دنیای‌اقتصاد نوشت : پس از وضعیت هیجانی دلار در روز شنبه، روز یکشنبه نبرد دلاری در مرز کانال ۳۶هزار تومانی شکل گرفت. افزایش حجم تقاضا در معاملات روزهای اخیر بازار سبب ورود نرخ شاخص ارزی به کانال ۳۶هزار تومانی شده که این امر زیاد به مذاق نهادهای بازار‌ساز خوش نیامده است. بانک مرکزی در نخستین واکنش خود به صف‌آرایی متقاضیان ارزی با تمام قوا خود به بازار وارد شد و از سیاست‌های ارزی جدید خود رونمایی کرد.
این سیاست‌ها در راستای تسهیل روند خرید ارز صورت گرفته که در آن برخی شعب منتخب بانک‌ها برای دریافت اسکناس‌های خارجی و سازوکار جدید خرید ارز مشخص شده است. از سوی دیگر بانک مرکزی روز گذشته در مطلبی از عرضه سنگین ارز در معاملات نیمایی خبر داد که تنها برای یک‌سوم آن تقاضا وجود داشت. به عقیده بسیاری از کارشناسان ارزی بازار تهران مطالب ذکرشده نشانگر نبرد دلاری برای تصاحب یا عدم تصاحب سطوح قیمتی کانال 36هزار تومانی است. البته برخی معامله‌گران معتقد بودند که پس از تعطیلی بازار، قیمت فردایی رشد می‌کند. در نهایت قیمت هر برگ اسکناس دلار غیر رسمی در معاملات عصر روز گذشته با حدود 330تومان کاهش نسبت به نرخ روز شنبه به رقم 35هزار و 920تومان رسید. با کاهشی شدن روند نرخ دلار غیر رسمی قیمت سکه طلا نیز افت 3 پله‌ای را تجربه کرد و به نیمه نخست کانال 16میلیون تومانی رسید.
روز گذشته نرخ شاخص ارزی در محدوده مرز 2کانال 35 و 36هزار تومانی به نوسان پرداخت. پس از افزایش قیمت کم‌سابقه نرخ دلار غیر رسمی در طول معاملات روز شنبه و رسیدن نرخ این ارز به سطوح قیمتی کانال 36هزار تومانی، با شروع معاملات بازار روز یکشنبه نمودار قیمت شاخص ارزی تغییر فاز داد و به زیر مرز 36هزار تومانی بازگشت. هر برگ از این اسکناس آمریکایی نخستین معاملات صبح روز گذشته خود را با 450تومان کاهش نسبت به نرخ روز شنبه در رقم 35هزار و 800تومان آغاز کرد. اما روند کاهشی تنها مختص به شروع بازار بود و در ادامه معاملات روز گذشته دست بالای خریداران مجددا به افزایشی شدن نرخ شاخص ارزی منجر شد. درصورتی‌که هر کانال قیمتی را به 10پله یکسان تقسیم کنیم فعالیت نرخ ارز مذکور در معاملات ظهر روز گذشته روی پله‌های نهم و دهم کانال 35هزار تومانی صورت پذیرفت. درنهایت نیز قیمت دلار در واپسین معاملات نقدی روز گذشته با کاهش قیمت 330تومانی نسبت به نرخ روز شنبه در سطح قیمتی 35هزار و 920تومان به فعالیت روزانه خود پایان بخشید.
افت 3پله‌ای نرخ سکه
نرخ سکه طلا ضرب امامی در معاملات روز گذشته با تبعیت از نرخ دلار دچار کاهش قیمت شد. هر قطعه از این فلز گرانبها در معاملات عصر روز گذشته با حدود 330هزار تومان کاهش نسبت به نرخ روز شنبه به رقم 16میلیون و 350هزار تومان رسید. البته روند دیگر قطع‌های سکه طلا در روز یکشنبه افزایشی بوده و هر قطعه سکه نیم و ربع به ترتیب با 180 و 190هزار تومان افزایش نسبت به نرخ روز شنبه در رقم‌های 8میلیون و 830 و 5میلیون و 820هزار تومان معامله شدند.
