شناسهٔ خبر: 61149425 - سرویس علمی-فناوری
نسخه قابل چاپ منبع: روزنامه خراسان | لینک خبر

سیارک دایناسورها را منقرض کرد یا دنباله دار؟

صاحب‌خبر - بوم! انفجاری از امواج مافوق صوت، حرارت میان سیاره‌‌‌ای، گرد و غبار، دود و...؛یک سنگ آسمانی به اندازه کوه اورست از جو زمین عبور کرده است. این سنگ با تریلیون‌‌‌ها تن وزن، چند لحظه پیش با سطح کره زمین برخورد کرده است. سرعت حرکت این سنگ به حدی زیاد بود که در زمانی معادل درست کردن یک املت، از نیویورک به آلاسکا می‌‌‌رسید. نام این هیولا؟ حادثه چیکشلوب. ۶۶ میلیون سال قبل این سیارک با زمین برخورد کرد. آن زمان دایناسورها بر کره زمین حکومت می‌‌‌کردند، اما خیلی طول نکشید. این برخورد در کشور مکزیک کنونی، در شبه جزیره یوکاتان، درست در نزدیک شهر کانکون ِ مکزیک رخ داد. این سنگ عظیم آسمانی با اقیانوس برخورد کرد اما حتی آن همه آب هم نتوانست جلوی آن چه را اجتناب‌‌‌ناپذیر بود،بگیرد. این برخورد باعث آزاد شدن میزان بسیار زیادی از انرژی شد و از این جا بود که داستان ترسناکی در مقیاس یک سیاره آغاز شد. همه می‌‌‌دانیم این برخورد زمینه‌‌‌ساز انقراض دایناسورها بود. اما سوال این‌‌‌جاست که آن‌‌‌سیارک بزرگ، بعد از برخورد با زمین چه‌‌‌شد؟ تبدیل به بخشی از سیاره ما شد؟ در این مطلب به‌‌‌نقل از «روزیاتو» همراه ما باشید برای بررسی این موضوع. وقتی زمین سال‌‌‌ها از نور خورشید محروم بود تصور کنید یک خورشید کوچک سطح کره زمین را روشن کند، به همراه سونامی‌‌‌هایی به ارتفاع بلندترین مجسمه‌‌‌ها که از کانون برخورد سنگ با اقیانوس به وجود آمده‌‌‌اند. آن انفجار سطح کره زمین را فرا گرفت، با حرارتی به داغی یک کوره و هر چیزی را که بر سر راهش بود، سوزاند. این برخورد باعث وقوع یک زمین لرزه بسیار بزرگ و فعالیت‌‌‌های آتشفشانی جدی شد. چندین آتشفشان همزمان فوران کردند و از آن‌‌‌ها مواد مذاب و خاکستر بیرون ریخت. میلیون‌‌‌ها تن خاکستر و دود هوا را آلوده کرد. این اتفاق باعث تشکیل ابر عظیمی از خاکستر در جو کره زمین شد که برای چندین سال جلوی رسیدن نور خورشید به زمین را گرفت. بارانی از اسید سولفوریک زمستان طولانی آغاز شد، اما هیچ برفی برای باریدن از آسمان وجود نداشت و تنها بارانی از سولفوریک اسید بود. آن سیارک حفره بسیار عظیمی روی سطح کره زمین به جا گذاشت. این حفره امروزه زیر خلیج مکزیک پنهان شده است. دانشمندان در نقاط زیادی از کره زمین با سطح غیر طبیعی‌‌‌ از ایریدیوم مواجه شدند. این فلز روی کره زمین بسیار نادر است اما در بسیاری از سیارک‌‌‌هایی که مورد بررسی دانشمندان قرار گرفته‌‌‌اند وجود دارد. دانشمندان چند سنگ ۶۶ میلیون ساله را مطالعه کردند. آن‌‌‌ها در میان لایه‌‌‌های این سنگ ها همان گرد و غباری را یافتند که در سیارک‌‌‌ها وجود