یادداشت روز
تغییر معادلات با « اَبَرصوت»
صاحبخبر - فرمانده هوافضای سپاه پاسداران پنج شنبه 19 آبان، خبر غیرمنتظره ای از دستیابی این نیرو به فناوری موشک هایهایپرسونیک یا اَبَرصوت داد، اما منظور از اَبَرصوت چیست و به چه نوع پرتابهای اطلاق می شود. منظور از صوت در این جا سرعت انتشار صوت در هواست و زمانی که می گویند مافوق صوت یعنی سرعت حرکت موشک یا هواپیما بیش از سرعت صوت، حدود هزار و 100 کیلومتر برساعت است اما برای مشخصتر کردن این که جسمی چقدر سریعتر از سرعت صوت حرکت میکند، واژه دیگری نیز افزوده شده و آن اَبَرصوت است که طبق تعریف، بیش از پنج برابر سرعت صوت است. برخلاف تصور، بسیاری از موشک های بالستیک نیروی هوافضای سپاه حتی قدیمی ترین آن ها نظیر شهاب، در بخش هایی از مسیر به ویژه مرحله ورود به جو به این سرعت میرسند بنابراین این اصطلاح رایج شده در بین نظامیان، رسانهها و سیاستمداران معنای عمیق تری دارد و صرفا اطلاق آن به سرعت موشک درست نیست. اهمیت موشک هایی که هم اکنون آنها را اَبَرصوت مینامیم؛ در قابل هدایت بودن کلاهک موشک به ویژه مرحله میانی آن است. یک موشک بالستیک برای رسیدن به هدف سه مرحله را پشت سر میگذارد: اولین مرحله، اوج گیری است که در آن موتور موشک که بخش اعظم آن را تشکیل میدهد، موشک را از سطح زمین جدا می کند و به بیشترین سرعت یا ارتفاع (بسته به برد شلیک) میرساند. در اغلب موشک های نیروی هوافضا در این مرحله بدنه از کلاهک جدا میشود. مرحله دوم که مرحله میانی نامیده میشود، زمانی است که کلاهک موشک بر اثر جاذبه زمین شروع به ادامه مسیر به صورت موازی با سطح زمین میکند؛ در بسیاری از موارد، موشک صرفا تحت اثر جاذبه زمین است. در مرحله پایانی و ورود به جو نیز کلاهک وارد اتمسفر می شود و به سمت هدف خود شیرجه میزند. اولین بار ایران در مهر 94، زمان وزارت سردار حسین دهقان بود که موشک سوخت مایع میانبرد عماد را رونمایی کرد؛ موشکی که میتوانست در مرحله ورود به جو تا لحظه اصابت، قابل هدایت و مانور باشد که علاوه بر بهبود چشمگیر دقت، کار دفاع در برابر آن را نیز برای سامانه های پدافندی دشوار میکرد؛ فناوری که هماکنون فقط در دست هفت کشور جهان است. مرحله میانی مسیر که موشک بیشترین زمان را در آن جا میگذراند، جایی است که در آسیب پذیرترین بخش از مسیرش قرار دارد چرا که صرفا تحت تاثیر جاذبه است و توانایی مانور ندارد؛ برخی سیستمهای پدافندی رژیم اسرائیل و ایالات متحده به طور اختصاصی برای زدن موشک در این مرحله طراحی شدهاند. با مانورپذیر شدن موشک هم در مرحله میانی و هم در مرحله ورود به جو، مقابله با آن برای سیستم های پدافندی موجود در جهان بسیار غیرمحتمل است؛ هم اکنون پدافند موشکی اَبَرصوت صرفا در حد یک طرح مفهومی در بین اندیشکده ها، رویدادها و سمینارهای دفاعی در سراسر جهان است و آن هم در مرحله ایدهپردازی و نه حتی یک طرح یگانه و مورد اجماع. تا طراحی، پیاده سازی و عملیاتی شدن چنین طرحی در قالب یک سیستم پدافندی حداقل یک دهه فاصله است و حتی فراگیر شدن چنین سیستمی با هزینه های سنگین آن با هزار اما و اگر همراه خواهد بود. هماکنون اولویت اول ایالات متحده، اسرائیل و متحدان آنها در منطقه، بر ایجاد یک شبکه پدافندی یکپارچه برای کشف، رهگیری و انهدام موشک های شناخته شده و عملیاتی ایران معطوف شده و سامانه های ضد موشکی گران قیمتی نیز از جمله پاتریوت، باراک و تاد را در منطقه مستقر کردهاند؛ جنگ یمن و قدرت و حملات موشکی انصارا... به عنوان متحد جمهوری اسلامی به امارات و عربستان نشان داده است که این سیستم ها قادر نخواهند بود به طور صددرصدی حملات موشک های (قدیمی) ساخت ایران را دفع کنند؛ اکنون نیز مشکل بزرگتری به نام موشک های هایپرسونیک با قدرت مانور در داخل و خارج جو نیز اضافه شده که به مشکلات دفاع موشکی محور غربی – عبری - عربی برای مقابله با قدرت موشکی ایران خواهد افزود. هرچند که اعلام این خبر در این برهه و همزمانی آن با تنشها در منطقه، پاسخ ایران به تهدید نظامی چندی قبل ایالات متحده آمریکا بوده است.∎