محمدصادق جنان‌صفت در جهان صنعت نوشت: قیمت هر دلار آمریکا در بازار آزاد ایران روز شنبه از ۳۶۰ هزار ریال نیز فراتر رفت. به این ترتیب نرخ تبدیل هر دلار آمریکا به ریال ایران در بلندترین نقطه تاریخی ایستاد و نشان داد سخنان چند روز پیش رییس بانک مرکزی درباره آرامش در بازار ارز چقدر بی‌اعتبار بوده است. رسیدن نرخ تبدیل هر دلار آمریکا به ریال ایران به بالاترین نرخ رازها و تلخی‌های دهشتناکی در پشت و پنهان خود دارد که به برخی آنها در ادامه اشاره میشود:
یکم- واقعیت این است که اراده و خواست نهادهای قدرت در ایران در همه سال‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی دست‌کم در حرف و سخن این بوده و هست که نرخ تبدیل دلار در پایین‌ترین اندازه باشد و کاهش ارزش ریال به دلار را نشانه کاستی و ناتوانی دانسته و می‌دانند. در صورتی که این اراده و آشکار کردن عمومی این خواست واقعی نبوده و نیست و تنها در حرف بوده و تمایلی برای مهار تورم دلار در بالاترین سطوح حاکمیت وجود نداشته است که بسیار تلخ و دهشتناک و نشانه‌ای از فریب شهروندان ایرانی است. قدرت خرید ریال از ۱۳۵۷ تا امروز حدود یک سه‌هزارم سقوط کرده است و متناظر با این سقوط، ارزش ریال در برابر ارزهای معتبر خارجی به ویژه دلار آمریکا نیز به همین میزان سقوط کرده است، در صورتی که فرض کنیم دولت‌ها و نهادهای قدرت در این دهه‌ها هم واقعا اراده کرده بوده‌اند، قیمت دلار را پایین نگه دارند و نتوانسته‌اند این وضعیت نشان از ناتوانی و ناکارآمدی نظام سیاسی برای پایین کشیدن ارزش پول بزرگ‌ترین خصم خود است. دوم- تجربه تاریخ اقتصاد ایران به ویژه در دهه‌های تازه‌سپری‌شده نشان می‌دهد بازار ارز به آرامی اما به صورت پایدار سایر بازارها از جمله بازار کار، بازار کالا، بازار پول و فعالیت‌های گوناگون مثل بخش صنعت، بخش تجارت خارجی و نیز دیگر فعالیت‌ها در بخش واقعی اقتصاد مثل سرمایه‌گذاری را زیر نفوذ خود گرفته است. می‌توان به این نتیجه تلخ رسید که کارکرد اقتصاد ایران در این دهه‌ها ناکارآمد و بی‌فایده و تنها برای عبور از روزهای پی‌در‌پی بوده است. از همین جا می‌توان نتیجه گرفت که نظام سیاسی در کلیت خود نتوانسته مدیریت کارآمدی در اقتصاد به مثابه رکن اصلی زندگی شهروندان اعمال کند. بنابراین همه دولت‌های پس از جنگ با هر گرایش سیاسی و همه مدیران ارشد اقتصادی در سیاست و اقتصاد فاقد توانایی برای اداره بهینه کشور بوده‌اند. سوم- واقعیت دهشتناک دیگر رسیدن نرخ هر دلار آمریکا به ۳۶۰ هزار ریال این است که شهروندان ایرانی به دلیل وابستگی ایران به واردات نهاده‌های دامی و واردات شماری از کالاهای اساسی و نیز سهم قابل اعتنای واردات در تنظیم بازار هر سال تهیدست‌تر از سال پیش شده و در برابر افزایش رفاه شهروندان کشورهای دیگر احساس بدی پیدا کرده‌اند. رخداد اندوه‌بار در این دهه‌ها و با سیاست‌های ارزی نادرست که برای شهروندان آشفتگی روحی- روانی پدیدار کرده است، رشد شتابان درجه نابرابری در میان ایرانیان است. تثبیت نرخ ارز در برخی سال‌ها و رها کردن آن در سال‌هایی دیگر به دلیل نبود سیاست‌های ارزی کارآمد و تاثیر منفی تفاوت نرخ‌ها و توزیع رانت و فساد از مسیر نرخ ارز دردناک‌ترین رخداد تاریخی است که شهروندان ایرانی را آزار می‌دهد.
