گروه سیاسی
محمد مخبر، معاون اول رئیس جمهور ظهر چهارشنبه مورخ ۱۳ مهرماه ۱۴۰۱ به دعوت میخائیل ولادیمیرویچ میشوستین، نخست وزیر روسیه برای شرکت در دومین مجمع اقتصادی خزر به روسیه سفر کرد و روز پنج شنبه مورخ ۱۴ مهرماه ۱۴۰۱ دومین مجمع اقتصادی کشورهای حوزه دریای خزر اعم از جمهوری اسلامی ایران، روسیه، قزاقستان، جمهوری آذربایجان و ترکمنستان در مسکو آغاز شد. محور اصلی این نشست اقتصاد و توسعه مناسبات میان کشورهای حوزه دریای خزر بود.
معاون اول رئیس جمهور در این سفر علاوه بر سخنرانی در دومین مجمع اقتصادی خزر، با برخی مقامات شرکت کننده در این اجلاس در خصوص توسعه روابط و سایر موضوعات مورد توجه طرفین به گفت وگو و مذاکره پرداخت.
پیش از این سفر، محمد مخبر، معاون اول رئیس جمهور روابط جمهوری اسلامی ایران با روسیه را نزدیک و صمیمانه خطاب کرد و اظهارداشت: روابط تهران و مسکو به ویژه با راهبرد جدیدی که دولت سیزدهم برای ارتقاء و توسعه مناسبات با کشورهای همسایه و منطقه در پیش گرفته، طی یک سال اخیر تحولات جدی و مثبتی را در حوزه تجارت، سرمایه گذاری و صنعت داشته است.او نسبت برگزاری دومین مجمع اقتصادی خزر تاکید داشت و این نشست را پراهمیت دانست و پیش از عزیمت به روسیه در گفت وگو با خبرنگاران، دومین مجمع اقتصادی خزر را در حوزه حقوقی، اقتصادی و مسائل زیست محیطی نیز مثمرثمر شمرد و عنوان کرد که این نشست برای توسعه مناسبات کشورهای ساحلی خزر اهمیت فراوانی دارد. محمد مخبر، معاون اول رئیس جمهور در بدو ورود به مسکو، توسعه و ارتقاء همکاری با کشورهای همسایه را از راهبردهای جدی دولت دانست و عنوان کرد که سفرهای متقابل روسای جمهور دو کشور، پایه گذاری خوبی در تعمیق روابط دارد. مخبر در دیدار ایگور لویتین، دستیار رئیس جمهور روسیه نیز منافع ایران و روسیه را در گرو تلاش دو کشور برای اجرای توافقات فیمابین دانست و اظهارداشت: مسیر رشت-آستارا و توسعه همکاری های
بانکی برای تسهیل فعالیت تجار و بخش خصوصی نقش موثری در ارتقاء سطح همکاری های تهران و مسکو خواهد داشت. معاون اول رییس جمهور با بیان اینکه ساز و کار خوبی برای اجرای توافقات فیمابین فراهم شده است، اظهار داشت: به منظور توسعه همکاری های
بانکی باید برنامه‌ای دقیق و زمانبندی شده تدوین کنیم و با جدیت آن را پیگیری کنیم. مخبربا اشاره به توافقات صورت گرفته برای همکاری‌های دو کشور در حوزه انرژی افزود که توافقات بسیار خوبی در بخش انرژی میان ایران و روسیه حاصل شده اما باید نسبت به زمان اجرای این توافقات حساس باشیم و با جدیت آن را دنبال کنیم تا شاهد اجرای هر پروژه مطابق برنامه زمانبندی باشیم.
