» را با استفاده از حروف اول نام این کشورها برای گروه آن‌ها پیشنهاد داد. در آن سال آفریقای جنوبی جایی در میان این قدرت‌های اقتصادی نوظهور نداشت.
فعالیت این گروه در سال 2009 به صورت غیررسمی و با هدایت روسیه آغاز شد و هدف آن فراهم کردن بستری بود تا اعضای آن نظم جهانی تحت سلطه آمریکا و دولت‌های غربی را به چالش بکشند.
اجلاس سران این کشورها به صورت سالیانه برگزار می‌شود و مسئولیت ریاست گروه نیز یک سال یک بار به صورت چرخشی به اعضا واگذار می شود؟

چه کشورهای اعضای بریکس را تشکیل می‌دهند؟
برزیل، روسیه، هند و چین اعضای موسس این گروه هستند. آفریقای جنوبی(South Africa)، کوچک‌ترین و کم‌جمعیت‌ترین اقتصاد عضو این گروه در سال 2010 به جمع آن‌ها پیوست و در نتیجه با اضافه شدن حرف S، نام گروه به «بریکس» تغییر کرد.
این کشورها روی هم 40 درصد از جمعیت جهان را تشکیل می‌دهند و کنترل یک چهارم اقتصاد بین‌المللی را بر عهده دارند.
این گروه به غیر از مسائل و نفوذ ژئوپولتیک بر همکاری‌های اقتصادی و افزایش تجارت و توسعه چند‌جانبه متمرکز است
تصمیمات بریکس با اجماع آرا اتخاذ می‌شود و تمام کشورهای عضو آن در گروه 20 متشکل از اقتصاد‌های بزرگ جهان عضویت دارند.

چه کشورهایی و چرا می‌خواهند به جمع بریکس بپیوندند؟
بنابر اعلام آفریقای جنوبی که ریاست نشست 2023 را برعهده دارد، تا کنون بیش از 40 کشور از جمله ایران، عربستان سعودی، امارات عربی متحده، آرژانتین، الجزایر، بولیوی، اندونزی، مصر، اتیوپی، کوبا، جمهوری دموکراتیک کنگو، کومور، گابون و قزاقستان علاقه خود را برای پیوستن به جمع کشورهای عضو بریکس ابراز کرده‌اند.   
این کشورها به بریکس به عنوان جایگزینی برای نهاد‌های بین‌المللی تحت سلطه قدرت‌های غربی می‌نگرند و امیدوارند با عضویت در آن بتوانند از مزایایی چون توسعه اقتصادی و افزایش تجارت و سرمایه‌گذاری بهره‌ برند.
درپی همه‌گیری کرونا و اقدامات کشورهای غربی و ثروتمند در احتکار واکسن این بیماری، نارضایتی از نظم کنونی جهانی در کشورهای درحال توسعه تشدید شد.
ایران که حدود یک چهارم ذخایر نفت خاورمیانه را در اختیار دارد اظهار امیدواری کرده است که تصمیم‌گیری درمورد سازوکار پیوستنش به جمع کشورهای عضو بریکس در اولین فرصت به نتیجه برسد.
همچنین عربستان سعودی، غول نفتی دیگر که در چارچوب کشورهای «دوست بریکس» در ماه ژوئن در نشست کیپ‌تاون شرکت کرد، با حمایت روسیه و برزیل برای پیوستن به این گروه همراه است.
آرژانتین نیز در ژوئیه 2022 اعلام کرد که از حمایت چین برای عضویت در بریکس برخوردار است.
اتیوپی که یکی از اقتصاد‌های آفریقایی با سریع‌ترین رشد است، در ماه ژوئن در خواست خود مبنی بر عضویت در بریکس را اعلام کرد. سخنگوی وزارت خارجه این کشورهمچنین از ادامه همکاری با کشورهای بین‌المللی در جهت حفاظت از منافعش سخن گفت.
لوئیس آرسه، رئیس جمهوری بولیوی از علاقه این کشور برای پیوستن به بریکس سخن گفت. دولت او در ماه‌ ژوئیه اعلام کرد که می‌خواهد با روی آوردن به یوآن چین به عنوان ارز مورد استفاده در داد و ستد‌های بین‌المللی از وابستگی اقتصاد این کشور به دلار آمریکا بکاهد. این نگرش با هدف بریکس مبنی بر کاهش وابستگی اعضا به دلار آمریکا همسو است. انتظار می‌رود آقای آرسه در اجلاس ژوهانسبورگ شرکت کند.
