وضعیت کنونی استفاده ایرانیان از اینترنت همواره واجد تناقض‌هایی بوده است که همواره از سوی متولیان این فضا، بدون پاسخ مانده است. در حالیکه همه شبکه‌های اجتماعی بین‌المللی در ایران فیلتر شده و دسترسی انبوه کاربران ایرانی به آنها محدود شده است، اما دولتمردان جمهوری اسلامی به راحتی در این شبکه‌ها حضور دارند و آن را نیز پنهان نمی‌کنند.
پس از آن که فیس‌بوک و تلگرام به عنوان پرمخاطب‌ترین شبکه اجتماعی در ایران مسدود شدند، توجه بسیاری از ایرانیان به پلتفرم اینستاگرام و پیام‌رسان واتس‌آپ جلب شد و در این میان بخشی از اقشار نیز توییتر را به عنوان فضایی نخبگانی برای بیان نظرات خود والبته دریافت تحلیل‌ها و خبرها انتخاب کرده بودند. اما روند انسداد این پلتفرم‌ها به‌گونه‌ای پیش رفت که با هر اعتراضی در کشور برخی از آنها فیلتر شدند. در حالی که انتخابات جنجالی سال 88 هنوز برگزار نشده بود، اما انگار برخی مراجع امنیتی و سیاسی در کشور از پیش می‌دانستند که ممکن است اعتراضات احتمالی به نتیجه انتخابات توسط برخی از شبکه‌های مجازی گسترش یابد، از همین رو فیس‌بوک وتوییتر، فیلتر شدند. آن روزها اگرچه فضای توییتر چندان برای ایرانیان فراگیر نبود، اما فیس‌بوک در غیاب اینستاگرام به شبکه اصلی ردوبدل شدن اخبار، گزارش‌ها و تحلیل‌ها تبدیل شده بود.
9 سال بعد اما این بار وضعیت تلگرام مورد توجه متولیان فضای سیاسی و امنیتی کشور قرار گرفت. پس از آن که در اعتراضات سال 96 برای مدتی کوتاه این پیام‌رسان که – برای سامان‌دهی تجمعات اعتراضی بسیار مورد استفاده قرار گرفته بود- مسدود شد، چندماه بعد، این پیام‌رسان قدرتمند با دستور قضایی از دسترس کاربران خارج شد و تاکنون نیز استفاده از آن تنها به مدد فیلترشکن ممکن است. این پیام‌رسان تا پیش از فیلترینگ حدود40 میلیون کاربر ایرانی داشت که نشان‌دهنده وسعت استفاده از آن در میان ایرانیان بوده است. در میان این استفاده کنندگان بخش زیادی از مردم عادی از این پیام‌رسان برای ارتباطات اقتصادی و مالی و کسب‌وکارهای خود استفاده می‌کردند که پس از آن ناچار شدند که به فضای اینستاگرام و واتساپ مهاجرت کنند. در میان این دو اگرچه واتساپ برخی از ارتباطات شخصی و خانوادگی را تسهیل کرده بود، اما اینستاگرام خیلی زود توانست به پلتفرمی برای به اشتراک گذاشتن تصاویر، اخبار، گزارش‌ها و
عرضه کالاها وخدمات تولیدشده در شرکت‌ها، کارخانه‌ها و حتی خانواده‌ها تبدیل شد و به‌سرعت استفاده از آن را در میان ایرانیان فراگیر کرد. اما گسترش اعتراضات سه ماه پیش ناشی از مرگ مهسا امینی در مقر گشت ارشاد تهران، متولیان امنیت کشور را به ساده‌ترین راه حل کشاند و آن فیلترینگ دو پلتفرم باقی مانده در میان ایرانیان بود. واتساپ و اینستاگرام علیرغم گستردگی نفوذ در میان ایرانیان مسدود شدند تا همه یا مجبور به استفاده از پیام‌رسان‌های نه‌چندان قدرتمند داخلی شوند ویا بخشی از درآمد خود را صرف خرید فیلترشکن‌هایی کنند که زمزمه‌هایی پیرامون تولید و فروش آنها توسط فرزندان برخی از مسئولان بلند بود. در طول سه ماه گذشته در کنار اعتراضات به وضعیت معیشت و مسایل سیاسی واجتماعی دیگر، اعتراض به مسدود شدن فضای مجازی نیز هر روزه به گوش می‌رسد، در این میان، صاحبان کسب‌وکارهای خرد ودرشت در صف اول معترضان به این وضعیت بودند. اما تاکنون هیچ گوش شنوایی به این اعتراضات توجه نکرده است. اکنون همه پلتفرم‌های مورد استفاده مردم ایران مسدود شده‌اند، این وضعیت اما دارای تناقضات بزرگی است و آن استفاده مسئولان کشور از این شبکه‌های مجازی در راستای ارسال پیام به مخاطبان داخلی وخارجی است در حالی که مردم عادی برای کسب وکار خود از آن محروم بوده‌اند. این اعتراضات اما در روزهای گذشته عمق بیشتری یافته است وآن هم از زمانی است که صفحه ابراهیم رئیسی در پلتفرم اینستاگرام «تیک آبی» دریافت کرد.
