محسن هاشمی گفت: در ششمین سالگرد رحلت آیت الله هاشمی رفسنجانی، شاهد شرایط بسیار سخت و ویژه ای در کشور هستیم که شاید بیش از هرزمان دیگری نیاز به عقلانیت در حکمرانی داریم و خلا حضور آیت الله هاشمی بعنوان نماد عقلانیت در حکمرانی بیش از گذشته احساس می شود.
متن کامل سخنرانی محسن هاشمی در مراسم ششمین سالگرد رحلت آیت الله هاشمی رفسنجانی:
- یکی از ارکان عقلانیت در حکمرانی به معنای سنجش، تعادل و توازن در تصمیم گیری برای جامعه است، عقلانیت اقتضا می کند تا تصمیمات براساس محاسبه هزینه/فایده و تامین مصالح اجتماعی و منافع ملی گرفته شود. از پیش از انقلاب و در دوران مبارزه، شاهد سه رویکرد عمده در نگاه به حکمرانی در میان انقلابیون بودیم.
- رویکرد اول را که می توانیم رویکرد ایدئولژیک بنامیم، رسالت انقلابی وایدئولژیک را اولویت نخست می داند و معتقد است که باید آرمان ها با هر هزینه ای محقق شود. شاید بتوان در جهان اسلام سید قطب را نظریه پرداز این رویکرد دانست.
- رویکرد دوم، رویکرد تکنوکراسی وتخصص گرا به حکمرانی است که معتقد است که نباید در حکمرانی مولفه های غیرتخصصی و به اصطلاح ارزشها را دخیل کرد و به حکومت مسلمانان نه حکومت اسلامی اعتقاد دارد
- اما رویکرد سوم را که می توانیم رویکرد عقلانی در حکمرانی اسلامی نام بگذاریم بر تامین منافع ملی ومصالح جامعه در عین توجه به ارزشها وآرمانهای اسلامی در حد مقدورات تاکید دارد.
- ما می توانیم شخصیتهایی نظیر شهید مطهری، شهید بهشتی، شهید باهنر و آیت الله هاشمی رفسنجانی را در این رویکرد قرار دهیم که در عین انقلابی بودن، بر عقلانیت و غلبه منطق بر احساسات وشور انقلابی تاکید داشتند.
- می توان در حوزه های مختلف تفاوتهای این سه رویکرد را نشان داد که با توجه به محدودیت فرصت، به دو حوزه اصلی اشاره می کنم:
- در حوزه سیاست خارجی، رویکرد ایدئولژیک، براستکبارستیزی ومبارزه با غرب وامپریالیسم تاکید دارد وهویت خود را از این مبارزه می گیرد، حال این مبارزه چه نتایجی در داخل کشور وچه هزینه ای به مردم تامین می کند، تعیین کننده نیست!
- در رویکرد دوم، سیاست خارجی، مشابه سایر کشورها وصرفا براساس مصالح ژئوپولتیک، ژئواستراتژیک و منافع ملی تعیین می شود که رویکرد دولت موقت را می توان مصداق آن دانست.
- اما رویکرد سوم، سیاست خارجی را متاثر از آرمانها اما در چارچوب منافع ملی تعیین می کند، در "دکترین ام القری" آیت الله هاشمی رفسنجانی، سیاست خارجی در راستای تقویت ایران بعنوان ام القری جهان اسلام می دانست و هر اقدامی که به تضعیف وانزوای ایران می انجامید را برخلاف ارزشهای اسلامی ارزیابی می کرد.
- تنش زدایی با قدرتهای جهانی همراه با حرکت بسوی وحدت در جهان اسلام از مهمترین راهبردهای این دکترین در دوره سازندگی وریاست جمهوری آیت الله هاشمی رفسنجانی بود که بطور نسبی در دولت اصلاحات ودولت تدبیر وامید نیز پیگیری شد وبرجام حاصل این رویکرد بود.
- در اقتصاد رویکرد ایدئولژیک، در اقتصاد عدالت را از طریق کمک به طبقات فرودست، نگاه منفی به انباشت سرمایه و تولید ثروت و به نوعی اقتصاد چپگرا و دولتی می داند.
- رویکرد دوم، مدل اقتصادی آزاد و سرمایه داری را دنبال می کند که در برخی از کشورهای غربی وشرق آسیا اجرا شده است.
- اما رویکرد سوم، بر توسعه متعادل، متوازن وپایدار تاکید دارد که عدالت اجتماعی را نه در توزیع فقر بلکه در تولید ثروت وبازتوزیع آن بوسیله ابزارهای حاکمیتی می داند، دراین رویکرد انباشت ثروت وسرمایه منفی تلقی نمی شود بلکه مقدمه لازم برای تولید انبوه کالا وخدمات محسوب می شود اما این سرمایه باید در رقابت و تحت نظارت قوانین فعالیت کرده وموتور توسعه کشور باشد.
- تنها مقطعی که در آن شاهد رشد اقتصادی متوسط شش درصد و کاهش بیکاری وافزایش درامد سرانه ورفاه عمومی هستیم، دولتهای سازندگی، اصلاحات و دوسال اجرای برجام بود و در بقیه سالها، عمده اقتصاد بصورت دولتی و با مصرف درامد نفتی وتضعیف بخش خصوصی و رشد نهادهای خصولتی فعالیت کرده است که نتیجه این رویکرد فقر عمومی وافزایش شاخص فلاکت یعنی تورم وبیکاری است.
- البته سیاست خارجی واقتصاد ارتباط مستقیمی با یکدیگر دارند و آیت الله هاشمی رفسنجانی آنگونه که در خاطرات خود مرقوم داشته اند در دومقطع، یعنی در میانه دهه هفتاد و هشتاد، نسبت به پیامدهای خصومت با آمریکا و پرونده هسته ای به رهبرانقلاب یاداور می شوند که این دومساله می تواند به فقر و فلاکت در کشور منجر شود و عواقب منفی در درازمدت خواهد داشت که امروز شاهد تحقق این پیش بینی هستیم.
- البته در مواضع امام خمینی و مقام معظم رهبری، نشانه هایی از هر دو رویکرد اول وسوم، یعنی ایدئولژیک و عقلانی وجود دارد که این هنر دولتها ومسئولان وقت کشور بوده است که به رهبری کمک کنند تا تصمیمات سخت را بدرستی وبراساس مصالح کشور نه شعارها وهیجانات بگیرند.
نظر شما