الجزایر در ماه ژوئیه اعلام‌ کرد که درخواست‌هایی را مبنی بر پیوستن به جمع کشورهای عضو بریکس و همچنین شراکت در بانک توسعه جدید موسوم به بانک بریکس، تسلیم کرده است. این کشور غنی از منابع نفت و گاز واقع در شمال آفریقا به دنبال تنوع بخشیدن به اقتصاد خود و همچنین تقویت شراکت با چین و دیگر کشورهاست.

بریکس چه هدفی دارد؟
وزیر امور خارجه روسیه گفت: بریکس جایگزین سازوکارهای چندجانبه نخواهد شد.
سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه گفت که هدف بریکس «جایگزینی مکانیسم‌های چندجانبه موجود» نیست.
 به گفته لاوروف، بریکس آماده است تا به یکی از ستون‌های نظم جهانی چند مرکزی جدید و منصفانه‌تر تبدیل شود. به همین دلیل است که این گروه فرایند توسعه را آغاز کرد.
نمادین است که در سال ریاست جمهوری آفریقای جنوبی، کشوری که در نتیجه یک تصمیم سیاسی اجماع در برجام پذیرفته شد، چنین شتابی به دست آورد.
اظهارات کتبی لاوروف یک روز قبل از آغاز اجلاس سران بریکس که از 22 تا 24 آگوست در ژوهانسبورگ برگزار می‌شود، منتشر شده است.


ورود عربستان سعودی با حضور چین قدرت بریکس را افزایش می دهد
«جیمز ریکاردز» اقتصاددان و سردبیر «هوش استراتژیک» در سخنانی به درخواست برخی کشورها برای پیوستن به بریکس اشاره کرد و گفت که 7 کشور  از جمله عربستان سعودی و الجزایر درخواست پیوستن به بریکس را ارائه داده‌اند . عربستان سعودی  مقدار زیادی نفت را که چین از آن خریداری می‌کند، در اختیار دارد.
این کارشناس اقتصادی  تاکید کرد  که ورود عربستان سعودی با حضور چین، قدرت بریکس را افزایش می‌دهد، اما برزیل - که در کنار چین، روسیه، هند و آفریقای جنوبی نیز عضوی از بریکس است - از تحولات کنونی ناراضی است. زیرا ورود اعضای جدید بر قدرت آن تأثیر می‌گذارد.
«سیف‌الدین قداش» روزنامه‌نگار و پژوهشگر اقتصاد و ژئوپلیتیک، به نوبه خود معتقد است که کشورهای عضو بریکس باید درخواست متحدان استراتژیکی مانند عربستان سعودی و الجزایر  که دارای منابع طبیعی و مالی هستند را  بپذیرند؛چرا که بریکس در سایه تحولات جاری در سطح بین‌المللی و در راس آن‌ها   فشار آمریکا علیه روسیه و چین به دنبال جنگ اوکراین نیاز به توسعه و پیشرفت دارد.
 وی تاکید کرد که آمریکا تلاش می‌کند تا مانع پیوستن برخی کشورها  به ویژه هند به عضو بریکس شود.
23کشور به شکل رسمی و 6 کشور به صورت غیررسمی خواستار عضویت در بریکس هستند  که از جمله آن‌ها می‌توان به ایران، مغرب، اندونزی، عربستان، کویت، امارات، بحرین، مصر، سوریه، بلاروس، هندوراس، مکزیک ،قزاقستان، کوبا، بولیوی، نیجریه، آرژانتین، ونزوئلا، تایلند، ویتنام، الجزایر، فلسطین، اتیوپی، و ... اشاره کرد که از آن‌ها به عنوان «بریکس‌پلاس» یاد می‌شود
قداش در خصوص ایجاد یک ارز واحد مختص به بریکس توضیح داد: این موضوع هنوز در مراحل ابتدایی است و مربوط به یک تحول بزرگ در اقتصاد کشورهای عضو بریکس است.
جیمز ریکاردز نیز با اشاره به اهمیت ایجاد ارز  واحد جدید برای بریکس  تاکید کرد که این  امر زمان بر است و اروپایی ها 9 سال طول کشید تا به «یورو» برسند.
لرد جیم اونیل، صاحب ایده بریکس و یکی از مقامات سابق گلدمن ساکس نیز اعلام کرد که ایجاد ارز واحد مختص به بریکس ایده ای  شگفت انگیزی است ، اما دست یافتنی نیست.
