شفقنا افغانستان – افعانستان یکی از کشورهای ناقض آزادی مذهبی شناخته می‌شود. کمیسیون آزادی مذهبی امریکا در آخرین گزارش خود گفته است که وضعیت آزادی مذهبی در افغانستان از زمانی که طالبان کنترل این کشور را بدست گرفته‌اند، به‌شدت بدتر شده است.
به گفته این کمیسیون، تحمیل تفسیر محدود از اسلام سنی توسط طالبان، تهدیدی جدی برای آزادی مذهبی و اعتقادات افرادی است که از این تفسیر پیروی نمی‌کنند.
طبق گزارش کمیسیون آزادی مذهبی امریکا، برخی از اقلیت‌های مذهبی افغانستان با خطر انقراض روبه‌رو هستند و برخی دیگر به‌دلیل ترس تلاش می‌کنند عقیده خود را مخفی کنند.
کمیسیون آزادی امریکا از وزارت خارجه این کشور خواسته است که موضوع محدودسازی آزادی‌های مذهبی در افغانستان را جدی گرفته و افغانستان را در فهرست «کشورهای قابل نگرانی در آزادی‌های مذهبی» قرار دهد.
شیعیان افغانستان که پس از پیروان اهل سنت، جمعیت بزرگ این کشور را تشکیل می‌دهند، از جمله قربانیان نقض آزادی مذهبی شناخته می‌شوند.
طی سال‌های اخیر اماکن مذهبی شیعیان یکی از اهداف حملات تروریستی بوده است. این حملات پس از حاکمیت طالبان نیز ادامه داشته است. افزون‌بر این، حکومت طالبان نیز مرتکب نقض آزادی‌های مذهبی شیعیان شده‌اند.
عدم رسمیت فقه جعفری و لغو قانون احوال شخصیه اهل تشیع، منع تدریس فقه جعفری در دانشگاه بامیان، حذف تعطیلی عاشورا از تقویم رسمی افغانستان و در برخی موارد وضع محدودیت بر زیارت‌گاه‌های اهل تشیع از موارد نقض آزادی مذهبی شیعیان دانسته می‌شود که طی دو سال اخیر صورت گرفته است.
گروه طالبان بدون در نظر داشتن تنوع مذهبی مردم افغانستان، خواندن یک خطبه واحد در نماز جمعه را بر تمام خطیبان اجباری اعلام کرده است.
این مسئله نشان می‌دهد که گروه طالبان به صورت اجباری می‌خواهد عقاید و باورهای خود را بر پیروان مذهب شیعه و مذاهب حنبلی، شافعی و مالکی تحمیل کند.
میلیون‌ها نفر از شهروندان افغانستان پیرو مذهب تشیع هستند و بر اساس دستورات این مذهب، امورات دینی خود را تنظیم می‌کنند و مناسک دینی خود را انجام می‌دهند.
اما با اجباری شدن خطبه واحد نماز جمعه از سوی گروه طالبان، خطیبان مساجد اهل تشیع افغانستان دیگر حق نخواهند داشت که که مطابق مذهب و باورهای خود، خطبه نماز جمعه را بخوانند.
در حال حاضر در ادارات دولتی نیز کارمندان شیعه به‌اجبار پشت امام سنی نماز می‌خوانند و آموزش‌های مذهبی براساس فقه حنفی نیز برای آنان تدریس می‌شود.
خبرنگار شفقنا افغانستان درباره‌ی این محدودیت‌ها و وضعیت آزادی مذهبی در افغانستان، به ویژه شیعیان با دکتر محمدرضا یوسفی، کارشناس امور دینی و دانش‌آموخته حوزه علمیه قم گفت‌وگو کرده است.
آقای یوسفی در پاسخ به این پرسش که آیا اقامه نماز یک شیعه پشت امام سنی درست است یا خیر گفت که علمای شیعه، در اینکه اهل تشیع و تسنن پشت امامان و علمای مذاهب همدیگر نماز بخوانند، اشکالی نمی‌بینند؛ بلکه آن را وحدت‌آفرین می‌دانند و دعوت می‌کنند که همه مذاهب نماز را با هم بخوانند.
اما به گفته او بحث اجبار به نماز جماعت از نظر فرهنگی و تربیتی نتیجه خوبی ندارند. یوسفی گفت: «حالت اجبار برای کارمندان اهل تشیع و تسنن پسندیده نیست و باید با تبلیغ، ارشاد و خلق خوش دعوت به نماز شوند».
احترام شیعیان به زیارت‌گاه‌ها و تکیه‌خانه‌ها
چند ماه پیش منابع معتبر گفتند که کارمندان وزارت امر به معروف و نهی از منکر طالبان دروازه زیارت سخی در منطقه کارته سخی در شهر کابل را بسته کردند.
به گفته این منابع، کارمندان وزارت امر به معروف گفتند که در این زیارت «اعمال شرک‌آلودی از جمله بوسیدن علم» انجام می‌شود.