اهتمام جدی مسکو برای اجرای توافقات با تهران
ایگور لویتین، دستیار رئیس جمهور روسیه از اهتمام جدی مسکو برای اجرای توافقات با تهران خبر داد و گفت: مدیران بزرگترین شرکت های تجاری روسیه گردهم آمده‌اند تا با هیئت عالی رتبه ایرانی برای توسعه همکاری های تجاری و اقتصادی مذاکره کنند. مخبر نیز در حاشیه دومین مجمع اقتصادی خزر و نشست سه ساعته با دستیار رئیس جمهور و مدیران شرکت های عالی‌رتبه روسیه توسعه روابط این دو کشور را مصلحت اقتصادی خطاب کرد و ابراز کرد که از موقعیت ممتاز جغرافیایی ایران استفاده کنید.این نشست سه ساعته با حضور مدیران ۱۵ شرکت عالی رتبه روسی در حوزه های مختلف انرژی، نفت و گاز، کشتیرانی و محصولات کشاورزی برگزار شد. در این نشست وزرای نفت، اقتصاد، جهاد کشاورزی، قائم مقام بانک مرکزی و معاونین وزرای خارجه، صمت و راه و شهرسازی نیز حضور داشتند و بر توسعه روابط تاکید کردند. معاون اول رئیس جمهور در جریان این نشست عزم جدی دولت سیزدهم برای توسعه روابط با شرکت ها و فعالان اقتصادی روسی را مورد تاکید قرار داد و گفت: فارغ از مسئله تحریم ها، مصلحت اقتصادی دو کشور حکم می کند که در اسرع وقت و در بالاترین سطوح روابط اقتصادی تسهیل و گسترش یابد.اشاره به موقعیت جغرافیایی ممتاز ایران، بررسی مسائل اداری و سازوکارهای حقوقی، توسعه روابط، وضعیت مبادلات تجاری، توسعه نفت و گاز، انرژی، فروش محصولات کشاورزی، تامین قطار، ترانزیت، توسعه بنادر و کشتیرانی در خزر و گسترش خدمات فنی مهندسی از جمله مسائل مطرح شده در نشست سه ساعته معاون اول رئیس جمهور با دستیار رئیس جمهور و مدیران شرکت های عالی‌رتبه روسیه بود. همچنین درپایان این نشست نیز مقرر شد در محورهای مورد بحث و با توجه به پیشنهادات ارائه شده، جلساتی جداگانه میان هیئت ایرانی با مسئولان متناظر در کشور روسیه هماهنگ شود تا کارشناسان دو طرف هر چه سریع تر برای رفع موانع و نهایی سازی پیشنهادات به جمع بندی عملیاتی و اجرایی برسند.
تشکیل منطقه آزاد مشترک کشورهای ساحلی خزر
با برگزاری دومین مجمع اقتصادی خزر هفت پیشنهاد از سوی معاون اول رئیس جمهور و جمهوری اسلامی ایران مطرح شد. مخبر افزون بر ارائه چندین پیشنهاد خواستار تشکیل منطقه آزاد مشترک کشورهای ساحلی خزر شد. او دریای خزر را بستر بسیار مناسبی برای گسترش همکاری‌ها در عرصه‌های مختلف میان کشورهای ساحلی دانست و بر توسعه، پیشرفت و رفاه مردم منطقه نیز تاکید کرد.
در دومین مجمع اقتصادی خزر با حضور معاون اول رئیس جمهور ایران در مسکو، گسترش همکاری و تعامل همه‌جانبه با کشورهای همسایه به خصوص با کشورهای ساحلی دریای خزر نیز مورد تاکید قرار گرفت و به موقعیت ژئوپولیتیکی و ژئواکونومیکی جمهوری اسلامی ایران به عنوان محل اتصال دریای خزر به کرانه‌های جنوبی و آب‌های گرم خلیج فارس، دریای عمان و اقیانوس هند نیز توجه شد. متن کامل سخنان محمد مخبر در دومین مجمع اقتصادی دریای خزر که در پارک فناوری اسکولکوا شهر مسکو برگزار شد به شرح زیر است:
