صاحب‌خبر - گروه سیاست خارجی: سفر 2 روزه مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با ملاقات رافائل گروسی با رئیس‌جمهور پایان یافت. مدیرکل آژانس که به نظر می‌رسد در این سفر به دنبال اعاده بازرسی‌های همه‌جانبه و فراپادمانی بازرسانش در ایران بوده، مشخص نیست تا چه اندازه در نیل به این هدف موفق باشد. از سرگیری بازرسی‌هایی که پس از صدور قطعنامه‌های سیاسی آژانس علیه ایران در شورای حکام، بخشی از آن متوقف شده است، بخش مهمی از دغدغه‌های گروسی طی یک سال گذشته بوده است. اگرچه به نظر می‌رسد در سفر گروسی ۲ طرف به یک چارچوب همکاری برای بازتعریف همکاری‌های فنی دست یافته‌اند اما در عین حال محمد اسلامی تاکید کرده است همکاری‌ها فقط در محدوده پادمان ادامه پیدا می‌کند. به نظر می‌رسد تهران برای همکاری بیشتر، منتظر بازگشت گروسی به وین و بازگشت آژانس به وظایف مشخص خود است، هر چند تجربه سفرهای قبلی این دیپلمات آرژانتینی به تهران نشانه‌های امیدوارکننده و رضایت بخشی به دنبال نداشته و رفتار گروسی نشان داده فقط به دنبال اجرای تعهدات فراپادمانی ایران است. در همین حال حجت‌الاسلام‌والمسلمین سیدابراهیم رئیسی در ملاقات با مدیرکل آژانس، حفظ استقلال آژانس و رعایت حقوق ملت ایران را لازمه همکاری‌های دوطرفه دانست. در این ارتباط محمد جمشیدی، معاون سیاسی دفتر رئیس‌جمهور اعلام کرد: رافائل گروسی در دیدار با حجت‌الاسلام رئیسی از حصول دستور کاری مشترک با سازمان انرژی اتمی بر سر اقداماتی برای هموارتر کردن مسیر همکاری‌ها ابراز خرسندی کرد. وی ادامه داد: رئیس‌جمهور هم همکاری‌ها را امری دوطرفه برشمرد که بر اساس حفظ استقلال آژانس و احقاق حقوق ملت ایران می‌تواند ادامه یابد. همچنین خبرگزاری فرانسه همزمان با سفر مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به تهران گزارش داد این سفر با هدف بازگرداندن روابط آژانس با ایران به عالی‌ترین سطح انجام می‌شود. این خبرگزاری به نقل از یک منبع دیپلماتیک نوشت: گروسی برای از سرگیری گفت‌وگو درباره برنامه هسته‌ای ایران و همچنین بازگرداندن روابط با تهران به بالاترین سطوح با رئیسی ملاقات می‌کند. این منبع دیپلماتیک گفت مدیر‌کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در سفر خود به تهران تلاش خواهد کرد دسترسی بیشتر به سایت فردو و بازرسی‌های بیشتر را تضمین کند. رئیس سازمان انرژی اتمی ایران و مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی پس از 2 دور ملاقات و مذاکرات فشرده در یک نشست خبری مشترک شرکت کردند. محمد اسلامی در نشست خبری مشترک با رافائل گروسی گفت: آنچه برای ما حائز اهمیت است اینکه بتوانیم به صورت اطمینان‌بخش با پرهیز از ورود دادن و نفوذ دادن عناصر و عواملی که نیت و هدف آنها بر هم زدن یک روابط عادی و حرفه‌ای است، مسائل را حل و فصل کنیم، به گونه‌ای که این شیوه تعامل پایدار بماند و همواره آژانس بتواند وظایفش را در ارتباط با برنامه‌ هسته‌ای ایران در چارچوب ضوابط پادمان پابرجام و اطمینان‌بخش نگه دارد. اسلامی درباره احتمال صدور قطعنامه علیه ایران در نشست بعدی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و عکس‌العمل ایران گفت: جمهوری اسلامی ایران برای پیشبرد اهداف توسعه خود که واضح و روشن است، مصمم بوده و منافع ملی و امنیت خودش را با هیچ چیز جابه‌جا نمی‌کند. اگر قرار باشد قطعنامه‌ای صادر شود، حتما مراجع ذی‌ربط تصمیم‌گیری می‌کنند و ما طبق تصمیمات عمل خواهیم کرد. وی ادامه داد: نکته‌ای که بین من و آقای گروسی در این مقطع وجود دارد، این است که آنچه را در چارچوب پادمان است، برای اطمینان‌بخشی به آژانس دقیقا اجرا کنیم و به آن پایبند بودیم و خواهیم بود و