شفقنا- عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی نامه امام راحل به گورباچف را مورد توجه قرار داد و گفت: امام خمینی در این نامه به نقاطی اشاره می کنند که نقاط عطف فلسفه مدرن است و اینگونه نشان می دهند که بی توجه به این جریان نیست.

به گزارش خبرنگار شفقنا، حجت الاسلام والمسلمین حمید پارسانیا در پیش همایش «بررسی مبانی و رویکردهای فلسفی امام خمینی (ره)» که در دانشگاه ادیان و مذاهب برگزار شد، اظهار داشت: موضع و جایگاه فلسفی امام خمینی در حوزه معاصر در تداوم تاریخی فلسفه اسلامی باید دیده و تحلیل شود. کرسی تدریس فلسفه ایشان قبل از حضور علامه طباطبایی و قبل از انتقال تدریس ایشان از فقه و اصول به فلسفه متفرق بود و برخی شاگردان ایشان درباره اینکه ایشان وقت خود را صرف حوزه های فقهی کردند، افسوس می خوردند.

وی افزود: اگر موضع امام در جریان های فلسفی جهان اسلام دیده شود، ایشان امتداد حکمت مشاء و اشراق و متعالیه است. ایشان در عرفان هم اساتید بزرگی داشتند و این نشان از اهتمام امام خمینی به «عرفان» است.  حکمت صدرایی حاصل امتزاج جریان های معرفتی قبلی است و فرصتی که در دوران صفویه با جریانات حدیث و عرفان به وجود می آید. این امتزاجی که صدرالمتالهین ایجاد کرده است در تداوم کار فلسفی جهان اسلام و در عین حال منحصر بفرد است. و امام خمینی سعی در رعایت این امتزاج داشتند.

وی با بیان اینکه آثار عرفانی امام خمینی برجسته تر از آثار فلسفی ایشان است، گفت: فلسفه همواره در تعامل با جریان های رقیب حدیثی، کلامی، تفسیری و مانند اینها رشد پیدا کرده است اما در دوران معاصر فلسفه اسلامی با جریان های فلسفی جهان مدرن تعامل و گفت وگوی جدی نداشته است.

وی بیان کرد: حوزه در دوران امام راحل توانست چراغ تداوم جریان فلسفی را روشن نگاه دارد اما ایشان بی توجه به جریان های فلسفی غرب نیست و اوج این کار را در نامه ایشان به گورباچف می توان دید. ایشان در این نامه نشان می دهند که به نقاط عطف فلسفه مدرن توجه دارند.

وی به نقاط عطف جریان فلسفه مدرن اشاره کرد و گفت: یکی با جریان عقل گرایی ناسیونالیسم دکارتی و روشنگری اوست که عقل را به عنوان قوه انسانی می شناسد. مسئله شهود و شهود عقلی که وحی را فیلسوفان مسلمان در این حوزه تبیین می کردند و متون مقدس در حاشیه این مسئله و نقل در امتداد او مرجعیت علمی پیدا می کرد، در دکارت بی معناست. لذا متون مقدس و کتاب مقدس از مرجعیت علمی خارج می شود و عقل مفهومی سقف معرفت روشنگرانه بشر می شود.

وی ادامه داد: وقتی معرفت عقلی، عقبه شهودی خود را از دست می دهد، توجیه هستی شناختی و ارتباطش با واقع قطع می شود درواقع زیرپای خود را قطع کرده است. وقتی معرفت عقلی فرصت روشنگرانه خود را از دست می دهد، شناخت حس تجربی هم شاخه ای که باید در او بنشیند و مستقر شود، از دست می دهد و به دنبال او رویکردهای پست مدرن به وجود می آید و عقلانیت به جای عقل می نشیند. هیچ تمدنی در هیچ دوره تاریخی مانند تمدن امروز اینگونه اظهار فقدان عقل و روشنگری نداشته است.

وی گفت: نکته دومی که در این نامه روی آن دست می گذارند، شهود عقلی است و به شیخ اشراق و ابن عربی اشاره می کند و اینجا اجازه نمی دهد که عقل به شناخت عقلی مفهومی رسوخ کند. نفس را حاقّ شهود واقعیتی می داند که حسّی نیست.

آقای پارسانیا تصریح کرد: امام خمینی در این نامه، ظرفیت عقلانیت و فلسفه اسلامی در مواجهه با جریان های فلسفی مدرن را نشان داده است.