بسم الله الرحمن الرحیم، جناب آقای میخائیل میشوستین، نخست‌وزیر محترم فدراسیون روسیه، جناب آقای اسداف، نخست‌وزیر محترم جمهوری آذربایجان، جناب آقای اسماعیل‌اف، نخست‌وزیر محترم جمهوری قزاقستان، جناب آقای مرادف، معاون محترم نخست وزیر ترکمنستان و خانم ها و آقایان؛ در آغاز مراتب خرسندی خود را از برگزاری دومین همایش اقتصادی دریای خزر در شهر مسکو ابراز می‌دارم و از جناب آقای میخائیل میشوستین، نخست وزیر محترم فدراسیون روسیه به خاطر میزبانی و سازماندهی این نشست کاربردی و ارزنده، صمیمانه تشکر می نمایم.امیدوارم این همایش، برکات و نتایج نویدبخشی را برای مردم کشورهای ساحلی دریای خزر و همچنین برای دولت‌ها و ملت‌های پیرامونی که به هر نحوی دارای ارتباط و پیوستگی تجاری و اقتصادی با این پهنه آبی ارزشمند هستند، به همراه داشته باشد.همانطور که می‌دانید همایش امروز ثمره اجلاس سران کشورهای ساحلی دریای خزر است.با توجه به اهمیت ابعاد اقتصادی در توسعه همگرایی منطقه‌ای، این همایش به عنوان ابتکاری بسیار خوب و سازنده موجب تقویت دوستی، همبستگی و همکاری پنج‌جانبه میان کشورهای ساحلی دریای خزر خواهد شد و به عنوان سکوی مهم، فرصت مغتنمی را برای بخش‌های دولتی و خصوصی کشورهای ساحلی و حتی برای کشورهای غیرساحلی این دریا فراهم می‌سازد تا همه بتوانیم از ظرفیت‌های اقتصادی یکدیگر برای توسعه، پیشرفت و رفاه مردم منطقه و ملت هایمان بهره‌مند شویم.دریای خزر به عنوان میراث مشترک و کانون پیوند میان ما، بستر بسیار مناسبی را برای گسترش همکاری‌ها در عرصه‌های مختلف میان کشورهای ساحلی این دریا فراهم ساخته است.
جمهوری اسلامی ایران در راستای سیاست خارجی دولت سیزدهم، به دنبال گسترش همکاری و تعامل همه‌جانبه با کشورهای همسایه به خصوص با کشورهای ساحلی دریای خزر می‌باشد و با توجه به موقعیت ژئوپولیتیکی و ژئواکونومیکی خود به عنوان محل اتصال دریای خزر به کرانه‌های جنوبی و آب‌های گرم خلیج فارس، دریای عمان و اقیانوس هند، برای ایجاد تحرک در همکاری‌های‌اقتصادی و تجاری میان کشورهای ساحلی دریای خزر عزم جدی دارد و به منظور بهره‌مندی هرچه بیشتر از توانمندی‌ها و ظرفیت‌های بخش‌های دولتی و خصوصی کشورهای ساحلی، دستیابی به منافع مشترک اقتصادی، روان‌سازی حمل‌ونقل و ترانزیت ترکیبی و رونق تجارت درون‌منطقه‌ای و میان‌منطقه‌ای در حوزه خزر، پیشنهاد تشکیل منطقه آزاد مشترک کشورهای ساحلی دریای خزر و ایجاد کریدور سبز ترانزیتی و گمرکی را مطرح می‌نماید.همچنین پیشنهاد می‌کنیم در جهت توسعه همکاری‌های پولی، بانکی و مالی با کشورهای ساحلی دریای خزر، دستور العملی خاص تدوین و اجرایی گردد؛ کاری که جمهوری اسلامی ایران با بعضی از کشورهای ساحلی شروع کرده است.حضار گرامی؛ امروزه تقویت هرچه بیشتر کریدور حمل و نقلی شمال-جنوب که شامل همکاری سه‌جانبه ریلی جمهوری اسلامی ایران، ترکمنستان و قزاقستان از یک طرف و جمهوری اسلامی ایران، روسیه و جمهوری آذربایجان از طرف دیگر می‌شود، یک امر جدی است و موجب تحکیم همکاری‌ها بین کشورهای ساحلی و غیرساحلی دریای خزر می‌شود.تلاش برای رفع موانع و توسعه همکاری‌های ترانزیتی از طریق دریا، راه آهن و جاده با بهره‌گیری از زیرساخت‌ها و ظرفیت‌های حمل‌ونقلی جمهوری اسلامی ایران موجب تقویت تعاملات اقتصادی در خزر خواهد شد.