اجازه نمی‌دهیم عناصر و عواملی یا نوعا اقداماتی، این انطباق با ضوابط را زیر سوال ببرد. رئیس سازمان انرژی اتمی همچنین به فشار 3 کشور اروپایی عضو برجام به ایران در شورای حکام اشاره کرد و افزود: ۳ کشور اروپایی به طور ویژه و کسانی که با آنها همکاری می‌کنند، بر تعهدات برجامی تمرکز می‌کنند اما این تعهدات صفحه مقابل دارد که تعهدات طرف مقابل است. نمی‌توانند وقتی به تعهدات‌شان عمل نمی‌کنند، به ما و آژانس فشار بیاورند ما به تعهدات‌مان عمل کنیم. به همین دلیل برای گام‌های اطمینان‌بخش با آقای گروسی تفاهم کردیم که در چارچوب پادمان روابط خودمان را تنظیم می‌کنیم. این باعث می‌شود مادامی که آنها به تعهدات‌شان بازنگشتند، آژانس به این شکل از عملکرد ما اطمینان داشته باشد. این نکته حائز اهمیتی است که امروز مورد توافق ما قرار گرفت. * حمله به تأسیسات اتمی کاملاً محکوم است گروسی درباره تهدیدات رژیم صهیونیستی علیه تاسیسات هسته‌ای ایران گفت: در این باره ۲ مساله جداگانه وجود دارد؛ اول، حمله به نیروگاه اتمی متاسفانه رایج شده و این به ‌دلیل جنگ اوکراین است. دوم، طی کنفرانس‌های عمومی آژانس این حملات محکوم شده است، پس من فکر می‌کنم حمله به تاسیسات اتمی کاملا محکوم و غیرقانونی است. مدیرکل آژانس درباره سفرش به ایران گفت: ما می‌خواهیم با ایران یک گفت‌وگوی جدی داشته باشیم. مسائلی بود که باید با هم صحبت می‌کردیم اما کار تمام نشده است و همچنان گفت‌وگوها ادامه دارد. گروسی درباره اهداف آژانس و برنامه‌هایش درباره مسائل هسته‌ای رژیم صهیونیستی گفت: بازرسی‌های آژانس بر اساس توافقات با کشورهای عضو آژانس است و ایران هم یکی از اعضای آژانس است. از جامعه ایران می‌خواهیم درک کند بابت این بازرسی‌ها، چون این موارد بر اساس توافقات «ان پی تی» است و اسرائیل جزو «ان‌پی‌تی» نیست و توافق دیگری با آنها داریم اما از نظر من همه کشورها باید جزو «ان‌پی‌تی» باشند. * اطلاعات درزکرده برنامه هسته‌ای ایران مدیرکل آژانس درباره اطلاعات درزکرده برنامه هسته‌ای ایران به رسانه‌ها توضیح داد: بگذارید اینطور به شما بگویم؛ هر وقت خبری مبنی بر درز گزارشات به گوش من می‌خورد، عصبانی می‌شوم اما به‌عنوان مدیرکل نمی‌توانم گزارشات اعضا را چک کنم اما مورد خوشایندی نیست. * توافق ما کمک‌کننده به برجام خواهد بود گروسی درباره تضمین‌های آژانس گفت: هیچ‌وقت از آژانس به ‌عنوان یک ابزار سیاسی استفاده نشده است و نخواهد شد. تحت دستور عمل هیچ کشوری ما کار نکردیم و شورای حکام داریم که عملکرد ما بازبینی می‌شود. ما به حرف‌های دیگران عمل نمی‌کنیم و ضروری است با یکدیگر گفت‌وگو و همکاری کنیم. برجام در دستور کار قرار دارد و توافق امروز ما کمک‌کننده به برجام خواهد بود. * بیانیه مشترک سازمان انرژی اتمی و آژانس در پایان سفر ۲ روزه رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به تهران و دیدار و مذاکره با مقامات عالی‌رتبه کشور، سازمان انرژی اتمی ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، بیانیه مشترکی صادر کردند. در متن این بیانیه آمده است: این نشست‌های سطح بالا به اهمیت برداشتن گام‌هایی به منظور تسهیل همکاری‌های گسترده‌تر جهت تسریع در حل مسائل پادمانی باقیمانده به نحو مقتضی، پرداخت. ۲ طرف اعتقاد دارند چنین تعاملات مثبتی می‌تواند راه را برای توافق‌های گسترده‌تر میان دولت‌های عضو هموار کند. سازمان انرژی اتمی ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درباره موارد زیر به توافق رسیدند: ۱ - تعاملات بین آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و ایران با روحیه همکاری و با رعایت کامل صلاحیت‌های آژانس و حقوق و تعهدات جمهوری اسلامی ایران بر