فارس نوشت: یک خبرگزاری انگلیسی شامگاه چهارشنبه به نقل از منابع آگاه مدعی شده اتحادیه اروپا قصد دارد تحریم‌های موشک‌های بالیستیک علیه ایران را که طبق مفاد توافق هسته‌ای برجام بایستی در ماه اکتبر منقضی شود، حفظ کند.
خبرگزاری رویترز به نقل از چهار دیپلمات اروپایی این ادعا را مطرح کرده و افزوده دیپلمات‌های اروپایی به اطلاع ایران رسانده‌اند قصد دارند این تحریم‌ها را حفظ کنند.
مطابق مفاد قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد که حدود ۸ سال پیش برای تأیید برجام صادر شد محدودیت‌های اعمال‌شده این سازمان در خصوص فعالیت‌های مربوط به موشک‌هالی بالیستیک ایران اکتبر ۲۰۲۳ منقضی خواهند شد.
گریز از «مکانیسم ماشه»
در صورت صحت خبر رویترز، رفتار کشور‌های اروپایی به معنای آن خواهد بود که این کشور‌ها قصد فعال کردن ساز و کار موسوم به «اسنپ‌بک» (بازگشت خودکار تحریم‌های سازمان ملل که به «مکانیسم ماشه» مشهور شده) را ندارند و تنها به دنبال حفظ تحریم‌های شخصی خود علیه برنامه موشکی ایران هستند.
منظور از مکانیسم اسنپ‌بک (ماشه) همان «ساز و کار حل اختلافات» در بند‌های ۳۶ و ۳۷ در توافق هسته‌ای برجام است که در آن‌ها مسائل مربوط به حل و فصل اختلاف میان طرف‌های برجام، در صورت بروز مناقشه مفصلاً شرح داده شده‌اند.
این دو بند از آنجا که رجوع به آن‌ها می‌تواند به بازگشت خودکار تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران منجر شود به «مکانیسم ماشه» معروف شده‌اند. هر یک از طرف‌های گروه ۱+۴ در صورت متهم کردن ایران به نقض مفاد آن، می‌توانند از آن برای برگرداندن قطعنامه‌های تحریمی بین‌المللی استفاده کنند.
خبرگزاری رویترز نیز همسو با تحلیل فوق تأیید کرده که قصد کشور‌های اروپایی کلید زدن این مکانیسم نیست. سه منبع به این خبرگزاری گفته‌اند که کشور‌های اروپایی قصد حرکت در این مسیر را ندارند.
منابع مورد استناد رویترز در توجیه امتناع اروپا از فعالسازی مکانیسم ماشه مدعی شده‌اند که انجام این اقدام به معنای تضعیف تهدید مطرح‌شده در نامه وزیران خارجه سه کشور اروپایی به ایران در سال گذشته خواهد بود که در آن تصریح شده بود کشور‌های اروپایی در صورت غنی‌سازی در سطح تسلیحاتی توسط ایران این مکانیسم را کلید خواهند زد.
تداوم سیاست فشار
با این حال، هر گونه اقدام از سوی کشور‌های اروپایی در خصوص حفظ تحریم‌های موشکی (حتی بدون کلید زدن مکانیسم ماشه) نقض قطعنامه ۲۲۳۱ تلقی خواهد بود و به معنای تداوم سیاست کشور‌های غربی در حفظ فشار بر ایران از طریق برجام خواهد بود.
هدف از این سیاست که از ابتدای اجرایی شدن برجام توسط کشور‌های غربی پیگیری شده جلوگیری از نابودی توافق از یک سو و در عین حال مسدود کردن مسیر‌های برخورداری تهران از مزایای آن، از سوی دیگر بوده است.
خبرگزاری رویترز در خبر شامگاه سه‌شنبه به نگرانی دیپلمات‌های غربی از واکنش احتمالی ایران به اقدام اروپا اشاره کرده است. یک دیپلمات غربی که رویترز اشاره‌ای به نام او نکرده گفت: «این موضوع (برنامه حفظ تحریم‌های موشکی) به صراحت به ایرانی‌ها گفته شد و الان سوال این است که اگر آن‌ها بخواهند گام‌های تلافی‌جویانه‌ای بردارند آن گام‌ها چه خواهد بود و چگونه می‌توان آن‌ها را پیش‌بینی کرد.»
قطعنامه ۲۲۳۱ و فعالیت‌های موشکی ایران
فعالیت‌های موشکی ایران تا قبل از این هم تناقضی با مفاد قطعنامه ۲۲۳۱ نداشته‌اند، زیرا در این قطعنامه با ادبیاتی غیرالزام‌آور از ایران «خواسته شده» از کار بر روی موشک‌هایی که «برای داشتن قابلیت حمل کلاهک هسته‌ای» طراحی شده‌اند، خودداری کند.
جمهوری اسلامی ایران همواره تأکید کرده هیچ‌یک از موشک‌های این کشور برای داشتن قابلیت حمل کلاهک طراحی نشده و بنابراین فعالیت‌های موشکی این کشور ممنوعیتی از نظر قطعنامه ۲۲۳۱ ندارد. با وجود این، همین محدودیت‌های توصیه‌ای علیه برنامه موشکی ایران هم طبق مفاد قطعنامه بایستی از اکتبر ۲۰۲۳ به طور کامل لغو شود.
با وجود این، یک دیپلمات اروپایی به خبرگزاری رویترز گفته است: «برداشتن تحریم‌ها بر مبنای این اصل بود که به قطعنامه ۲۲۳۱ احترام گذاشته شود. این اتفاق رخ نداده بنابراین، با ایرانی‌ها این رایزنی را انجام داده‌ایم تا روشن کنیم که تحریم‌ها را برنخواهیم داشت.»
