جان‌کری وزیر خارجه ایالات متحده
جان کری در حاشیه ارائه گزارش سالانه حقوق بشر از سوی آمریکا به خبرنگاران گفت: «به‌رغم دشواری‌های جدی، تردیدی نیست که مسیر مذاکرات رو به جلو است. مسیری که می‌توان امیدوار بود به توافق بسیار مثبتی منجر شود.» قرار است وزرای خارجه ایران و آمریکا امروز به مذاکرات بپیوندند و با یکدیگر دیداری داشته باشند. محمد‌جواد ظریف پیش از عزیمت به وین با هدف پایان دادن به مذاکرات هسته‌ای در صفحه توییتر خود نوشت «برای توافقی بادوام و منصفانه به وین می‌رویم.» همزمان سید عباس عراقچی، عضو ارشد تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای با تاکید بر پیشرفت‌های حاصل شده در جزئیات و در بعضی از موارد عمومی، نگارش متن را «به‌ویژه در بخش‌های آخر» دشوار توصیف کرد و گفت: «همچنان مشکلات عمده‌ای مانع کار است.»
اخبار ضدونقیض از پیشرفت در مذاکرات
امروز آخرین دور از رایزنی‌های هسته‌ای برای نگارش متن توافق جامع وارد یازدهمین روز خود می‌شود؛ اما همچنان برخی مقامات از باقی ماندن برخی پرانتزها سخن می‌گویند. در همین راستا «یک منبع نزدیک» به تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای ایران گزارش‌ها از تدوین حدود ۹۰ درصدِ متن توافق نهایی با گروه 1+5 را «تایید یا تکذیب» نکرد و در عین حال گفت که «پرانتزهای مهم» در این متن باقی مانده است. این منبع افزود: «لذا پیشرفت ذکر شده در متن به خودی خود ارزش خاصی برای نیل به توافق ندارد.» این «منبع نزدیک» به تیم مذاکره ایران تایید کرد که «بخش قابل توجهی از متن» پیش‌نویس توافق نهایی «از پرانتزها پاک شده است» و در عین حال گفت که «پرانتزهای باقیمانده» درباره «موضوعات مورد اختلاف مهم و اساسی» هستند. این در شرایطی است که سرگئی ریابکوف، معاون وزیر خارجه روسیه، روز پنج‌شنبه، از پایان کار تدوین حدود ۹۰ درصد متن توافق جامع هسته‌ای میان ایران و گروه 1+5 خبر داده بود.
ریابکوف در عین حال گفته بود: «این ۹۰ درصد مربوط به حجم کل سند توافق جامع است، نه اهمیت مطالب.» همزمان عباس عراقچی، مذاکره‌کننده ارشد هسته‌ای ایران که در وین به سر می‌برد در پاسخ به این سوال که یکی از اعضای 1+5 گفته است که حدود 90 درصد، در نگارش متن پیشرفت حاصل شده است،گفت: «نمی‌شود الان عدد و رقم گفت، همان‌طور که می‌دانید یک متن اصلی وجود دارد و چند ضمیمه، در هرکدام از اینها با درصدهای مختلفی به جلو رفته‌ایم.» او در عین حال گفت «در خود متن اصلی نسبت به ضمایم، پیشرفت‌ها بهتر بوده است.» معاون وزیر خارجه ایران افزود: «نگارش، کار سختی است؛ به خصوص در این قسمت‌های آخر، بعضی مشکلات عمده‌ای وجود دارد که هنوز مانع کار است؛ ولی در جزئیات و در بعضی از موارد عمومی پیشرفت‌های خوبی انجام شده است. » به گفته عراقچی، در مجموع، کار «به سختی و به آهستگی» پیش می‌رود.