دارد. این اتفاق تنها درصورتی ممکن است که یک سیارک عظیم به کره زمین برخورد کرده باشد. این فاجعه به انقراض نه فقط دایناسورها، بلکه خود سیارک هم انجامید. حرارت آزاد شده در محل برخورد به قدری زیاد بود که بخشی از سیارک از میان رفت. مقادیر زیادی بخار آب و کربن دی‌‌‌اکسید وارد جو زمین شد، اما بزرگ‌‌‌ترین مشکل، گوگردی بود که بر اثر برخورد سیارک وارد هوا شد. ذرات ریز گوگرد جلوی رسیدن نور خورشید را به سطح کره زمین گرفتند. به همین دلیل بسیاری از گیاهان از میان رفتند و هوای کره زمین سردتر شد. توپ‌‌‌های آتشین از آسمان باریدن گرفتند حرارت شدید، سنگ‌‌‌ها را به شیشه بدل کرد. دانشمندان به آن‌‌‌ها «تکتیت» می‌‌‌گویند. تکتیت‌‌‌ها بر اثر انرژی آزاد شده از برخورد به آسمان پرتاب شدند و بعد از طی مسافتی کوتاه روی زمین سقوط کردند. تصور کنید به جای قطرات آب، بارانی از توپ‌‌‌های آتشین شیشه‌‌‌ای ببارد و تا چندین روز کره زمین با آن‌‌‌ها بمباران می‌‌‌شد. تکتیت‌‌‌ها همه چیز را به آتش می‌‌‌کشیدند. دانشمندان شواهدی از آن را در نقاط مختلف دنیا یافته‌‌‌اند، نه فقط در نزدیکی محل برخورد. اما هنوز چیزهای زیادی درباره این برخورد مبهم باقی مانده است. برخی دانشمندان فکر می‌‌‌کنند چیکشلوب حتی یک سیارک نبوده و احتمالاً یک دنباله‌‌‌دار بوده است. سیارک دایناسورها را منقرض کرد یا دنباله‌‌‌دار؟ سیارک‌‌‌ها عمدتاً از سنگ و فلز تشکیل شده‌‌‌اند. در اغلب موارد آن‌‌‌ها شکلی شبیه سیب‌‌‌زمینی دارند. اما دنباله‌‌‌دارها حاوی سنگ، فلز و یخ و شبیه دانه‌‌‌های برف کثیف آسمانی هستند که در آن‌‌‌ها آمونیاک، متان و کربن دی اکسید هم یافت می‌‌‌شود. دنباله‌‌‌ها معمولاً از ابر اورت سرچشمه می‌‌‌گیرند، ابر عظیمی از یخ و گرد و غبار که در اطراف منظومه شمسی قرار دارد. دنباله‌‌‌دارها گاهی از این ابر بیرون می‌‌‌زنند و به سوی خورشید حرکت می‌‌‌کنند. به گفته دانشمندان، این دنباله‌‌‌دار خاص از کنار سیاره مشتری عبور کرده و جاذبه این سیاره غول‌‌‌پیکر سبب شده بود سرعت دنباله‌‌‌دار بیش از پیش شود. سرعت دنباله‌‌‌دار در مسیر حرکت آن به سوی خورشید، بیشتر و بیشتر شده بود. لایه یخ بیرون دنباله‌دار شروع به تبخیر شدن کرده و احتمالاً گرد و غبار و گاز زیادی از آن منتشر شده بود که آن را شبیه یک دنباله کرده بود. در نهایت، جاذبه خورشید دنباله‌‌‌دار را از هم فرو پاشیده بود. یکی از تکه‌‌‌های آن از میان فضا گذشته و ۶۶ میلیون سال قبل به کره زمین برخورد کرده بود. پس بالاخره سیارک یا دنباله‌‌‌دار؟ واقعیت این است که هرگز جوابش را نخواهیم دانست. آن چه می‌‌‌دانیم این است که کره زمین بسیار بدشانس بود که در مسیر این سنگ عظیم آسمانی قرار گرفت و دیگر هرگز مثل قبل نشد. این فاجعه رشد ۷۵ درصد از حیات را روی کره زمین متوقف کرد.