یک روزنامه نگار الجزایری نیز در خصوص اجلاس سران بریکس در آفریقای جنوبی  که امروز آغاز می‌شود، اعلام کرد که  این نشست حاوی داده‌های جدیدی برای قاره آفریقا است.  به ویژه اینکه رهبران آفریقایی پس از دیدار  با «ولادیمیر پوتین» رئیس جمهور روسیه و «شی جین پینگ» رئیس جمهور چین  اعلام کردند که  این دو کشور می توانند با توانایی‌های خود به توسعه تولیدات کشاورزی و صنعتی این قاره کمک کنند.
ایدهٔ شکل‌گیری گروهی به نام بریکس  در سال 2001 توسط مؤسسه سرمایه‌گذاری گلدمن ساکس، به منظور پیش‌بینی وضعیت اقتصادی جهان و قدرت‌های برتر آن در نیم قرن آینده مطرح گردید. جیم اونیل اولین بار نام مخفف این گروه را در سر تیتر یک روزنامه اقتصادی به کار برد. گروه بریکس  یک گروه اقتصادی است که هسته آن در سال 2006 از  برزیل، روسیه، هند و چین  شروع شد و سپس آفریقای جنوبی به آن پیوست. پنج کشور عضو بریکس در حال حاضر بیش از 40 درصد از جمعیت جهان و حدود یک چهارم تولید ناخالص داخلی جهان را به خود اختصاص می دهند.
خبرگزاری اسپوتنیک در گزارشی نوشت که در بحبوحه شکل‌گیری یک جهان متعادل‌تر و بی طرف‌تر و حرکت به سمت یک سیاست همه‌جانبه  و چندمحوری و محو سلطه‌گری تک قطبی، چشم جهان به سمت آفریقای جنوبی و محل برگزاری نشست اعضای گروه بریکس است.
اهمیت این نشست صرفا  از جایگاه ویژه گروه بریکس و یا قدرت اعضای آن نشات نمی گیرد؛ بلکه به موضوعاتی مرتبط است که قرار است در جریان نشست مذکور بررسی شود.این موضوعات از جمله  گسترش گروه بریکس و عضویت کشورهای جدید از جمله ایران، مصر، عربستان، امارات، بحرین و الجزایر و همچنین بررسی ایجاد ارز مختص به این گروه است.
«سلیمان العساف» عضو جمعیت اقتصاد عربستان  در این زمینه تاکید کرد که بیش از یک کشور خواستار پیوستن به گروه بریکس هستند و پیش بینی می‌شود که یک توافق اولیه در جریان این نشست جهت بررسی پرونده هر کشور به دست آید.
وی تاکید کرد که گروه بریکس دومین تجمع بزرگ در جهان بعد از کشورهای عضو منطقه یورو است و در صورت گسترش آن و پیوستن کشورهایی نظیر عربستان سعودی ، ایران  و مصر به این گروه، جایگاه بسیار مهم و ویژه ای در بخش انرژی جهان کسب خواهد کرد. پیوستن عربستان و ایران به این گروه باعث می‌شود بخش بزرگی از بازار انرژی جهان در این گروه متمرکز شود به ویژه آنکه واشنگتن  به صورت ویژه ای به دلارهای نفتی برای محافظت از ارزش دلار توجه دارد.
العساف در ادامه افزود که این روزها جایگاه دلار بسیار تضعیف شده و چاپ دلار بدون پشتوانه  صورت می گیرد .عضویت ایران ، عربستان و مصر  در گروه بریکس باعث تقویت این گروه و سوق دادن آن به سمت کنترل بازار مواد غذایی می‌شود که این موضوع آمریکا و اروپا  را نگران کرده است.
«حسن النعیمی» تحلیلگر اقتصادی  نیز تاکید کرد که  گروه بریکس  تأثیر قوی در  ترسیم نقشه نظام جدید جهانی خواهد داشت و  به کشورهای جهان برای رهایی از سلطه‌گری، استبداد، استثمار کشورهای غربی  کمک می‌کند.
وی افزود که  اگر  بریکس بر ایجاد یک ارز واحد موفق شود، تحولات لازم برای ایجاد نظام جهانی جدید تسریع خواهد شد؛ چرا که ملت‌های زیادی امید به موفقیت این نشست دارند.
از سوی دیگر «آنیل سکولال» سفیر آفریقایی جنوبی در گروه بریکس و یکی از ناظران نشست سران این گروه درباره این اجلاس و چالش‌های پیش روی بریکس به العربی الجدید  اعلام کرد که کشورهای عضو این گروه بیش از 40 درصد از جمعیت جهان، حدود یک سوم از مساحت کره زمین و بیش از 20 درصد از حجم تولید جهانی و کمی بیش از 25 درصد از تولید ناخالص داخلی در جهان یعنی بیشتر از تولید ناخالص داخلی گروه هفت را در اختیار دارد