مذاکرات بیش از زمان تعیین شده
«ادامه پیدا کردن مذاکرات پس از موعد مقرر» از دیگر مباحثی است که این روزها درخصوص آن حرف و حدیث‌های بسیاری مطرح است؛ اما اغلب طرفین از احتمال تمدید چند روزه مذاکرات خبر می‌دهند. عباس عراقچی درگفت‌وگو با خبرگزاری صدا وسیما در پاسخ به موضوع تمدید مذاکرات گفت: «بحث تمدید الان در دستور کار ما وجود ندارد، بنای ما این است که تا زمان تعیین شده بتوانیم به یک توافقی برسیم و اگر لازم باشد چند روزی کار را ادامه می‌دهیم، تا در پایان به یک جمع‌بندی برسیم.» جاش ارنست، سخنگوی کاخ سفید نیز «احتمال تمدید چند روزه مذاکرات هسته‌ای میان ایران و گروه 1+5» را منتفی ندانسته است. به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از روسیا الیوم، جاش ارنست در این باره گفت: «ما ۳۰ ژوئن را مهلت نهایی ضرب‌الاجل تعیین شده می‌دانیم؛ ولی بدون تردید احتمال دارد این مذاکرات همانند دور پیش چند روز بیشتر از زمان تعیین شده طول بکشد.» همچنین یک نماینده بلندپایه دولت آمریکا نیز روز پنج‌شنبه گفت که امکان دارد مذاکرات تا مهلت تعیین شده به نتیجه نرسد و برای دستیابی به توافقی جامع بیشتر طول بکشد.
به گزارش خبرگزاری فرانسه، این مقام آمریکایی افزود: «تا ۳۰ ژوئن شاید از پس آن [توافق جامع] برنیاییم؛ اما به آن نزدیک خواهیم بود.» آمریکا اخیرا نیز اعلام کرده بود که مهلت نهایی تعیین شده برای دستیابی به توافق را در صورت نیاز می‌توان تغییر داد. اما یک منبع دیپلماتیک غربی روز پنج‌شنبه اعلام کرد گروه 1+5و ایران هنوز درخصوص تمدید ضرب الاجل برای مذاکرات هسته‌ای تهران به توافق نرسیده‌اند. همچنین سخنگوی کاخ سفید در مورد استانداردهای توافق هسته‌ای قابل قبول برای دولت آمریکا نیز گفت: «باراک اوباما هر توافقی را که نسبت به چارچوب مورد توافق در لوزان، نقصان داشته باشد، امضا نخواهد کرد.»
برای توافقی منصفانه به وین می‌رویم
وزرای خارجه ایران و گروه 1+5 نیز قرار است در این روزهای پایانی گفت‌وگوها به مذاکرات بپیوندند. جان کری، وزیر امور خارجه آمریکا و محمد جواد ظریف امروز به وین می‌روند تا در روزهای پایانی مهلت تعیین‌شده نوشتن متن توافق نهایی را آغاز کنند. وزیر خارجه فرانسه نیز امروز به مذاکرات می‌پیوندد. وزرای خارجه کشورهای روسیه، چین، بریتانیا و آلمان نیز تا پیش از 9 تیر، مهلت تعیین‌شده برای توافق نهایی، به وین خواهند رفت. عباس عراقچی نیز از دیدارهای دوجانبه و چند جانبه وزیر امور خارجه ایران با وزرای خارجه 1+5 طی امروز و فردا خبر داده است. وزیر خارجه ایران در آخرین اظهارنظرهایش راجع به مذاکرات و با اشاره مستقیم به بیانات اخیر رهبر انقلاب در جمع مقامات و مسوولان کشوری و لشکری در صفحه توئیتر خود نوشت: «برای توافقی بادوام و منصفانه به وین می‌رویم.» ظریف تاکید کرد: «همانگونه که رهبر معظم انقلاب تاکید کردند ایرانی‌ها خواستار توافقی عزتمند هستند و زیاده‌خواهی‌ها را رد می‌کنند.»
تماس کری با ظریف
هرچه به موعد مقرر برای رسیدن به توافق هسته‌ای نزدیک تر می‌شویم، رایزنی‌ها و گفت‌وگوها میان طرفین درگیر در این مذاکرات نیز افزایش می‌یابد. از یک سو بر اساس برخی خبرهای منتشر شده اخیرا جان کری، وزیر امور خارجه آمریکا با وزیر خارجه ایران تماس تلفنی داشته و به او اعلام کرده که واشنگتن اصرار دارد موضوع ابعاد نظامی احتمالی باید در مذاکرات حل شود. به گزارش خبرگزاری تسنیم به نقل از رویترز، مقامات گفته‌اند که جان کری در این تماس تلفنی تاکید کرده که تهران باید به سوالات درباره فعالیت‌های تحقیقاتی هسته‌ای گذشته خود و اینکه آیا این فعالیت‌ها جنبه تسلیحاتی داشته یا خیر پاسخ دهد. یک مقام غربی نزدیک به مذاکرات به رویترز گفت: «کری با ظریف تماس داشته و به او گفته که گذشته همچنان مهم است و آمریکا اصرار دارد که موضوع ابعاد نظامی احتمالی در مذاکرات حل شود.» این در حالی است که جان کری پیش از این بیان کرده بود که آمریکا بر فعالیت‌های گذشته ایران «متمرکز نیست» زیرا از آن «کاملا باخبر» است و به جای گذشته نگران آینده است.