چهارم- قیمت هر دلار آمریکا در سال‌های ۱۳۹۱ تا امروز که تحریم‌های آمریکا تشدید شده است، نزدیک به ۳۵ برابر شده؛ یعنی رشد ۳۵۰۰ درصدی که به طور میانگین برابر با ۳۵۰ درصد در سال‌های ۱۳۹۱ تا ۱۴۰۱ است. این در حالی است که قیمت هر دلار آمریکا در سال ۱۳۸۱ نزدیک به ۸ هزار ریال و در سال ۱۳۹۱ نزدیک به ۱۲ هزار ریال بوده است. با یک محاسبه ساده می‌توان فهمید که در یک دهه پیش از دهه ۱۳۹۱ تا ۱۴۰۱ قیمت هر دلار آمریکا در بدترین وضع فقط دو برابر شده است. این میزان اختلاف فاحش در تبدیل نرخ دلار به ریال در دو دهه پشت سرهم نشان‌دهنده قدرت اثربخشی تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران است.
پنجم- نرخ تبدیل دلار به ریال در دهه تازه‌سپری‌شده نشان می‌دهد ساختار اقتصاد ایران که به سیاست خارجی گره خورده است پیامدهای ترسناکی بر زندگی و آینده ایرانیان و میهن دارد و ادامه این وضعیت باز هم زندگی عادی ایرانیان را تلخ‌تر خواهد کرد.
ظرف کمتر از یک هفته دلار ۳۳ هزار تومانی به ۳۶ هزار تومان رسید. اگرچه بسیاری از تحلیلگران افزایش قیمت دلار و رسیدن آن به این اعداد را پیش‌بینی کرده بودند، اما گمان نمی‌کردند این افزایش دو سه روزه رخ دهد. پس ماجرا چیست؟
به گزارش تجارت‌نیوز، اگرچه از روز گذشته بانک مرکزی وارد میدان شده و وعده کاهش قیمت دلار را داده، اما قیمت دلار در بازار آزاد توجه چندانی به تلاش بانک مرکزی نشان نداده است.
امروز 16 آبان ماه قیمت دلار در بازار آزاد کار خود را با 36 هزار و 150 تومان آغاز کرد و در لحظه تنظیم این گزارش، با حدود 400 تومان افزایش به 36 هزار و 550 تومان رسید. روز گذشته هم علی رغم ادعای بانک مرکزی درباره تزریق ارز به بازار، کمترین قیمت دلار 35 هزار و 780 تومان و بالاترین قیمت ثبت شده هم 36 هزار و 250 تومان بود.
بسیاری منتظر بودند که اثر تزریق ارز به بازار را در ابتدای بازار مشاهده کنند. اما بازار هیچ واکنش مثبتی به اظهارات و وعده‌های دولت نشان نداده و خلاف جهت خواسته دولت در حال حرکت است. قیمت دلار هرات هم همچنان افزایشی است و با قیمت 34 هزار و 750 تومان در حال مبادله است.
چرا دلار گران شد؟
برای پاسخ به این سوال، باید سوال دیگری را جواب داد و آن هم اینکه چرا نرخ دلار که درنیمه نخست امسال نوسانات محدودی را ثبت کرده بود، ناگهان ظرف دو روز سه تا چهار هزار تومان افزیش قیمت را تجربه کرد؟
اولین پاسخی که بسیاری از کارشناسان به این سوال می‌دهند، متوقف شدن مذاکرات هسته‌ای است. در هفته‌های اخیر مقامات آمریکایی و اروپایی از بسته شدن درهای مذاکره خبر دادند. خبری که همان زمان هم نتوانست تاثیر خاصی بر قیمت دلار بگذارد و یا به بیان دیگر، منجر به جهش ناگهانی قیمت دلار شود.
