جهان صنعت نوشت: نرخ خرید تضمینی گندم، مساله‌ای است که هر ساله تبدیل به دغدغه کشاورزان می‌شود. اینکه دولت با چه قیمتی گندم را از کشاورز خریداری کند، تاثیرات مختلفی بر امنیت غذایی، معیشت و سفره مردم و همچنین وضعیت معیشت کشاورزان خواهد گذاشت. بحث اصلاح قیمت خرید تضمینی گندم طی هفته‌های اخیر در حالی حواشی بسیاری به همراه داشته که از یک سو فعالان بخش آرد و نان بر این باورند که هرگونه افزایش قیمت گندم باعث می‌شود تولید‌کننده‌های نان مجبور شوند آرد مورد نظر را با قیمتی بالاتر از نرخ‌های فعلی خریداری کنند و این امر موجب بالا رفتن هزینه‌های تولید و در ادامه باعث گران‌تر شدن تولیدات این بخش خواهد شد. با وجود این از دیگر گلایه‌مندی‌های فعالان حوزه آرد و نان این است که به دلیل تفاوت قیمتی که نرخ آرد تحویلی به نان‌های صنعتی و سنتی دولتی وجود دارد احتمال ریزش آرد سوبسیددار به سمت آرد آزاد زیاد است.
بنا بر تصمیم شورای قیمت‌گذاری محصولات کشاورزی قرار است پیش از موعد مقرر (شهریور) نرخ گندم افزایش پیدا کند. قیمت پیشنهادی دولت ۱۵ هزار تومان است، اما بخش خصوصی تاکید دارد اگر این عدد کمتر از ۱۷ هزار تومان باشد ناچار به واردات خواهیم بود، زیرا کشاورزان حاضر به کشت نخواهند بود، یا در صورت کاشت گندم آن را با قیمت بالاتر در بازار آزاد به فروش خواهند رساند. از اواخر سال گذشته قیمت نان در اغلب نانوایی‌ها به صلاحدید خود نانوایان و یا اتحادیه‌های مرتبط اصلاح شده است. به همین دلیل وقتی شما وارد اغلب نانوایی‌ها می‌شوید، نان به قیمت مصوب نخواهید دید.
در این راستا، یکی از مشکلات واحدهای نان‌های سنتی کشور عدم اعلام نرخ نان توسط دستگاه‌های مربوطه است که موجب کم‌فروشی و یا گران‌فروشی می‌شود. هر چند نانوایان می‌گویند وقتی نرخی از سوی دولت برای نان اعلام نمی‌شود، نمی‌توان گفت واحد نانوایی دچار تخلف گران‌فروشی یا کم‌فروشی شده است، بلکه نانوا فقط تلاش دارد هزینه‌های خود را به هر طریقی تامین کند تا واحد مربوطه تعطیل نشود. تخصیص آرد بر مبنای تراکنش کارتخوان نیز مشکلاتی به همراه دارد و نه تنها واحدهای نانوایی را دچار سردرگمی کرده بلکه به دلیل شفاف نبودن این طرح موجب شده سهمیه آرد نانوایان هر ۱۰ روز یک‌بار به بهانه‌های واهی کمتر و کمتر شود.
در این میان، طبق جدیدترین اظهارات اتحادیه نان سنگک، قیمت آرد نانوایی به دنبال رشد قیمت گندم افزایش پیدا خواهد کرد. در حال حاضر قیمت هر کیسه ۴۰ کیلویی آرد ۶۳۰ تا ۶۴۰ هزار تومان است؛ رقمی که به گفته رییس اتحادیه نان سنگک پیش‌بینی می‌شود ۸۰۰ هزار تا ۸۵۰ هزار تومان شود و افزایش ۳۰ درصدی را تجربه خواهد کرد. محمد سلیمانی تاکید می‌کند این نرخ مربوط به نانوایان آزادپز است. این مساله حدود یکی، دو ماه دیگر مشخص می‌شود، اما هنوز مقامات دولتی در مورد اینکه قیمت آرد نانوایان سنتی رشد می‌کند یا نه سخنی به میان نیاورده‌اند. برهمین اساس پیش‌بینی می‌شود یا قیمت آرد گران شود یا فعالان صنعت نان با توجه به روند کنونی، قیمت نان را گران‌تر از قیمت مصوب عرضه کنند.