در آن زمان محمد صادق عاکف، سخن‌گوی وزارت امر به معروف و نهی از منکر طالبان بستن زیارت سخی را رد کرد، اما گفت که شماری از محتسبان این وزارت در شهر کابل به زیارت سخی رفته و به مجاوران در مورد برخی «منکرات و بی‌حجابی زنان» توصیه‌هایی داشته اند.
آقای یوسفی در این زمینه می‌گوید که در تمام جهان اماکن مذهبی مورد احترام است.
وی گفت که زیارت‌گاه‌ها و تکیه‌خانه‌ها در کنار مسجد برای شیعیان اماکن مقدس و مورد احترام است؛ زیرا به گفته وی، در زیارت‌گاه‌ها و تکیه‌خانه‌ها هم ذکر خداوند است و مسائل دینی و حماسه‌های امام حسین (ع) و ائمه شیعیان بیان می‌شود.
یوسفی تصریح کرد: «شیعه هرگز زیارت‌گاه را موازی با عبادت خدا در نظر نگرفته است، توحید در اوج عقاید شیعی است. [احترام به زیارت‌گاه] این نشانه شرک نیست، بلکه نشانه احترام است. این را هم باید امارت اسلامی (رژیم طالبان) به‌عنوان آزاد مذهبی و آزادی عقیده به رسمیت بشناسد».
لغو قانون احوال شخصیه اهل تشیع
حکومت طالبان قانون شخصیه شیعیان را ملغا اعلام کرده است.
این قانون در دوران حکومت حامد کرزی توشیح شد و اجازه می‌داد شیعیان مسایل فقهی، شرعی و دعوای حقوقی شان را براساس اصول مذهب جعفری حل و فصل کنند.
محمدرضا یوسفی می‌گوید که در مسائل شخصی تفاوت‌هایی در مذاهب وجود دارد که بهترین و منطقی‌ترین راه این است که برای پیروان هر مذاهب قانون اهل شخصیه وجود داشته باشد. به گفته یوسفی، این قانون اکنون در خیلی از کشورها وجود دارد و به آن عمل می‌شود.
به باور این کارشناس امور دینی، طالبان با لغو قانون احوال شخصیه اهل تشیع، به این مذهب بی‌احترامی کرده و هم نقض حقوق میلیون‌ها انسانی است که حدود 25 و تا 30 درصد جمعیت یک کشور تشکیل می‌دهند.
یوسفی گفت: «این (لغو قانون احوال شخصیه اهل تشیعه) می‌تواند مشکلات زیادی را ایجاد بکند و یکی از عرصه‌هایی باشد موجب نارضایتی شدید مردم در مرور زمان شود. امارت اسلامی نمی‌تواند این را نادیده بگیرد. کسانی که داعیه سرپرستی یا ریاست یک حکومت را دارند، اینها باید رضایت همه مردمان را جذب کنند تا یک جایگاه مردمی داشته باشد، در غیر این صورت مانند دیگر حکومت ها یک روز آمدند و در روز دیگر رفتند».
او افزود اگر طالبان می‌خواهد پایه‌های حکومت درست، عادلانه، اسلامی و انسانی داشته باشد، باید قانون احوال شخصیه اهل تشیعه را به رسمیت بشناسد و اجازه دهد که به آن عمل شود.
آیا طالبان با تفاوت‌های مذهبی کنار خواهد آمد؟
یوسفی می‌گوید که اگر تصمیم طالبان آبادی، برقراری صلح و پیاده‌سازی اسلام است، باید تفاوت‌های مذهبی را به رسمت بشناسد.
او بیان کرد: «آن چیزی که افغانستان را می‌تواند به صلح و آرامش برساند، توجه به دو اصل راهبردی است: این که ما مردم افغانستان را امارت اسلامی به گرد اسلام پیوند بدهد و بگویند همه مسلمان هستند و از حقوق برادرانه و برابر طبق قانون برخوردار باشند. دوم اینکه حول افغانستانی بودن [مردم افغانستان گرد هم آیند].»
یوسفی اضافه کرد: «همه ما از آن یک و مرز بوم هستیم، از هر قومی که باشیم. قوم‌های افغانستان مانند اعضای یک خانواده هستند، یکی برادر بزرگتر و یک کوچکتر، در کنار هم با زبان‌های و لهجه‌های مختلف با دو نوع مذهب».
آینده آزادی مذهبی زیر حاکمیت طالبان
محمدرضا یوسفی در پاسخ به این پرسش که آینده آزادی مذهبی زیر حاکمیت طالبان را چگونه ارزیابی می‌کند، می‌گوید که طالبان تاکنون احترام به آزادی مذهبی را در شعار نشان دادند، ولی به گفته او، این آزادی گستره‌های مختلف دارد.
یوسفی گفت: «آزادی مذهبی در این است که بچه‌های ما بتوانند که براساس مذهب خودشان در آنجایی که در اکثریت است، عقاید شان را کسب کنند و در همه عرصه‌ها نقش داشته باشد.»