گفت‌وگوی تلفنی اوباما و پوتین
از سوی دیگر روسای جمهوری آمریکا و روسیه نیز در گفت‌وگوی تلفنی درباره مسائل مختلف از جمله مساله هسته‌ای ایران با یکدیگر تبادل نظر کردند. به گزارش «ایسنا» به نقل از کاخ سفید، باراک اوباما رئیس‌جمهوری آمریکا و ولادیمیر پوتین همتای روسی‌اش در این گفت‌وگوی تلفنی در آستانه نزدیک شدن به ضرب الاجل تعیین شده برای دستیابی به توافق نهایی میان ایران و1+5 با اشاره به مذاکرات هسته‌ای ایران بر «اهمیت این مذاکرات و دستیابی به توافق نهایی» تاکید کردند. رئیسان جمهوری آمریکا و روسیه در مورد پرونده هسته‌ای ایران گفت‌وگو کرده‌اند. این نخستین تماس تلفنی پوتین و اوباما طی پنج ماه گذشته بود.
رضایت چین و آمریکا
از سوی دیگر مقامات ارشد چین و آمریکا در جریان هفتمین نشست گفت وگوهای راهبردی و اقتصادی خود در واشنگتن، از پیشرفت‌های حاصل‌شده در پرونده هسته‌ای ایران ابراز رضایت کردند. به گزارش ایرنا، «وانگ یانگ» معاون نخست‌وزیر و «یانگ جیه‌چی» عضو ارشد شورای دولتی و رایزن عالی سیاسی و امنیتی چین که در آمریکا به‌سر می‌برند، پنج‌شنبه شب در جریان دیدار خود با جان کری، وزیر امور‌خارجه و ژاکوب لا، وزیر امور خزانه‌داری این کشور، آخرین تحولات مذاکرات مربوط به پرونده هسته‌ای ایران و گروه 1+5 را بررسی کردند. پایگاه اطلاع‌رسانی وزارت امور‌خارجه چین روز جمعه در گزارشی اعلام کرد: «طرفین در این نشست بر تداوم تعاملات سازنده دو کشور در زمینه مذاکرات هسته‌ای ایران تاکید و از روند مذاکرات انجام شده تا به امروز ابراز خرسندی کرده‌اند.»
هشدار قانون‌گذاران آمریکا
با نزدیک شدن به مهلت تعیین‌شده برای دستیابی به توافق هسته‌ای میان ایران و قدرت‌های جهانی، شماری از اعضای کنگره آمریکا بار دیگر به دولت باراک اوباما نسبت به آنچه «توافق ضعیف» خوانده‌اند، هشدار دادند. خبرگزاری رویترز روز پنج‌شنبه در گزارشی از واکنش‌های قانون‌گذاران آمریکایی نسبت به مذاکرات هسته‌ای با ایران نوشت: چندین چهره بانفوذ کنگره تاکید کرده‌اند تحریم‌ها علیه تهران تا زمانی که ایران به مفاد توافق احتمالی عمل نکند، نباید لغو شوند. این قانون‌گذاران همچنین عنوان کرده‌اند که خواستار ساز و کاری سفت و سخت هستند که بازرسان بین‌المللی بر اساس آن بتوانند از تاسیسات ایران در هر زمان و مکانی بازدید کنند. سناتور باب کورکر، رئیس‌جمهوری‌خواه کمیته روابط خارجی سنا از جمله این قانون‌گذاران است که روز چهارشنبه در یکی از جلسات سنا گفت: «نگرانی‌های من نسبت به سمت و سوی این مذاکرات و خطوط قرمز بالقوه‌ای که ممکن است از آنها عبور شود، بیشتر از قبل شده است.»