این در حالی است که از دیگر گلایه‌مندی‌های صنف و صنعت به تفاوت قیمت گندم ایران با بازارهای جهانی برمی‌گردد؛ به این معنا که کارخانجات این بخش معتقدند در صورت واردات گندم قیمت تمام‌شده آرد تولیدی برای آنها کمتر از نرخ فعلی می‌شود. از سوی دیگر فعالان و تولیدکنندگان محصولاتی همچون ماکارونی و کلوچه عنوان می‌کنند قیمت آردی که به آنها تحویل می‌دهند از قیمت جهانی بالاتر است و این منطقی نیست به خصوص اینکه این تفاوت قیمت با نرخ جهانی باعث شده هزینه‌های تمام‌شده محصولات بالاتر از دیگر رقبا باشد و در رقابت با تولید‌کننده‌های دیگر کشورها با مشکل مواجه شوند. بنابراین دولت باید اجازه واردات به کارخانجات آرد را بدهد تا با نرخ مناسب‌تری این محصول به دست تولید‌کننده‌های صنف و صنعت برسد.
آرد ۳۰ درصد گران می‌شود
محمد سلیمانی رییس اتحادیه نانوایان سنگک در خصوص افزایش قیمت آرد اظهار کرد: اکنون نانوایان با قیمت سه سال قبل نان دست مردم می‌دهند، درحالی که تورم رو به افزایش است. قیمت آردی که دولت می‌دهد، صرفا ۱۵ تا ۲۰ درصد هزینه‌های نانوایان را پوشش می‌دهد، بقیه هزینه نانوایان از جمله هزینه دستمزد کارگر، بیمه، مالیات، آب، برق و گاز ۸۵ درصد است که سالانه در حال رشد است. دولت یک یارانه می‌دهد و هر بلایی می‌خواهد سر ما می‌آورد.
او در ادامه اضافه کرد: دو سال گذشته قبض آب برای نانوایی‌ها حداکثر ۵۰۰ هزار تومان تمام می‌شد، اما امروز گزارش‌هایی به ما می‌رسد که قبض آب ۳ میلیون تومان است. کمترین قبض برق حدود یک میلیون تومان است. سلیمانی تاکید کرد: فرق ما با بقیه صنوف این است که ما فقط آرد یارانه‌ای داریم؛ یک آرد می‌دهند، هزار هزینه به ما تحمیل می‌کنند.
قیمت نان غیرمنصفانه است
پیش‌تر رییس پیشین اتحادیه نان سنگک نیز گفته بود که قیمت نان غیرمنصفانه است و آنها براساس قیمت‌های سال ۱۴۰۰ نان عرضه می‌کنند. پابرجا افزوده بود: قیمت آرد آزاد شود تا براساس عرضه و تقاضا قیمت‌گذاری صورت بگیرد. او گفته بود: ظرف سه سال اخیر نرخ خمیر نان از ۱۰۰ الی ۱۵۰ هزار تومان به یک میلیون و ۳۰۰ هزار تومان رسیده است. نانوا چاره‌ای غیر از افزایش ندارد.
قیمت مصوب نان سنگک اکنون سه هزار تومان است، اما سلیمانی می‌گوید: از سوی اتحادیه به نانوایان اعلام کرده‌ام، نان سنگک را زیر ۱۰ الی ۱۲ تومان عرضه نکنند. اگر بیش از این رقم شما جایی دیدید نان گران‌تر عرضه می‌شود، بگویید ما برویم سراغ آن نانوایی.
