روز شنبه سیزدهم اسفند ماه سفر دو روزه رافائل گروسی مدیرکل آژانس انرژی اتمی به تهران پایان یافت. سفری که ماحصل آن بیانیه مشترک ایران و آژانس و تفاهم در خصوص مسائل باقیمانده فی مابین شد. دو طرف توافق کردند تعاملات خود را براساس موافقتنامه‌های پادمانی پیش ببرند، دسترسی‌های منطبق با پادمان درنظر گرفته شود و طی یک نشست فنی در تهران که بزودی برگزار می‌شود در خصوص فعالیت‌های نظارتی منطبق بر صلاحیت‌های آژانس و حقوق ایران توافقاتی حاصل شود. این بیانیه به صورت شفاف اعلام داشته است که قرار است طی مذاکرات آتی طرفین به توافق فنی دست یابند.
دستمایه برای حمله به دولت
ایران نوشت: اما پس از آنکه رافائل گروسی راهی وین شد طی یک نشست خبری جزئیاتی از توافق آتی را اعلام کرد که هنوز نه مورد مذاکره واقع شده و نه توافقی در خصوص آن صورت گرفته است. مدیر کل آژانس در فرودگاه وین اعلام کرد بازرسی از سایت فردو ۵۰درصد افزایش خواهد یافت. وی همچنین مدعی شد تجهیزات نظارتی در تعدادی از اماکن دوباره نصب خواهد شد. گروسی حتی سخن از توافق برای «دسترسی به افراد» به عنوان یک تغییر مهم در مذاکرات گفت. وی البته آب سردی هم روی ادعاهای رسانه‌ای شده و ناقص در خصوص غنی‌سازی ۸۴درصدی ریخت و رسماً اعلام کرد: «توجه به این نکته مهم است که هیچ تولید یا انباشت اورانیوم غنی شده در این سطح(۸۴درصدی) وجود نداشته است. این بسیار مهم است و مردم نباید گمراه شوند.»
ادعاهای مدیرکل آژانس به سرعت در فضای مجازی بازتاب داشت. برخی منتقدان و مخالفان دولت با فرض صحت ادعاهای گروسی آن را دستمایه‌ای برای حمله به دولت و اتهام زیر پا گذاشتن قانون مجلس توسط سازمان انرژی اتمی دانستند. با این حال ادعاهای مطرح شده باعث شد سخنگوی سازمان انرژی اتمی کشورمان واکنش نشان دهد چرا که رافائل گروسی شگردی تکراری را استفاده کرده و «موضوعات مذاکره» را به عنوان «نتایج حاصل از توافق و گفت‌وگوها» با اهداف سیاسی معرفی کرده است.
رد ادعاهای گروسی توسط ایران
بهروز کمالوندی در گفت‌وگو با ایرنا ادعاها پیرامون اعطای دسترسی به افراد در گفت‌وگوهای ایران و آژانس گفت: در طول دو روزی که آقای گروسی و هیأت همراه در ایران بودند هیچ گاه بحث «دسترسی به افراد» مطرح نشد و هیچ متنی هم حاکی از این موضوع نوشته نشده است. وی ادامه داد: البته حتی اگر چنین درخواستی مطرح می‌شد به طور قطع ما با آن مخالفت می‌کردیم.
سخنگوی سازمان انرژی اتمی در مورد نصب دوربین‌های جدید در تأسیسات هسته‌ای نیز تأکید کرد که در مورد نصب دوربین‌ها صحبت یا توافقی صورت نگرفته است. وی در مورد ادعای افزایش ۵۰ درصدی بازرسی‌های آژانس از مکان‌های هسته‌ای ایران گفت: از آنجایی که برای اولین بار در مجتمع فردو غنی‌سازی ۶۰ درصد آغاز شده بود و بر اساس رویکرد پادمانی بازرسی‌ها باید افزایش پیدا می‌کرد. چرا که اصولاً با افزایش سطح غنی‌سازی و یا ورود مواد حساس‌تر به مؤسسه میزان بازرسی‌ها با توافق طرفین افزایش پیدا می‌کند. کمالوندی تأکید کرد: بر همین مبنا تعداد بازرسی‌های فردو پیش‌تر ۸ مورد بوده است که با توجه به سطح غنی‌سازی بالاتر به ۱۱ مورد افزایش پیدا کرده است.
