شفقنا- به صورت پی در پی موانعی در مسیر همگرایی میان ترکیه و نظام سوریه نمود پیدا می‌کند. مسکو نیز در تلاش است نقشه راهی را برای پر کردن شکاف میان آنکارا و دمشق تدوین کند، اما اظهارات متقابل میان طرفین تاکیدی بر این است که توافقی که به قطع رابطه آنکارا و دمشق پایان دهد، چه بسا به این زودی‌ها حاصل نشود.

به گزارش سرویس ترجمه شفقنا، به نقل از العربی الجدید، در حمله‌ای بی سابقه، بشار اسد، رئیس جمهور سوریه در نشست سران اتحادیه عرب که روز جمعه در جده برگزار شد، از خطر اندیشه توسعه طلبانه عثمانی که آمیخته با رنگ و بوی منحرف اخوانی (اخوان المسلمینی) است، صحبت کرد. این اظهارات بشار اسد اشاره آشکاری به طرف ترکیه‌ای بود.

در مقابل، رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه روز جمعه گفت که کشورش حضور نظامی خود در شمال سوریه را حفظ می‌کند. اردوغان در مصاحبه‌ای با سی ان ان آغاز مرحله‌ای جدید از «مبارزه ترکیه علیه تروریسم» را بعید ندانست که منظور وی از تروریسم یگان‌های مدافع خلق کرد در شمال شرق سوریه است که آنکارا آن را تهدید مستقیمی برای امنیت ملی خود می‌داند.

وی افزود: ما مرزهایی (با سوریه) به طول بیش از 900 کیلومتر داریم و تهدید دائمی از سوی تروریسم از طریق این مرزها به سمت کشور من وجود دارد اگر ما حضور نیروهایمان در آنجا را باقی نگه داریم، تنها یک علت دارد که همان مبارزه با تروریسم است. وی درخصوص درخواست اسد برای عقب نشینی نیروهای ترکیه‌ای از سوریه گفت: ما به این مساله فکر نمی‌کنیم، چراکه تهدید تروریستی ادامه دارد.

نقشه راه با بعد امنیتی میان ترکیه و نظام سوریه

لحن اظهارات رسانه‌ای خصمانه میان نظام سوریه و طرف ترکیه‌ای طی مقطع اخیر از سال میلادی جاری آرام شده بود و مسیر همگرایی طرفین نیز با نظارت طرف روسی آغاز شده است.

در مسکو، پایتخت روسیه نشست‌های متعددی میان مسئولان نظامی و امنیتی ترکیه و نظام سوریه با نظارت روسیه برگزار شد که مقدمه چینی برای نشست در سطح وزرای خارجه ترکیه، روسیه، ایران و نظام سوریه در دهم ماه مه جاری بود. وزیران توافق کردند ک معاونان وزرای خارجه نقشه راهی را برای توسعه روابط میان ترکیه و سوریه با هماهنگی وزرای دفاع و اطلاعات چهار کشور تدوین کنند.

حمله اسد به آنکارا نشانگر عمق اختلافات طرفین است

دو بعد امنیتی و نظامی در رأس هر نقشه راهی هستند که می‌تواند برای فتح باب همگرایی میان دمشق و آنکارا وضع شود. ترکیه نیز برای دور دوم انتخابات ریاست جمهوری در اواخر ماه جاری میلادی آماده می‌شود و در سایه نتیجه آن، چه بسا بسیاری از مسائل سیاسی در صحنه این همگرایی تغییر کند.

قطع رابطه میان آنکارا و دمشق از اواخر 2011 آغاز شد. در همان سال، موج پناهندگی سوری‌ها به ترکیه آغاز شد و تعداد آنها در سال 2023 به حدود چهار میلیون تن رسید که اهرم فشار سیاسی را بر دولت حزب عدالت و توسعه از جانب اپوزیسیون ترکیه ایجاد کرد و اپوزیسیون از پرونده آوارگان به عنوان اهرم فشار اصلی در انتخابات ریاست جمهوری ترکیه استفاده کرد.