حال نان‌های سنتی خوب نیست
رییس اتحادیه نانوایان سنگک تهران در خصوص وضعیت حاکم بر واحدهای صنفی نان‌های سنتی گفت: حال نان‌های سنتی اصلا خوب نیست. ما از سال ۹۹ هنوز نرخ نگرفته‌ایم و فقط یک کمک هزینه ناچیز به ما داده‌اند، این در حالی است که حداقل ۴ کارگر داریم و برای تامین هزینه‌های سرسام‌آور چه باید کرد؟
سلیمانی افزود: از سوی دیگر الان دستگاه‌های کارتخوان تبدیل به معضل شده و هر ۱۰ روز یک بار سهمیه‌های ما را به هر دلیلی کم می‌کنند از آن طرف هم در جریان نیستیم که بابت چه چیزی سهمیه‌ها کم می‌شود و جالب‌تر اینکه کسی هم پاسخگوی نانوا نیست.
وی با اشاره به اینکه سهمیه آرد براساس تراکنش کارتخوان‌ها به نانوایان داده می‌شود، گفت: ممکن است نانوا از قبل آرد داشته و پخت کرده است و بر مبنای آن کارت کشیده شده‌، آن هم در شرایطی که نانوایان از ریز جزئیات این طرح آگاه نبوده‌اند تا به صورت غیرمتعارف کارت کشیده نشود و به مشکل نخورد. به این ترتیب حتی واحد نانوایی داشته‌ایم که در فروردین‌ماه سهمیه آردش صفر شده چون به گفته مسوولان به‌طور غیرمتعارف کارت کشیده‌اند! در حالی که این طرح باید ابتدا باز می‌شد و در اختیار اتحادیه‌ها قرار داده می‌شد تا ما نیز اعضا را در جریان بگذاریم که چنین مسائلی پیش نیاید.
سلیمانی ادامه داد: در حال حاضر اعلام کرده‌اند فقط به تعداد کیسه‌های آردی که تخصیص داده می‌شود باید پخت شود و کارت بکشند در صورتی که ممکن است واحد نانوایی از قبل بنا به هر دلیلی آرد داشته و یا آزاد خریداری و پخت کرده و لذا این اقدام را تخلف می‌دانند و سهمیه‌ها را کم می‌کنند.
رییس اتحادیه نانوایان سنگک تهران همچنین با اشاره به عدم نرخ‌دهی به نانوایان تصریح کرد: به جای نرخ دادن به نانوایان، دستگاه‌های مربوطه کمک هزینه ۲۰درصدی به واحدهای نان سنگک می‌دهند در حالی که این نان صنعتی نیست و تجهیزات و ماشین ندارند و بنابراین ۴ تا ۶ کارگر باید به کار گرفته شوند. بنابراین با این سهمیه‌های کم نان نه هزینه‌ها تامین می‌شود نه می‌توانیم کل ایام را پخت داشته باشیم.
افزایش قیمت نان متناسب با نرخ تورم
این در حالی است که اتحادیه نانوایان سنتی تهران پیشنهاد داده قیمت نان سنتی باید متناسب با نرخ تورم افزایش پیدا کند که این موضوع در حال بررسی است و تا پایان اردیبهشت تصمیم‌گیری و نهایی می‌شود.
بیژن نوروز‌مقدم رییس اتحادیه نانوایان سنتی تهران درباره تغییر قیمت گندم و نرخ آرد گفت: تعداد محدودی از نانوایی‌های فعال در تهران آرد آزاد تهیه می‌کنند. آمار آنها در تهران از ۱۰۰۰ نانوایی تجاوز نمی‌کند. سایر نانوایی‌ها سهمیه آرد دولتی دریافت می‌کنند. او اضافه کرد: ضمن آنکه نرخ آرد ۱۰ تا ۱۵ درصد نان را تشکیل می‌دهد و ۸۵ تا ۹۰ درصد هزینه تمام‌شده مربوط به بخش‌های دیگر است. وی گفت: دولت برنامه‌ای برای تغییر قیمت آرد ندارد و در حال حاضر هر کیلو آرد از نوع اول گندم ۸۱۵ تومان و نوع دوم ۲۵۰/۱ تومان است.