نامه مشاوران امنیتی به اوباما
همزمان گروهی از مشاوران امنیتی آمریکا که پنج مشاور پیشین باراک اوباما را نیز شامل می‌شود، در نامه‌ای ابراز نگرانی کرده‌اند که توافق نهایی بر سر برنامه هسته‌ای ایران در خطر سقوط از جایگاهی است که بنا بر استانداردهای خود دولت، به آن «توافق خوب» گفته می‌شود. روزنامه نیویورک‌تایمز، سوم تیر ماه از قول چند مقام ارشد گفته این نامه بر پایه این نگرانی‌ها شکل گرفته که مذاکرات ممکن است به مرحله‌ای برسد که بازرسی‌های بین‌المللی از تاسیسات ایران را تضعیف کند یا برای نمونه از اجبار تهران به توضیح در مورد برنامه‌های مشکوکش در گذشته صرف‌نظر کند.
آخرین تلاش‌های کرک-منندز
همسو با تلاش‌های مخالفان توافق هسته‌ای با ایران، سناتور مارک کرک و رابرت منندز نیز دست به کار شده‌اند تا آخرین شانس‌های خود برای سنگ‌اندازی در روند مذاکرات را امتحان کنند. در همین رابطه این دو سناتور آمریکایی طرحی را به کنگره ارائه کرده‌اند که قانون تحریم‌های ایران را برای یک دهه دیگر تمدید می‌کند. به گزارش خبرگزاری فارس، پایگاه واشنگتن فری بیکن، نزدیک به جمهوری‌خواهان آمریکا، روز جمعه به نقل از منابع آگاه گزارش داده است که «مارک کرک» و «رابرت منندز» به ترتیب سناتورهای جمهوری‌خواه و دموکرات آمریکایی روز پنج‌شنبه طرح تمدید 10 ساله قانون تحریم‌های ضدایرانی را به کنگره ارائه کرده‌اند. به ادعای فری بیکن، کاخ سفید با اقدام اخیر کرک و منندز که بارها برای تشدید تحریم‌های ایران تلاش کرده‌اند، مخالف است. طرح ارائه شده از سوی این دو سناتور ضدایرانی، قانون تحریم‌های ایران را که در سال 1996 به تصویب کنگره رسید و سال آینده منقضی می‌شود، برای دست‌کم یک دهه دیگر تمدید می‌کند.
نتانیاهو: این توافق از اساس بد است
بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی چند روز مانده به پایان ضرب‌الاجل تعیین شده برای مذاکرات هسته‌ای ایران، با تاکید بر اینکه «این توافق از اساس بد است»، گفت: «از مهم‌ترین تهدیدات برای امنیت ما این است که ایران مسلح به سلاح هسته‌ای باشد.» به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از رأی الیوم، بنیامین نتانیاهو در مراسم فارغ‌التحصیلی خلبان‌های ارتش رژیم صهیونیستی گفت: «این توافق به ایران اجازه می‌دهد زیر ساخت‌های هسته‌ای را برای دستیابی به بمب هسته‌ای طی 10 سال آینده حفظ کند.»
سی‌ان‌ان: متن توافق بدون امضا منتشر می‌شود
همزمان با آخرین روزهای گفت‌وگوهای هسته‌ای در وین، یک رسانه آمریکایی از احتمال انتشار متن نهایی توافق جامع هسته‌ای بدون امضای ایران و کشورهای 1+5 خبر داد. به گزارش سی‌ان‌ان، آمریکا انتظار دارد متن توافق با ایران که شامل ضمایم فنی است بدون امضای طرفین حاضر در مذاکرات منتشر شود. این موضوع را یکی از مقامات عالی دولت آمریکا اعلام کرده است. به ادعای سی ان ان، این اقدام (انتشار متن توافق بدون امضا) دست منتقدانی را که عقیده دارند ایران به موجب این توافق فرصت تخطی از آن راخواهد داشت؛ باز‌می‌گذارد. همزمان یک منبع نزدیک به تیم مذاکره‌کننده ایران در خصوص این خبرگفت: انتشار این خبر حرف جدیدی نیست و تاثیری بر روند مذاکرات ندارد.
∎