حمله‌ای که بشار اسد علیه طرف ترکیه‌ای داشت، نشانگر عمق اختلافات دو کشور است که چه بسا مانعی در مقابل تلاش‌های روسیه برای تحقق همگرایی میان دمشق و آنکارا بعد از بیش از یک دهه قطع رابطه باشد چراکه بشار اسد این شروط را مطرح می‌کند که ترکیه از شمال سوریه عقب نشینی کرده و از حمایت از گروه‌های مخالف سوری در شمال این کشور دست بردارد تا پس از تحقق این شروط، همگرایی با نظام ترکیه حاصل شود اما آنکارا تا به این لحظه با این شروط مخالفت کرده است.

به نظر می‌رسد که همگرایی کشورهای عربی با نظام سوریه طی مقطع اخیر چه بسا نظام سوریه را به سخت گیری بیشتر در شرط‌هایش تا پیش از شروع مذاکرات با طرف ترکیه‌ای سوق دهد.

در همین حال، احمد القربی، تحلیلگر سیاسی در مصاحبه با العربی الجدید اعلام کرد که اظهارات متقابل ترکیه و نظام سوریه، تلاشی برای بالا بردن سقف تا قبل از آغاز مذاکره با نظارت طرف روس است. هر یک از طرفین (نظام سوریه و ترکیه) به طرف دیگر در مسائل متعددی نیاز دارد و من بر این باورم که هر طرف امتیازدهی‌‌هایی خواهد کرد همچون عقب نشینی جزئی ترکیه یا محدود کردن حمایت ارائه شده به گروه‌های مخالف سوری.

القربی گفت که روند عادی سازی حاصله میان ترکیه و نظام سوریه متوقف نخواهد شد اما این عادی سازی در سایه تضارب منافع و شروطی که هر طرفی می‌گذارد، به زمان نیاز دارد. وی گفت که سخنان بشار اسد در مقابل نشست سران عرب درمورد خطر توسعه طلبانه عثمانی «تلاشی برای کسب وجوه مشترک میان او با برخی از کشورهای عربی بود که مخالف حضور ترکیه در شمال سوریه هستند».

شمال سوریه در غرب رود فرات از حومه شمال شرقی لاذقیه تا منطقه جرابلس در شمال شرق حلب در کرانه غربی فرات، منطقه نفوذ ترکیه به حساب می‌آید. در شرق رود فرات، دو منطقه تل أبیض در حومه شمالی رقه و رأس العین در حومه شمال غربی حسکه وجود دارد.

دولت ترکیه طی سال‌های گذشته چندین پایگاه نظامی را در داخل سوریه ایجاد کرده و هزاران سرباز را به خصوص در حومه ادلب از سال 2020 مستقر کرد که شاهد رویارویی نظامی میان ارتش ترکیه و نیروهای نظام بود که به کشته شدن تعدادی از نیروهای ترکیه‌ای انجامید و ارتش ترکیه نیز دست به حملاتی زد که به کشته شدن ده‌ها تن از نیروهای نظام سوریه انجامید.

مسکو برای متوقف کردن حملات ترکیه مداخله کرد و طرفین به توافقی در مسکو در مارس 2020 دست یافتند که شامل آتش بسی شد که همچنان تا به این لحظه برقرار است.

از سوی دیگر، رشید حورانی، پژوهشگر سیاسی در مرکز پژوهشی جسور در مصاحبه با العربی الجدید گفت که طرف ترکیه‌ای درک می‌کند که همگرایی‌اش با نظام به نتایجی منجر نخواهد شد. نظام ترکیه می‌داند که سوریه با نیروهای سوریه دموکراتیک (قسد) به مقابله نخواهد خواست.

حورانی گفت، اینکه ترکیه به روند همگرایی با نظام سوریه پیوست، برای برآورده کردن خواسته‌های روسیه بود که در ازایش، منافعی را ترکیه از جانب روسیه به دست آورد.

خبر را در العربی الجدید ببینید.