«مذاکره سیاسی در وین، رایزنی فنی در تهران»؛ این حال و روز مذاکرات هسته‌ای ایران در دوره پسا تمدید است؛ دوره‌ای که از دیروز آغاز شد و تا شش روز دیگر یعنی هفتم جولای (16 تیر) ادامه دارد. در دوره تمدید کوتاه‌مدت و هفت روزه، مذاکرات با هدف فراهم کردن زمینه دستیابی به توافق جامع و نهایی به دو بخش تقسیم شده است؛ دستیابی به راه‌حل‌هایی به‌منظور پایان دادن به اختلافات حول محور مسائل «آینده» فعالیت‌های هسته‌ای ایران و «گذشته» این فعالیت‌ها.
مطابق معمول بر پایه برنامه از پیش تعیین شده، «آینده» برنامه هسته‌ای ایران قرار است در وین و با حضور هیات‌های مذاکره‌کننده ایران و گروه 1+5 در وین رقم بخورد و پرونده «گذشته» فعالیت‌های هسته‌ای ایران با سفر مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در تهران مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
یوکیو آمانو، امروز در سفر غیرمنتظره و از پیش برنامه‌ریزی نشده و در میانه مذاکرات هسته‌ای ایران و گروه 1+5 و درست ساعاتی پس از دیدار دوجانبه عصر سه‌شنبه گذشته با محمدجواد ظریف، وزیر خارجه و مذاکره‌کننده ارشد هسته‌ای ایران در هتل «پله کوبورگ» وین تصمیم گرفت که چمدان‌های خود را برای سفر به تهران ببندد. براساس آنچه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اعلام کرده است مدیرکل آمانو در این سفر طی دیدار با حسن روحانی رئیس‌جمهور و علی شمخانی دبیر شورای عالی امنیت ملی، درباره اختلافات تهران و آژانس حول محور گذشته برنامه هسته‌ای ایران یا ابعاد احتمالی نظامی این برنامه موسوم به پی‌ام‌دی رایزنی خواهد کرد.
«پی‌ام‌دی» یا گذشته برنامه هسته‌ای ایران که در دوره‌ای تحت عنوان مطالعات ادعایی از آن نام برده می‌شود به مجموعه ادعاهایی گفته می‌شود که برپایه آن آژانس بین‌الملل انرژی اتمی، جمهوری اسلامی ایران را براساس اسناد نهادهای جاسوسی و اطلاعاتی آمریکا، متهم به برخی فعالیت‌های مرتبط با برنامه تسلیحاتی هسته‌ای طی سال‌های 2001 تا 2003 در سایت نظامی پارچین می‌کند.
بر همین اساس از آن سال تا به امروز آژانس خواستار دسترسی به این سایت نظامی برای کسب اطلاعات نسبت به صحت و سقم این ادعاست. با این حال و با وجود آنکه در سال 2005 ایران دوبار چنین دسترسی‌ای را برای آژانس فراهم کرده، در این دور از مذاکرات به صراحت اعلام کرده است که نه امکان دسترسی به سایت پارچین، نه هیچ سایت نظامی دیگر و نه دسترسی به هیچ دانشمند ایرانی‌ای را برای آژانس فراهم نمی‌کند. از این‌رو پس از تفاهم لوزان، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی خواستار گنجانده شدن موضوع گذشته برنامه هسته‌ای ایران و فراهم کردن امکان دسترسی به دانشمندان و مراکز نظامی در چارچوب توافق جامع شد.
با این حال با پافشاری گروه 1+5 برای گنجانده شدن موضوع گذشته برنامه هسته‌ای ایران در چارچوب توافق جامع و مخالفت‌های صریح ایران با این درخواست که چشم‌انداز دستیابی به توافق را تیره و تار کرده بود، دو طرف را به این نتیجه رساند که برای از دست نرفتن فرصت طلایی توافق موضوع «گذشته» و «آینده» برنامه هسته‌ای ایران را از یکدیگر جدا کنند.
از این رو «گذشته» برنامه هسته‌ای ایران از امروز در تهران برپایه پیشنهاد علی شمخانی دنبال می‌شود. شمخانی یکی از افرادی است که آژانس درخواست مصاحبه با آنها را دارد. ایران درخواست مصاحبه با چهره‌های مرتبط با برنامه هسته‌ای را رد کرده است، اما به گزارش ایرنا می‌خواهد در این زمینه راه‌حلی به یوکیو آمانو ارائه کند. یکی از دیپلمات‌های ارشد کشورمان که در مذاکرات وین حاضر است درباره درخواست و اصرار آژانس برای دسترسی و مصاحبه به ایسنا گفت: «ما فکر می‌کنیم بدون دسترسی و مصاحبه و در قالب توافق«چارچوبی برای همکاری» می‌توان پی‌ام دی را حل کرد.» چارچوبی برای همکاری» به توافقی گفته می‌شود که در آبان 1392 در تهران میان یوکیو آمانو مدیرکل آژانس و علی اکبر صالحی به امضا رسید.
«آینده» برنامه هسته‌ای هم پس از توافق برای تمدید هفت روزه از دیروز در وین دنبال شد. عمده مذاکرات دیروز هم به گفت‌وگوهای فنی و کارشناسی چه میان هیات‌های کارشناسی دو طرف و معاونان انرژی ایران و آمریکا اختصاص داشت که براساس اعلام برخی منابع منجر به تکمیل متن پیش‌نویس برنامه اقدام مشترک (برجام) شد.