شفقنا- استاد حوزه و دانشگاه گفت: امام خمینی از بدو تاسیس حوزه تا اواخر دهه 20 در زنده نگاه داشتن علوم عقلی تاثیرگذار بود.

به گزارش خبرنگار شفقنا، حجت الاسلام محمدرضا غفوریان در پیش همایش مبانی و رویکردهای فلسفی امام خمینی که در دانشگاه ادیان و مذاهب برگزار شد، اظهار داشت: از اواسط دوره قاجار، حوزه های فلسفی عموما از اصفهان به تهران منتقل شدند بویژه در زمان ناصرالدین شاه که تهران از نظر سیاسی اهمیت پیدا کرد، حوزه های فلسفی و عالمان تلاشگر همچون آیت الله زنوزی و فرزند ایشان آقاعلی مدرس در این حوزه به تهران آمدند.

وی گفت: از زمانی که حوزه علمیه قم تاسیس شد، بزرگان و استادان علوم عقلی به قم آمدند که دو نفر از آنان برجسته بودند و امام خمینی با آنها ارتباط داشت؛ یکی مرحوم میرزاعلی اکبر یزدی است که نه تنها در فلسفه و عرفان بلکه در ریاضیات و نجوم و علوم مختلف تبحر دارد هرچند آثار کمی از ایشان باقی مانده است. امام خمینی مرقوم داشتند که در زمان کمی، ریاضیات را نزد مرحوم میرزاعلی اکبر یزدی فرا گرفتند. در لابلای آثار امام خمینی ردپایی از ریاضیات و هندسه را به خوبی می توان دید.

وی ادامه داد: استاد دیگر حوزه در زمینه علوم عقلی، مرحوم آیت الله رفیعی قزوینی بود که امام خمینی مدت قابل توجهی در درس شرح منظومه ایشان شرکت کرده بود و دیگری هم مرحوم آیت الله شاه آبادی است که بیشتر مبحث وجوه معنوی و عرفان را از ایشان استفاده می کردند.

وی ادامه داد: مرحوم رفیعی قزوینی سالهای طولانی در قم نبودند. مرحوم شاه آبادی هم مدت کمی در قم بودند و به تهران رفتند. از اواسط دهه اول قرن 14 هجری شمسی، امام خمینی، تدریس علوم عقلی را از منطق تا شرح منظومه و البته کتب عرفانی را در حوزه داشتند.

وی گفت: گزارشی از تعداد شاگردان ایشان در آن سالها در دست نیست اما برخی شاگردان در صحیفه امام آمده است بویژه دو نامه ای که برای مرحوم میرزا جواد حجت همدانی که در سال 1314 نوشتند و یا نامه ای که برای مرحوم سید ابراهیم مقبره ای خوئی که سال 1317 نوشتند. امام خمینی فرمودند که برای اینها علوم عقلی و معارف و فلسفه و عرفان تدریس کردم. توجه داشته باشید که امام خمینی سال 1314، 34 سال داشتند و در این سن، شاگردانی داشته و تدریس می کردند. مخصوصا تقریرات مرحوم آیت الله سید عبدالغنی موسوی اردبیلی، درس های عقلی امام را زنده کرده است.

وی بیان داشت: وقتی علامه طباطبایی به قم آمدند و درس های ایشان کم کم رونق یافت، امام خمینی درس های عمومی علوم عقلی رسمی نداشتند گرچه برای مرحوم حاج آقا مصطفی درس خصوصی داشتند.

آقای غفوریان گفت: در دهه های آغاز تاسیس حوزه علمیه قم تا اواخر دهه 20، مهمترین و در برهه هایی تنهاترین استاد برجسته علوم عقلی چه عرفان نظری و چه عرفان عملی، امام خمینی (ره) است که شاگردان بی شماری را تربیت کردند.

وی در بخش دوم سخنان خود گفت: شیوه امام خمینی چه در فقه و اصول و چه در علوم عقلی این بود که درس ها را می نوشتند. در فلسفه و عرفان، کتاب های مختلف عمدتا عرفانی هستند از شرح منظومه، شرح دعای سحر، مصباح الهدایه تا تحقیقات فصوص و مصباح الانس و چهل حدیث و سر الصلوه و جنود جهل و عقل. اما اثری که بتوان خالص تر و فلسفی تر در نظر گرفت، همین کتاب متنی بسیار مهم «طلب و اراده» است.

وی اظهار داشت: در کارهای فلسفی مقداری سهل ممتنع راجع به امام خمینی صحبت کردند چون گرایش ایشان اینقدر به عرفان نظری و اعتقاد ایشان به این مباحث پررنگ است که گویا خودشان هم نمی توانست در یک مسئله فلسفی آرام بگیرد و مانند دیگر فیلسوفان صحبت کند و لذا یک مسئله فلسفی را کامل نکرده به سمت مسائل عرفانی می رود. امام خمینی تام و تمام به حکمت متعالیه معتقد بود.

وی خاطرنشان کرد: امام خمینی در آثار خود بویژه شرح منظومه ربط مطالب را به قدری عمیقتر ذکر کرده که در آثار دیگر عرفا به این صورت کمتر می توان یافت.

وی گفت: کتاب «چهل حدیث» را برخی به عنوان کتاب اخلاقی نگاه می کنند درحالیکه اینگونه نیست؛ هم اخلاق است، همه فلسفه و هم عرفان است. «برهان فطرت» امام در شرح حدیث جنود جهل و عقل، در طلب و اراده و جاهای دیگر مطرح می کنند. اصل مطلب برای آیت الله شاه آبادی است اما دقت و پختگی امام به این برهان از موارد کم نظیر دقت نظر استاد در یک رشته را نشان می دهد.

وی در ادامه سخنان خود به نمونه هایی از تسلط امام خمینی بر منطق و ابتکارات و نوآوری های ایشان در مباحث فلسفی اشاره کرد و ابراز داشت: امام خمینی از بدو تاسیس حوزه تا اواخر دهه 20 در زنده نگاه داشتن علوم عقلی تاثیرگذار بود. مشکلی که در آثار امام وجود دارد این است که استخراج مسائل فلسفی و به آخر رساندن مسئله سخت است چون ایشان اینقدر شیفته مباحث عرفانی بود که نمی توانست در مسائل فلسفی آرام بگیرد و نتایج عرفانی خود را مطرح نکند.