ویتنام بهرغم آنکه تولید ناخالص پایینی نسبت به همسایههایش دارد اما با بهبود کیفیت آموزشی مدارسش که حتی از بریتانیا و کانادا هم بهتر است؛ گامهای بلندی در مسیر توسعه برداشته است، راز این پیشرفت و تمایز چیست؟
کیفیت مدارس ویتنام بالاتر از کانادا
صاحبخبر - «هوشی مین» بنیان گذار جمهوری دموکراتیک ویتنام درباره مسیر توسعه، دیدگاهی واضح داشت. او گفته بود: «بهخاطر منافع 10ساله باید درخت بکاریم و بهخاطر سود صد ساله باید مردم را پرورش دهیم». با این همه، بهرغم سالها رشد سریع اقتصادی، تولید ناخالص داخلی این کشور، بهازای هر نفر هنوز صرفا ۳۷۶۰ دلار و کمتر از همتایان منطقهای خود یعنی مالزی و تایلند و در حدی است که میانگین جمعیت ویتنامیها به سختی می توانند احساس خوبی داشته باشند. با وجود این، هوشی مین با اشاره به یک ضربالمثل چینی مزایای آموزش را تمجید می کرد و در این زمینه مردم ویتنام میتوانند کمتر از دولتشان گلایهای داشته باشند؛ چون فرزندان آنان در یکی از بهترین سیستمهای آموزشی جهان تحصیل میکنند، وضعیتی که در عملکردهای برجسته در ارزیابیهای بین المللی در خواندن، ریاضیات و علوم منعکس شده است. در ادامه بهگزارش «فرارو» بهنقل از «اکونومیست»، رازهای تمایز و موفق بودن سیستم آموزشی این کشور را بررسی میکنیم. دانشآموزان ویتنامی، برتر از کاناداییها تازهترین دادههای بانک جهانی نشان میدهد که در مجموع نمرات یادگیری دانش آموزان ویتنامی نه تنها از همتایان خود در مالزی و تایلند بلکه از دانش آموزان بریتانیایی و کانادایی که بیش از 6برابر ویتنام ثروتمندتر هستند، هم بهتر بوده است. همچنین، در ویتنام برخلاف دیگر کشورها که نمرات دانش آموزان نابرابری بین جنسیتها و مناطق مختلف را نشان میدهد، چنین پدیدهای وجود ندارد. کیفیت بالای آموزش تمایل کودک به یادگیری، نتیجه عوامل متعددی است و بخش عمدهای از آن در خانه همراه با والدین و محیطی که در آن بزرگ میشود، آغاز میشود. با این همه، این عامل برای توضیح عملکرد درخشان ویتنام کافی نیست. راز متمایز بودن سیستم آموزشی ویتنام در کلاس درس آن نهفته است: کودکان ویتنامی به خصوص در سالهای اولیه تحصیل در مدرسه بیشتر یاد میگیرند. «آبیجیت سینگ» از دانشکده اقتصاد استکهلم در پژوهشی در سال ۲۰۲۰ میلادی با بررسی دادههای آزمونهای یکسان دانش آموزان در اتیوپی، هند، پرو و ویتنام بهره وری بیشتر مدارس ویتنام را ارزیابی کرد. او نشان داد که کودکان ویتنامی بین سنین 5تا 8سال مطالب به مراتب بیشتری را یاد میگیرند. بزرگ ترین دلیل موفقیت نظام آموزشی ویتنام مدارس ویتنامی برخلاف مدارس دیگر کشورهای فقیر در طول زمان بهبود یافتهاند. نتیجه مطالعهای در سال ۲۰۲۲ که توسط محققان مرکز توسعه جهانی یک اندیشکده مستقر در واشنگتن انجام شد، نشان داد که در ۵۶ کشور از ۸۷ کشور در حال توسعه، کیفیت آموزش از دهه ۱۹۶۰ میلادی بدتر شده است. این در حالی است که ویتنام یکی از معدود کشورهایی است که مدارس آن به طور مداوم بهبود یافته اند. بزرگ ترین دلیل موفقیت نظام آموزشی ویتنام باکیفیت بودن معلمان است. آنان در آموزش موثرتر هستند. نتیجه مطالعهای که در آن دانش آموزان هندی و ویتنامی با یکدیگر مقایسه شده بودند، تفاوت زیاد نمرات آنان در آزمونهای ریاضی را نشان میداد که به شکاف در کیفیت تدریس نسبت داده میشود. معلمانی که مدام آموزش میبینند معلمان ویتنام کار خود را به خوبی انجام میدهند زیرا به خوبی مدیریت میشوند. آنان به طور مکرر آموزش میبینند و به آنان این آزادی عمل داده شده تا کلاسها را جذابتر کنند. برای مقابله با نابرابری منطقهای افرادی که در مناطق دورافتاده به عنوان معلم تدریس میکنند، دستمزد بیشتری دریافت میکنند. مهمتر از همه آنکه ارزشیابی معلمان در ویتنام براساس عملکرد دانش آموزان انجام می شود. پیشرفت کشور با بهبود آموزش در کنار چنین مشوقهایی نظارت سفت و سختی هم اعمال میشود. این وسواس آثار مفیدی نیز داشته است. استانها موظف هستند ۲۰ درصد بودجهشان را صرف آموزش کنند که به عدالت آموزشی منطقهای کمک کرده است. خانوادههای ویتنامی به امر آموزش متعهد هستند. حتی والدین فقیرتر هم برای آموزش خصوصی فرزندان شان هزینه میکنند. خانوادهها در شهرهای ویتنام به دنبال مدارسی هستند که در آن معلمان مدارس عنوان «مدرس برتر» را کسب کرده باشند. با پیشرفت مدارس، اقتصاد ویتنام نیز بهبود یافته است. چالشهای سیستم آموزشی ویتنام اما این سیستم آموزشی خالی از اشکال هم نیست. «پونگ دوک تونگ» مدیر موسسه تحقیقاتی توسعه مِکونگ، اندیشکدهای در هانوی پایتخت ویتنام، رشد سیستم آموزشی ویتنام را بررسی کرده است. وی میگوید موانعی بر سر راه حفظ پیشرفت آموزشی ویتنام وجود دارد. شرکتهای ویتنامی به طور فزایندهای کارکنانی با مهارتهای پیچیدهتر را میخواهند که دانشآموزان ویتنامی برای آن آموزش ندیدهاند. همچنین، رشد اقتصادی باعث افزایش مهاجرت ویتنامیها به شهرها شده و بار سنگینی را به مدارس شهری تحمیل کرده است. بیشتر معلمان ویتنامی نیز برای دستیابی به مشاغل پردرآمد در بخش خصوصی، آموزش در مدارس را رها میکنند. در نتیجه، برای کسب اطمینان از این که ویتنام در زمینه آموزش در زمره بهترین کشورها باقی خواهد ماند، دولت آن کشور باید با چنین چالشهایی مقابله کند.∎