گروه اجتماعی
سرانجام پیروز- توله یوز ایرانی پس از چند روز بستری در بیمارستان دامپزشکی تهران، در ۱۰ ماهگی به دلیل ابتلا به بیماری نارسایی حاد کلیوی تلف شد!
این توله یوز که آماده میشد به زیستگاه اصلی خود در مرکز تکثیر توران بازگردد، در شامگاه روز دوشنبه برای دیالیز به بیمارستان مرکزی تهران انتقال یافت، آنهم درشرایطی که گفته میشد، «دیالیز پیروز خطرناک و مستلزم بیهوشی کامل این حیوان است». در ابتدا با تشکیل کنسرسیوم پزشکی قرار بر این بود که با درمانهای لازم آنزیمها را پایین بیاورند تا عملکرد کلیه حیوان به حالت معمول خود بازگردد. این روند کاهشی بود اما متأسفانه دوباره آنزیمها بالا رفت و حال «پیروز» رو به وخامت گذاشت. به همین علت دکتر بابک باستانی، دامپزشک سازمان حفاظت محیطزیست میگوید: مجبور به انجام درمانهایی شدیم که حداقل بتواند برای دیالیز صفاقی به اتاق عمل رود. دیالیز با موفقیت انجام شد و تا صبح هم آنزیمها خیلی کاهش پیدا کرد اما متأسفانه نارسایی کلیه صدمات غیرقابل جبرانی را به عروق، کراتین، مغز، کبد و دستگاه گوارش «پیروز» زده بود و حیوان نتوانست این شرایط را تحمل کند. این در حالی است که باستانی تأکید میکند: عملکرد کلیه «پیروز» هیچگاه عملکرد مورد انتظار نبوده است، این دفعه، سومین بار بود که کلیه «پیروز» دچار این مشکل شد. بدینجهت انتظار ازکارافتادن کلیه و احتمال وقوع این اتفاق را همیشه داشتیم.
این دامپزشک سازمان حفاظت محیطزیست در گفتوگو با ایسنا میگوید: «پیروز» متأسفانه وارد فاز حاد نارسایی کلیوی شده بود البته این مشکل بار اول نیست که رخداده است. «پیروز» دو نوبت دچار چنین مشکلی شده بود. بار اول دکتر پیتر کالدول – دامپزشک یوزهای آفریقایی – ایران بود و اعلام کرد که حیوان با مشکل نارسایی کلیه مواجه است. درنتیجه ما در تمام مدت درحال درمان بودیم. بار دوم که این مشکل رخ داد خودم توانستم مسئله را مدیریت کنم اما این دفعه بدترین حالت ممکن بود که اتفاق افتاد.
این حیوان تنها با مشکل گوارش و کلیه مواجه نبوده بلکه با بیماریهای متعددی روبهرو بوده است اما مزمنترین، حادترین و کشندهترین آن نارسایی کلیه بود که دقیقا همین موضوع هم جان او را گرفت.
موضوعی که انتقاد پیام محبی را به همراه داشته است. رئیس جامعه دامپزشکان ایران میگوید: «همهچیز نشان میدهد که پیروز از ابتدا این مشکلات را داشته، اما سعی میشد تصویر دیگری از این حیوان به نمایش درآید، یعنی مخاطب مدام با تصاویری از پیروز روبهرو بود که نشان میداد پیروز در حال بازی است و نمای پشت آنهم برج میلاد است و خب اینهمه نمایش برای چه بود وقتی پیروز از ابتدا چنین مشکلاتی داشت. چرا در مردم اینهمه توقع و انتظار ایجاد میشد که حالا باخبر مرگ پیروز، همه دچار یاس و سرخوردگی شوند؟ چرا به مردم امید بیهوده دادید؟»
پیروز، توله یوزپلنگ ایرانی، پنجم اسفندماه با علائم بالینی بحرانی به بیمارستان دامپزشکی تهران انتقال یافت. ابتدا، مشکلات گوارشی، یبوست مزمن، با علائم مشکوک به انسداد روده مواردی بود که در مورد انتقال پیروز به بیمارستان بیان شد. پس از بررسی دامپزشکان و انجام رادیولوژی و سونوگرافی مشخص شد که علت اصلی این بیماری، عارضه حاد کلیوی است.
«پیروز» تنها تولهیوز زندهمانده «ایران» و «فیروز»، یازدهم اردیبهشت ۱۴۰۱ در شرایط اسارت به دنیا آمد. تغذیه نشدن با شیر مناسب و روزها تأخیر در رساندن شیر استاندارد به پیروز یکی از دلایل بروز بیماری در این حیوان بود. پیروز اولین توله یوزپلنگ ایرانی متولدشده در تنگنا و شرایط نامناسب، به دلیل شرایط سخت زمان تولد از ابتدا نیز با مشکلات بسیاری روبهرو بود. غلامرضا ابدالی، مدیرکل دفتر حفاظت و مدیریت حیاتوحش سازمان محیطزیست، همزمان با انتشار خبر بیماری پیروز اعلام کرد: «پیروز دچار نارسایی کلیوی است. نارسایی کلیوی از ابتدا هم همراه او بوده است چراکه در شرایط نرمال به دنیا نیامد، سزارین شد و شیر مادر را هم تغذیه نکرد. بدینجهت بسیاری از پارامترهایی که یک توله سالم باید داشته باشد را نداشته است. اکنون هم به علت این بیماری دچار ضعف شده است. در برخی موارد این ضعف شدت پیدا میکند و طبیعتا با این وضعیت وقتی کلیه کار نکند بعضی پارامترها مانند اوره و کراتین او بالا رفته و خون تصفیه نمیشود.»