رییس اتحادیه نانوایان سنتی تهران با بیان اینکه نرخ تورم در دو سال گذشته بیشتر از ۴۰ درصد بود، گفت: به‌طور قطع این امر روی هزینه‌های تولید تاثیر مستقیم دارد. وی تصریح کرد: طبیعی است با شرایط موجود تغییر قیمت ضروری بوده تا نانوایان بتوانند هزینه‌های خود را تامین کنند.
نوروز‌مقدم درباره قیمت فعلی نان‌های سنتی اظهار کرد: نرخ نان از سال ۹۹ که قیمت جدید تعیین و سال ۱۴۰۰ ابلاغ و اجرایی شد تا امروز تغییر نکرده است. نان‌ها از آرد دو دسته گندم تهیه می‌شوند. قیمت نان لواش از آرد نوع اول، هر نان ۵۰۰ تومان و از آرد نوع دوم ۶۵۰ تومان است. نان تافتون به دو بخش ماشینی و تنوری تقسیم شده و تافتون ماشینی با آرد نوع اول ۷۰۰ تومان و از نوع دوم ۰۰۰/۱ تومان به فروش می‌رسد. تافتون تنوری از آرد نوع اول ۹۰۰ تومان و از آرد نوع دوم ۲۰۰/۱ تومان است. همچنین نان بربری از آرد نوع اول ۸۰۰/۱ تومان و از آرد نوع دوم ۵۰۰/۲ تومان در حال پخت و فروش است.
رییس اتحادیه نانوایان سنتی تهران اضافه کرد: نرخ نان هر سال باید متناسب با تورم تغییر کند در غیر این صورت با انباشت قیمتی در سال‌های بعد مواجه خواهیم بود که تغییر قیمت فشار زیادی به خانوارها وارد خواهد کرد. او عنوان کرد: دولت باید اردیبهشت هر سال متناسب با نرخ تورم قیمت‌ها را به‌روزرسانی کند در غیر این صورت نانوا برای تامین هزینه‌های تولید ناچار است از کیفیت و وزن نان کم کند. معمولا هنگامی که قیمت‌ها متناسب با تورم تغییر نکند کیفیت محصولات پایین می‌آید و نارضایتی مصرف‌کننده را به دنبال دارد.
دولت می‌خواهد از جیب نانوا نان مردم را تامین کند
سلیمانی در خصوص این سوال که با توجه به آنالیزهای صورت گرفته نرخ نان چه میزان باید افزایش یابد یا مابه‌التفاوت به نانوایان پرداخت شود، گفت: در فروردین سال ۱۴۰۱ یک آنالیز قیمت ارائه دادیم و در شهریور قرار شد مابه‌التفاوت را به نانوایان بپردازند اما محقق نشد. با این وجود تعزیرات پا روی گلوی نانوا گذاشته و واحدهای نانوایی را به بهانه‌های مختلف جریمه می‌کند، در حالی که معتقدیم اول محاسبه بعد مواخذه باید صورت بگیرد.
وی افزود: حرف ما نانوایان این است که وقتی نرخ نداده‌اند و کمک هزینه ۲۰درصدی که تنها بخش کمی از هزینه‌های واحدهای نانوایی را پوشش می‌دهد داده‌اند آیا توقع دارند نانوا از جیب خود برای مردم هزینه کند!؟
سلیمانی اظهار کرد: متاسفانه با این وضعیت نرخ ندادن و روند افزایشی هزینه‌ها، داد نانوا در آمده و تعزیرات گوشش به این حرف‌ها بدهکار نیست. حتی مواردی داریم که بازرس به واحد نانوایی مراجعه نکرده اما به تعزیرات که مراجعه می‌کنند می‌بینند جریمه شده‌اند! اینها ظلم در حق نانوا است که نرخ نداده جریمه هم می‌کنند. حال باید دید آیا تغییر قیمت گندم بر نان‌های سنتی تاثیر خواهد گذاشت یا خیر.