علت دیگری که برخی ذکر می‌کنند، تاثیر اعتراضات اخیر بر قیمت دلار است. این عده معتقدند این اعتراضات باعث رشد قیمت دلار شده است. اما بیش از 50 روز از آغاز اعتراضات سراسری در ایران می‌گذرد و نرخ دلار تاثیر چندانی از این مساله نگرفته است.
دومین علتی که برخی عنوان می‌کنند، جبران کسری بودجه دولت است. شیوه و راهکاری که دولت بارها و بارها آن را اجرا کرده است. نوسان‌گیری از بازار ارز برای جبران کسری بودجه می‌تواند عاملی باشد که منجر به افزایش قیمت دلار شده است. آن هم در شرایطی که فنر ارز برای ماه‌های متمادی فشرده نگه داشته شده بود و حالا هم دولت فنر ارز را کمی رها کرده و هم بازار پتانسیل افزایش قیمت را داشت. نتیجه می‌تواند تجربه دلار 36 هزار تومانی در اقتصاد ایران باشد.
پیش از این هم کارشناسان بسیاری هشدار داده بودند که نیمه دوم سال دولت با کسری بودجه شدید مواجه میشود و قیمت دلار خواسته و ناخواسته رشد خواهد داشت. کسری بودجه، کاهش درآمدهای نفتی و مشکلات اقتصادی عواملی است که نهایتا باعث رشد قیمت دلار میشود و تلاش دولت برای فشرده نگه داشتن فنر ارز را بی‌نتیجه می‌کند. اما حالا برخی معتقدند که دولت فعلا خودخواسته به افزایش قیمت دلار تن داده تا حداقل بخشی از این کسری را جبران کند.
اقدامی که مسبوق به سابقه است و در دولت‌های قبل هم اجرا می‌شد. به خصوص در آستانه پرداخت یارانه‌های نقدی که دولت از این طریق، بخشی از بودجه لازم برای پرداخت یارانه را تامین می‌کرد.
پیش بینی قیمت دلار آزاد
اما قیمت دلار در بازار چه میشود؟ از روز شنبه و همزمان با ورود دلار به کانال 36 هزار تومانی، بانک مرکزی، از مجموعه اقداماتی رونمایی کرده که با کمک آنها بازار ارز را مهار کند. یکی از این سیاست‌ها تسهیل روند خرید ارز است. بانک مرکزی، اسامی برخی شعب منتخب را اعلام کرده که مردم از طریق آن ارز مورد نیاز خود را بخرند.
این راهکار پیش از این هم آزموده شده و نمی‌تواند کمکی به کاهش قیمت دلار کند.
راهکار دیگر بانک مرکزی، عرضه سنگین ارز در معاملات نیمایی است و بانک مرکزی ادعا کرده تنها برای یک‌سوم آن تقاضا وجود داشته است. این راهکار هم پیش از این بارها امتحان شده است. دو هفته قبل که دلار وارد کانال 33 هزار تومان شد، دولت حدود 100 میلیون دلار به بازار تزریق کرد و توانست ظرف چند روز، قیمت دلار را به کانال 32 هزار تومان برگرداند. اما این راهکار هم در بلندمدت جواب نمی‌دهد.
در مجموع کارشناسان اقتصادی امید چندانی به خبردرمانی و راهکارهایی چون تزریق ارز به بازار ندارند. آنها می‌گویند تنها عاملی که فعلا می‌تواند دلار را کاهشی کند، خبر آغاز دوباره مذاکرات است. اما اخباری که نشان دهد مذاکرات قرار است به یک توافق مثبت ختم شود. نه خبر آغاز دور جدیدی از مذاکره برای مذاکره.
انتهای پیام
∎
نظر شما