اساس موافقتنامه‌های جامع پادمانی صورت خواهد گرفت. ۲- درباره مسائل پادمانی باقیمانده مربوط به ۳ مکان، ایران آمادگی خود را برای ادامه همکاری و ارائه اطلاعات و دسترسی بیشتر به منظور رسیدگی به مسائل پادمانی باقیمانده اعلام کرد. ۳ - ایران به صورت داوطلبانه به آژانس اجازه می‌دهد تا چنانکه مقتضی باشد فعالیت‌های راستی‌آزمایی و نظارت بیشتر را اجرا کند. روش اجرای آن طی یک نشست فنی که بزودی در تهران برگزار می‌شود، میان ۲ طرف مورد توافق قرار خواهد گرفت. * گروسی: پیشرفت قابل توجهی حاصل شد مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی شامگاه شنبه پس از بازگشت از تهران در فرودگاه وین گفت: با ایران توافق کردیم که اجازه دسترسی به اطلاعات و مکان‌ها به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی داده شود. رافائل گروسی در ادامه گفت: نشست‌های فنی با طرف ایرانی بزودی برگزار خواهد شد و برخی تجهیزات نظارتی در ایران بزودی راه‌اندازی می‌شوند. مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اضافه کرد: سایت فردو به بازرسی بیشتر نیاز دارد و ما شدت بازرسی در آنجا را افزایش خواهیم داد. بازرسی‌ها از سایت فردو 50 درصد افزایش خواهد داشت که پیشرفت بسیار مهمی از نظر شفافیت به شمار می‌آید و تجهیزات نظارتی فعالیت‌های هسته‌ای در تعدادی از اماکن دوباره نصب می‌شود. وی گفت: تلاش خواهیم کرد در سریع‌ترین زمان ممکن تحقیقات درباره ذرات هسته‌ای پیدا شده در سایت‌های اعلام نشده انجام شود. گروسی اضافه کرد: چیزی که مهم بوده این است که ما روی بازرسی‌ها، دسترسی به افراد و دسترسی به مواد به خصوص توافق کردیم که این یک تغییر است. وی افزود: من فکر می‌کنم ما به آغاز اجرای اقدامات بسیار سختگیرانه در ایران نزدیک شده‌ایم. مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اضافه کرد: معتقدم یک پیشرفت قابل توجه، حداقل از نظر گفت‌وگوی من با دولت ایران ثبت شده است. فکر می‌کنم شنیده شدم و امیدوارم بزودی نتایج را ببینیم. خواهیم دید. *** الزامات اجرای توافق در پایان سفر رافائل گروسی به تهران نکته‌ای که بیش از هر مساله‌ای جلب توجه می‌کند نحوه همکاری ایران با آژانس است. تعریف هرگونه همکاری جدید با این نهاد بین‌المللی که نقش واسط برجام را بر عهده داشته و دارد، باید منوط به تضمین بازگشت آمریکا به اجرای تعهدات و اطمینان حاصل کردن از آن باشد. اعطای مجوز بیشتر به آژانس برای بازرسی‌های گسترده‌تر و بازگشت دسترسی‌های سابق آژانس در صورتی می‌تواند توجیه داشته باشد که این موارد بخشی از اجزای توافق باشد، در غیر این صورت آنگونه که یک منبع دیپلماتیک در گفت‌وگو با خبرگزاری فرانسه ادعا کرده هدف گروسی از سفر به ایران بازگرداندن روابط با تهران به بالاترین سطوح و تضمین دسترسی بیشتر به سایت فردو و بازرسی‌های بیشتر است. بازگشت ایران به اجرای تعهدات فراپادمانی و گسترده‌تر از NPT در شرایطی که واشنگتن در حال ارسال سیگنال‌های منفی مبنی بر خارج شدن توافق از روی میز و اولویت‌های سیاست خارجی کاخ سفید است، غیرقابل قبول بوده و امتیازی برای طرف غربی است تا نگرانی‌های اشاعه‌ای آنها را برطرف کند. از این رو طبق آنچه در متن بیانیه مشترک آژانس و سازمان انرژی اتمی آمده، فاصله زمانی بین این توافق تا اجرای آن، زمان ارزیابی گام‌های عملی آمریکا برای تامین شروط ایران است. این شروط که بارها از سوی ایران اعلام شده است ، ۲ محور اصلی دارد: اول، تامین انتفاع اقتصادی ایران از توافق احتمالی؛ اصلی که متاسفانه در برجام اعمال نشده بود. دوم، تضمین‌های محکم آمریکا برای پایبندی به محتوای توافق و اعمال حق ایران برای واکنش متقابل در صورت خروج یکجانبه آمریکا از توافق.∎​