سیاست غرب در برجام
شواهد نشان می‌دهند حفظ فشار بر ایران علی‌رغم توافق از ابتدا سیاستی بوده که اروپا همسو با آمریکا در دستور کار داشته است. آمریکا و تروئیکای اروپایی بعد از اجرایی شدن برجام با به‌کارگیری اقداماتی نظیر لفاظی‌های رسمی، هجمه‌های رسانه‌ای، گره زدن انتفاع برجامی به انجام اقدامات فرابرجامی از سوی ایران، وضع قانون برای جلوگیری از سفر تجار به ایران، حفظ سیاست ابهام درباره ماندگاری برجام و ... سعی داشتند مانع انتفاع اقتصادی ایران از توافق شوند.
نقض عهد کشور‌های اروپایی در قبال برجام به ویژه بعد از خروج آمریکا از برجام در اردیبهشت‌ماه سال ۱۳۹۷ شکل عیان‌تری به خود گرفت. در آن زمان کشور‌های اروپایی به هیچ یک از وعده‌های خود برای برخورداری ایران از مزایای اقتصادی این توافق عمل نکردند. جمهوری اسلامی ایران تا یک سال بعد از خروج آمریکا از برجام به تمامی تعهداتش عمل کرد، اما بعد از آن اعلام کرد به موجب مفاد مندرج در برجام تعهداتش ذیل این توافق را کاهش خواهد داد.
ایران بعد از برداشتن ۵ گام برای کاهش تعهدات، سرانجام ۱۵ دی‌ماه ۱۳۹۸ اعلام کرد دیگر با هیچ محدودیتی در حوزه عملیاتی (شامل ظرفیت غنی سازی، درصد غنی سازی، میزان مواد غنی شده، و تحقیق و توسعه) مواجه نیست.
زمینه‌چینی غربی‌ها برای اکتبر ۲۰۲۳
در ماه‌های گذشته، آمریکا و کشور‌های غربی با نزدیک شدن به موعد اکتبر ۲۰۲۳ برای رفع محدودیت‌های موشکی علیه ایران به زمینه‌چینی برای فرار از تعهدات خود روی آورده‌اند.
در همین راستا، اوکراین و کشور‌های غربی در ماه‌های گذشته بار‌ها ادعای انتقال پهپاد‌های ایران به روسیه برای استفاده در جنگ اوکراین را مطرح کردند. کشور‌های غربی همچنین ادعا کرده‌اند که ایران ممکن است اقدام به ارسال موشک‌های بالیستیک به روسیه بکند.
این ادعا‌ها بار‌ها از سوی مقام‌های جمهوری اسلامی ایران تکذیب شده است. مضاف بر این، اوکراین و کشور‌های غربی هیچ‌یک مستنداتی در صحت این ادعا‌ها ارائه نکرده‌اند.
با این حال، اکنون به نظر می‌رسد هدف از این زمینه‌چینی‌ها و دامن زدن به آن در رسانه‌های غربی استفاده از آن در بزنگاه اکتبر ۲۰۲۳ بوده است.
خبرگزاری رویترز در خبر شامگاه سه‌شنبه خود مدعی شده دیپلمات‌های اروپایی به سه دلیل برای قصد خود جهت حفظ تحریم‌های موشکی علیه ایران اشاره کرده‌اند: «استفاده روسیه از پهپاد‌های ایران علیه اوکراین؛ احتمال انتقال موشک‌های بالیستیک از سوی ایران و روسیه و محروم‌سازی ایران از مزایای توافق به دلیل آنکه تهران توافق را نقض کرده است.»
ابوظبی یا دوحه؟
رویترز در بخش دیگری از این گزارش نوشته هنوز مشخص نیست که آیا سه کشور اروپایی (شامل انگلیس، فرانسه و آلمان) هنگام دیدار در ابوظبی با «علی باقری»، مذاکره‌کننده ارشد ایران موضوع ادعایی حفظ تحریم‌ها را به وی اطلاع داده‌اند یا خیر.
خبرگزاری انگلیسی به نقل از یک مقام ایرانی که اشاره‌ای به نام او نشده ادعا کرده «انریکه مورا»، هماهنگ‌کننده گفتگو‌های برجام موضوع حفظ تحریم‌های موشکی را در دیدارش با علی باقری کنی در دوحه در روز ۲۱ ژوئیه مطرح کرده، اما طرف ایرانی از گفتگو درباره آن خودداری کرد.
یک مقام ایرانی دیگر احتمال حفظ تحریم‌ها را رد کرد و گفت که تهران طی سال‌های گذشته علی‌رغم تحریم‌های غرب برنامه موشکی و هسته‌ای خود را پیش برده است.
این مقام ایرانی که به نام او اشاره‌ای نشده گفت: «حفظ تحریم‌ها به هر شکل و اندازه مانع پیشرفت‌های مستمر ایران نخواهد شد. این مسئله یادآور آن است که غرب قابل اتکا و اعتماد نیست.»
«نابیلا ماسرالی»، یکی از سخنگو‌های اتحادیه اروپا در پاسخ به پرسش رویترز در خصوص این گزارش گفته که در برجام، تعهدات طرف‌های مختلف در روز موسوم به «روز انتقال» که روز ۱۸ اکتبر خواهد بود تشریح شده است.
این سخنگوی اتحادیه اروپا تصریح کرد: «ما در زمان مقتضی اطلاعات بیشتر را درباره جوانب مربوط به اتحادیه اروپا ارائه خواهیم کرد.»
نظر شما