تیک آبی در اینستاگرام مکانیزمی است که نشان می‌دهد صفحه مورد نظر جعلی نبوده و به همان شخص تعلق دارد. یعنی این موضوع توسط اینستاگرام به درخواست صاحب صفحه تأیید شده و به این ترتیب می‌توانید از بابت «اصلی بودن» صفحه خیال‌تان راحت باشد. اینستاگرام ابراهیم رئیسی؛ صفحه‌ای بود که او در تبلیغات انتخاباتی خود به آن و تعداد «فالوور»هایش اشاره کرد، تا نشان دهد که اهل اینترنت و فضای مجازی هست و در دوره او این فضا محدود نخواهد شد. او آن روزها گفته بود: «دو میلیون فالوور دارم و در جریان مشکلات زیرساخت‌های فضای مجازی هستم.»
این وضعیت جدید برای اینستاگرام رئیسی در حالی که کاربران ایرانی بسیاری که نان‌شان به فضای مجازی گره خورده واکنون قطع شده است را بیش از پیش متوجه یک تناقض بزرگ کرد که مسئولان ایران از فضایی سود می‌برند که خود دسترسی مردم به آن را قطع کرده‌اند. این موضوع در روزهای گذشته از سوی بسیاری از کاربران فضای مجازی و چهره‌های سرشناس کشور مورد توجه و البته انتقاد واقع شد.
کاربران فضای مجازی که این روزها به دشواری و پس از آزمایش کردن ده‌ها فیلترشکن می‌توانند به صفحات خود در فضای مجازی دسترسی پیدا کنند، منتقد اصلی این وضعیت بوده‌اند وانتقادات خود را در صفحات‌شان به این وضعیت نشان دادند. اکثر این افراد می‌پرسند چگونه در روزهایی که رئیسی علیرغم قول‌هایی که در هنگام انتخابات داده بود که مانع ایجاد محدودیت در فضای مجازی می‌شود، اما هم در دولتش این اتفاق افتاد و هم خود و مردانش با خیال راحت فیلترینگ را دور زده در صفحات مجازی خود به ابراز مواضع می‌پردازند؟
سایت عصر ایران در یادداشتی نوشت:« اینستاگرام را فیلتر کردند چون می‌گویند این پلتفرم بیگانه بر آتش اغتشاشات اخیر دمیده است. اگر واقعاً چنین است چرا رئیس جمهور باید در شبکه اجتماعی حامی بلوا در ایران عضو باشد و تازه از آن تیک آبی هم بطلبد؟ اگر واقعاً اینستاگرام باعث ناامنی در ایران است، چرا شخص رئیس جمهور با عضویت در آن، بدان رونق می‌دهد؟ و اگر هم نیست چرا بسته‌اند و خلقی را از زندگی و کسب‌وکار و نان خوردن انداخته اند؟» نویسنده این سایت در آخر نوشت:« نمی‌شود که برای جمهور، زهر و حرام باشد و برای رئیس جمهور، شهد و حلال!»
شاید صریح‌ترین واکنش را امیررضا خادم، قهرمان کشتی جهان گرفت. او که در ماه‌های گذشته نیز بارها اعتراض خود را به وضعیت کشور ابراز کرده بود در این باره با لحنی عامیانه خطاب به رئیس جمهور نوشت:« از دیروز که تیک آبیت رو دیدم کَف کردم …!!! خداوکیلی خیلی باحالی …! آخه چند سالِ خودت و بروبچه‌هایِ «خودی» از همه تریبوناتون دارین از مضراتِ فضای مجازی و نقشِ فریبنده سیاسی‌ش و منحرف کننده‌یِ اخلاقی‌ش می‌گین … این چند ماهه اخیر هم که دشمنی‌ش دیگه علنی شد و شما هم برایِ رفع همه‌یِ مشکلات و گرفتاری‌هایِ مردم فیلترش کردین!!! بعد می‌بینیم یواشکی رفتی ریکوییست دادی و تیک آبی گرفتی …!!!»
خادم ادامه داد:« آخه اگه فضای مجازی و در صدر اون‌ها اینستاگرام و واتس‌آپ و … بد هستن که شماها نباید یواشکی تیک آبی (تیک اعتبار) بگیرین تا اعتبارتون توُ صفحات اینستاگرامی بره بالا !!! من مطمئنم که نمی‌دونستی یه تیک آبی میاد کنار عکسِ پروفایلت توُ صفحه اینستاگرامت و همه می‌بینن چیکار کردی! و گرنه امکان نداشت بر و بچه های دفتر بتونن گولت بزنن !!! راستی !نکنه احتمالن قراره اینستاگرام بمونه دیگه؟!!
حرف نداری آسیدابراهیم …!!!»
واکنش‌ها آن‌قدر زیاد بود که دفتر ریاست جمهوری وادار به واکنش شد.
پایگاه اطلاع‌رسانی دولت با انتشار تصویری درمورد تیک آبی اینستاگرام سید ابراهیم رئیسی رئیس جمهور نوشت: با توجه به صفحات متعدد منسوب به رئیس‌جمهور در شبکه‌های اجتماعی خارجی و انتساب مطالب مخدوش، اقداماتی به منظور تشخیص اصالت برای کاربران از ماه‌ها قبل انجام شد که اخیراً «یکی از شبکه‌ها» به آن ترتیب اثر داد. همچنان‌که در تصویر مشخص است آخرین مکاتبه و پاسخ آن شبکه، مربوط به تیر ماه است.»
برخی کاربران به این پاسخ نیز واکنش نشان دادند ونوشتند رئیس جمهور در حالی از اینستاگرام تیک آبی دریافت کرد که دفترش حتی اسم آن را نیز نمی‌آورد و تنها از آن با عنوان «یکی از شبکه‌ها» یاد می‌کند. پاسخی که نه تنها تناقض این وضعیت را توجیه نکرد، بلکه آن را تشدید نیز کرد.
نظر شما