سرانجام همانطور که قابل پیشبینی بود، پیروز جان داد و دکتر امید مرادی، رئیس بیمارستان دامپزشکی مرکزی که کار درمان پیروز، یوزپلنگ ایرانی را با یک تیم به عهده داشت، با انتشار یک ویدئو، ضمن عذرخواهی از اینکه نتوانستند «امید ملت ایران» را بازگردانند توضیح داد که علیرغم تمام تلاشهای انجامشده، عارضهای که پیروز به آن مبتلا شده بود، سرانجامی جز رفتن نداشت.
با مرگ این توله یوز، بحثوجدل درباره پروژه تکثیر در اسارت بالاگرفته است. در مقابل به استناد اظهارات رسمی، حسین اکبری، معاون محیطزیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیطزیست، تنها ۱۲ یوز بالغ در زیستگاهها شناساییشده که ۳ فرد از آنها ماده هستند. این در حالی است که تنها یکی دو دهه قبل تعداد یوزهای بالغ در ایران چندین برابر برآورد میشد، برآوردی که البته درباره درستی آن شک و تردیدهای جدی وجود دارد. در مواجهه با این وضعیت، دو موضع اصلی در قبال برنامه تکثیر در اسارت در ایران بین متخصصین وجود دارد. دراینباره علی رنجبران، روزنامهنگار محیطزیست در «پیام ما» مینویسد: «یک گروه معتقدند حفاظت از زیستگاه برای حفظ یوز کافی است یا حداقل شواهد کافی برای اقدامات دیگر وجود ندارد. از طرف دیگر آنها معتقدند که تایید بر تکثیر در اسارت از اهمیت حفاظت از زیستگاه میکاهد. گروه دوم اما میگویند که شواهد ازجمله تعداد یوزهای پایش شده در دهه ۸۰ در مقایسه با تعداد پایش شده در دهه ۹۰ شمسی، بهوضوح روند کاهشی را نشان میدهد و این کاهش بهخوبی در مقالات و گزارشهای رسمی مستند شده است. بنابراین تردیدی نیست که حفاظت از زیستگاه برای نجات یوز از انقراض کافی نیست و منجر به بهبود وضعیت حفاظتی از گونه ارزشمند نشده است. از سوی دیگر آنها منافاتی بین حفاظت از زیستگاه و برنامه تکثیر در اسارت نمیبینند و این برنامه را بهعنوان یک برنامه پشتیبانی برای حفاظت از یوز ضروری میدانند. آنها معتقدند که شواهد موجود بهقدری است که بدانیم، چارهای جز تکثیر در اسارت باقی نمانده است.»
بااینهمه، هرچند تکثیر در اسارت نمیتواند ضامن بقای یکگونه درخطر انقراض باشد و انتقادها به آن زیاد است (ازجمله اینکه هزینه حفاظت از زیستگاه برای تکثیر و پرورش در اسارت خرج میشود)، اما تنها راهی است که شاید بتوان گونهای را از نابودی ابدی نجات داد یا دستکم انقراضش را به تأخیر انداخت. بقای پیروز نخستین تجربه این مسیر سخت و طولانی بود که با شکست مواجه شد. سازمان حفاظت محیطزیست مدعی است که برای بقا و تکثیر یوزپلنگ آسیایی در شرایط اسارت تلاش میکند؛ اما نگهداری یوزها در شرایط نامناسب اسارت، حیات آنان را با خطر بیشتری مواجه کرده است. بیتردید برنامه تکثیر در اسارت، در کنار حفاظت مؤثر از زیستگاه و اختصاص بودجه کافی باید به مطالبه گروهی از سازمان حفاظت محیطزیست بدل شود. در غیر این صورت ادامه پروژه تکثیر در اسارت با تداوم وضعیت موجود در زیستگاهها نهتنها یوز را از انقراض نجات نخواهد داد، بلکه تا یک دهه آینده از زیستگاه یوز هم نشانی باقی نمیماند.
تبلیغات رسانهای برای پیروز در شرایطی بود که این تولهیوز از ابتدا با مشکلات حادی دست و پنجه نرم میکرد
عبرتهای مرگ پیروز
سرانجام پیروز- توله یوز ایرانی پس از چند روز بستری در بیمارستان دامپزشکی تهران، در 10 ماهگی به دلیل ابتلا به بیماری نارسایی حاد کلیوی تلف شد!
صاحبخبر -
∎
نظر شما