سخنگوی سازمان انرژی اتمی همچنین در واکنش به برخی اخبار مبنی بر توافق با آژانس برای دسترسی به سه مکان ادعایی بر اساس میزان درخواست آژانس، گفت: هیچ بحثی در مورد میزان دسترسی بدون محدودیت به سه مکان ادعایی مطرح نشده است. کمالوندی در پاسخ به سؤالی در مورد اینکه آیا این تفاهمات مغایر با قانون راهبردی مجلس شورای اسلامی است، گفت: این تفاهمات صورت گرفته هیچ گونه مغایرتی با قانون راهبردی مجلس نداشته و کاملاً در راستای این قانون دنبال خواهد شد.
همچنین محمد اسلامی رئیس سازمان انرژی اتمی نیز روز گذشته در کمیسیون امنیت ملی حاضر شد و ضمن توضیحات در خصوص سفر اخیر گروسی به ادعاهای مطرح شده واکنش نشان داد.
ابوالفضل عمویی سخنگوی این کمیسیون خبر داد در این نشست رئیس سازمان انرژی اتمی کشورمان تأکید کرده است که در چهارچوب پادمان و گفت‌وگو با مقامات آژانس، ابهام نسبت به موضوعات مطرح شده اخیر برطرف شدند و به نوعی بهانه از دشمنان گرفته شد و در موضوعات باقیمانده هم ایران طبق پادمان با آژانس همکاری خواهد کرد.
چرایی بازگشت غرب به دیپلماسی
سخنان رافائل گروسی را می‌توان تلاشی برای بازگشت آبرومندانه غرب به میز مذاکرات دانست. امریکا در دوران اغتشاشات بارها اعلام کرد که تمرکز خود را از روی مذاکرات برداشته و به آینده ناآرامی‌ها در ایران چشم دوخته است. اما شکست سازمان آشوب باعث شده تا آنها آرام آرام بار دیگر تغییر روش داده و با انتقال پیام‌های متعدد زمینه را برای شروع مذاکرات فراهم کنند. از حضور بورل و مورا در نشست بغداد۲ و اعلام خبر از سرگیری مذاکرات برجامی تا پیام‌رسانی واسطه‌ها و میانجی‌ها از جمله قطر و عراق را می‌توان در چهارچوب همین مسأله دانست.
کشورهای اروپایی نیز که تا پیش از این تلویحاً از کاهش مراودات خود سخن می‌گفتند رویه خود را اصلاح کرده‌اند. وزیر خارجه بلژیک که در حمایت از ناآرامی‌ها موهای خود را در مقابل دوربین‌ها بریده بود چندی قبل در ژنو به دیدار همتای ایرانی خود شتافت و فرانسه نیز سفیر جدید خود در تهران را معرفی کرد. این مسائل در کنار رأی منفی پارلمان اروپا به تعلیق مذاکرات برجامی و همچنین مذاکرات غیر مستقیم امریکا برای تبادل زندانیان و آزاد شدن پول‌های بلوکه شده ایران پیامی معنادار داشته است. در چنین شرایطی رافائل گروسی ادعاهایی را مطرح کرده که به لحاظ فنی فاقد ارزش است اما از نظر سیاسی می‌تواند قابل فهم باشد. غرب برای بازگشت به میز مذاکراتی که همواره اعتراف می‌کند راهی جز دیپلماسی در برابر ایران ندارد نیاز به آماده کردن فضا، عبور از نشست شورای حکام و حفظ آبروی خود دارد.
روسیه خواهان جبران قطعنامه‌های ضدایرانی آژانس شد
در حالی‌که نشست شورای حکام قریب الوقوع است، نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی از رویکرد تروئیکای اروپایی و امریکا درقبال برنامه هسته‌ای کشورمان به دلیل تصویب قطعنامه علیه ایران در شورای حکام آژانس اتمی در گذشته انتقاد کرد.
میخائیل اولیانوف، نماینده دائم روسیه نزد سازمان‌های بین‌المللی در وین طی پیامی در حساب کاربری خود در توئیتر تأکید کرد که جبران قطعنامه شورای حکام آژانس علیه ایران کار ساده‌ای نیست.
وی در پیام خود در پاسخ به توئیت یک کارشناس درباره توافقات انجام شده در جریان سفر رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به ایران نوشت: حذف دوربین‌ها از تأسیسات هسته‌ای ایران نتیجه آشکار قطعنامه تروئیکای اروپا با حمایت امریکا در شورای حکام علیه ایران بود. اولیانوف ادامه داد: جبران این اشتباه استراتژیک و غیر مسئولانه کار ساده‌ای نیست.
∎