سرویس خارجی-

بنا بر گزارش وال استریت ژورنال، رئیس‌سیا در جریان سفرش به عربستان آشتی سعودی با سوریه و ایران را «شوکه‌کننده» خوانده است. 

چند ماهی است که تغییراتی را می‌توان در مواضعِ سیاست خارجی سعودی دید؛ از چراغ سبز نشان دادن به عادی‌سازی روابط با دولت دمشق که چند سالی به دنبال سرنگونی‌اش بود تا تلاش برای مذاکره و آشتی با ایران که همواره رقیب منطقه‌ای آن بوده است. ظاهر این طور است که این تغییر مواضع چندان مطابق میلِ هم‌پیمانِ قدیمی حکومتِ سعودی، یعنی آمریکا، نیست. باید توجه داشت که عربستان از سال 2011 و آغاز جنگ در سوریه تبدیل به یکی از محرک‌های اصلی براندازی دولت مرکزی این کشور شد، و همچنین باید توجه داشت که روابط پرتلاطمِ تهران-ریاض در سال ۲۰۱۶ پس از مجموعه‌ای از بحران‌ها که بعد از مذاکرات هسته‌ای (برجام) به وجود آمد، کاملاً قطع شد؛ حالا این تغییر روش عربستان می‌تواند تحولی جدی محسوب شود. در همین مورد، یکی از مسئولان آمریکایی به خبرگزاری رویترز گفته است که، «ویلیام برنز» مدیر آژانس اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا) به عربستان سفر کرده تا با مسئولان اطلاعاتی عربستان و رهبران این کشور درباره مسائل دوجانبه صحبت کند. این مقام آمریکایی گفته «برنز» بر پایبندی آمریکا در قبال همکاری اطلاعاتی به ویژه در زمینه مبارزه با تروریسم تأکید کرده است. در همین راستا روزنامه «وال استریت ژورنال» نوشته، «برنز» طی سفر اعلام نشده خود به عربستان از تصمیم مقامات سعودی برای بهبود روابط با ایران و سوریه ابراز ناخرسندی کرده است. برنز به «محمد بن سلمان»، ولی‌عهد سعودی گفته، آمریکا از تلاش ریاض برای بهبود روابط با ایران و سوریه که همچنان تحت تحریم‌های غرب هستند، شوکه شده است.

آن‌طور که ایسنا نوشته، برنز همچنین پیش از عربستان به بحرین رفته و با «حمد بن عیسی آل خلیفه» پادشاه بحرین روابط و همکاری‌های دو کشور را بررسی کرده است. در دیدار پادشاه بحرین و برنز روابط دو کشور و همکاری امنیتی مشترک نیز مورد بررسی قرار گرفته است. تمام این سفرها حداقل در ظاهر نشان از کوشش آمریکا برای کارشکنی در توافقات اخیر دارد.

گفتنی است، وزیران امور خارجه ایران و عربستان در واپسین روزهای سال گذشته خورشیدی با حضور همتای چینی خود بیانیه‌ای مشترک را امضا کردند. دو کشور در این بیانیه ضمن توافق برای بازگشایی نمایندگی‌های دو کشور در زمان مورد توافق، بر آمادگی خود برای از بین بردن موانع پیش روی گسترش همکاری‌ها تأکید کردند.

باید توجه داشت که اگر نهالِ جوانِ این توافق ثمر دهد، دو ایفاگر اصلی منطقه را بعد از سال‌ها دشمنی نزدیک به هم می‌کند و همچنین این توافق بر حضور فزاینده چین در منطقه نیز تأکید دارد و در نتیجه چالشی جدید و جدی برای آمریکا محسوب می‌شود. از این رو احتمال می‌رود واشنگتن سعی کند چنین تلاش‌هایی را تضعیف کند. این‌طور اعتبار آمریکا به عنوانِ مدعیِ پر سر-و-صدای صلح در منطقه به دلیل فقدان اعتماد به آن به چالش کشیده شده است. اگر این روند، دولتِ مستعجل نباشد و ادامه یابد ایفاگران بیشتری در منطقه به چین به عنوان یک میانجی خواهند نگریست و اعتماد بیشتری به این کشور نسبت به آمریکا خواهند کرد. این تحول به اعتقاد برخی از کارشناسان برای منطقه مثبت است زیرا به افزایش دیپلماسی و مذاکره بین رقبای سنتی نیاز دارد و می‌تواند روابط سرد منطقه‎ای را کمی گرم کند. به هر حال گرم شدن روابط تهران – ریاض خود فی نفسه برای آمریکا یک چالش است، و حالا که این گرمیِ محتمل با ایفای نقش چین همراه است، نگرانی واشنگتن دو چندان خواهد بود.

با توافق ایران و عربستان احتمالاً معادلات منطقه‌ای نیز تغییراتی خواهد کرد. روابط ایران با قطر که متحد عربستان است (گرچه چند سالی این دو یک تنش نسبی را تجربه کردند)، مدتی است که خوب شده است. از طرف دیگر، «بشار اسد» قدرت خود را مستحکم کرده و به نظر می‌رسد عربستان نیز این مسئله را پذیرفته و حاضر شده مجدداً سوریه را به اتحادیه عرب بازگرداند. از سوی دیگر، بهبود روابط ایران و عربستان می‌تواند روابط ایران را با کویت، پادشاهی اردن، مراکش، مصر و چند کشور عربی آفریقایی بهتر کند. با پایان جنگ یمن نیز (اگر محقق شود)، احتمالاً منطقه مجددا یکپارچه شده و از حالت دودستگی خارج شود. به نظر همه این «اگر»ها و «شاید»ها و «احتمال‌»ها برای به وحشت ‌انداختن آمریکا کافی است.