تشکیل کمیته همکاری حمل‌ونقل، ترانزیت، تعرفه و تجارت و گمرکی
همچنین به منظور یکسان‌سازی و هماهنگی تعرفه‌های حمل و نقل ریلی، جاده‌ای و دریایی و نیز ایجاد زمینه برای سرمایه‌گذاری‌های مشترک در کارهای زیربنایی مانند بنادر، کشتیرانی و خطوط راه آهن، تشکیل کمیته همکاری حمل‌ونقل، ترانزیت و تعرفه تجاری و گمرکی را پیشنهاد می‌نماییم.جمهوری اسلامی ایران به لحاظ جغرافیایی و دارابودن منابع و ذخایر بالقوه و بالفعل انرژی و معدنی، از ظرفیت‌های بسیار مناسبی برای صدور و سوآپ نفت و گاز و فرآورده‌های نفتی به بازارهای مختلف منطقه و جهان برخوردار است. در این زمینه در سال گذشته، خوشبختانه تجربه خوبِ از سرگیری سوآپ نفت و گاز از طریق ایران با برخی کشورهای ساحلی را داشته ایم.این قبیل همکاری‌ها با دیگر کشورهای ساحلی نیز قابل گسترش است. برای توسعه همکاری‌ها در این بخش، پیشنهاد می‌کنیم کمیته همکاری نفت و گاز و فرآورده‌های نفتیِ کشورهای حاشیه دریای خزر تشکیل شود.همچنین ایجاد شبکه یکپارچه برق و یکسان‌سازی فرکانس‌های برق کشورهای ساحلی و تسریع در اتصال شبکه‌های برق ایران به شبکه‌های برق کشورهای ساحلی دریای خزر، و انجام تبادلات فصلی حامل‌های انرژی ضروری است. در این خصوص تشکیل کمیته توسعه همکاری در زمینه‌های برق، آب و تجهیزات مربوطه میان کشورهای ساحلی دریای خزر از دیگر پیشنهادات ما می‌باشد.همکاران گرامی؛ دریای خزر میراث مشترک ماست و وظیفه داریم این دریا را برای آیندگان حفظ کنیم. بایستی بین توسعه اقتصادی و حفاظت محیط زیست خزر تعادل برقرار گردد. متأسفانه طی سال‌های اخیر شاهد کاهش سطح آب دریای خزر و افزایش روند تخریب محیط زیست و کاهش ماهیان خاویاری و سایر آبزیان هستیم. بر این اساس، تاکید داریم در کنار بهره‌برداری اقتصادی از منابع زنده و غیرزنده دریای خزر، کشورهای ساحلی نسبت به تعهداتی که در زمینه شیلات و محیط زیست دارند، پایبند باشند و قوانین مربوطه را رعایت کنند، چون این پهنه آبی مشترک مکانی برای بهره‌مندی اقتصادی همه کشورهای ساحلی آن است. جمهوری اسلامی ایران ضمن پیشنهاد ارتقای همکاری کشورهای حوزه دریای خزر در زمینه امنیت غذایی، آمادگی دارد در تهیه و نقشه راه و طرح تفصیلی این ابتکار عمل تشریک مساعی نماید. بایستی به اصل رعایت استانداردهای زیست‌محیطی و بهره برداری معقولانه توجه شود.تعهدات کشورهای ساحلی خزر در قالب کنوانسیون حفاظت از محیط‌زیست دریای خزر معروف به کنوانسیون تهران پروتکل‌های الحاقیِ آن، محمل حقوقی مناسبی برای حفظ محیط‌زیست این دریا است. انتظار داریم با توافق کشورهای ساحلی خزر دبیرخانه کنوانسیون تهران هرچه سریعتر در این منطقه مستقر شود.همکاران عزیز؛ جمهوری اسلامی ایران به رغم همه فشارها و تحریم های گسترده ۴۰ساله موفق شده است در سرمایه گذاری در بخش گاز، نفت، برق و ایجاد شهرهای پتروشیمی در ساحل دریا، انتقال آب از دریا و ایجاد شبکه راه آهن پرسرعت، کاهش تورم و مثبت شدن تراز تجاری پس از سال ها گام های بلندی بردارد و با سرمایه گذاری در بخش ترانزیت با ایجاد ۲۰۰کیلومتر راه آهن می تواند کشورهای حاشیه دریای خزر را از یک طرف به اروپا و از طرف دیگر به مدیترانه متصل کند. اگر بتوانیم رشت را به آستارا و خرمشهر را به بصره با ۲۰۰ کیلومتر راه آهن متصل کنیم می‌توانیم به اروپا و مدیترانه وصل شویم.ترانزیت جزو ظرفیت های بالای دریای خزر است. دریای خزر ودیعه الهی برای رفاه مردمی است که در ساحل این دریا زندگی می‌کنند و وظیفه دولتهاست که بسترهای لازم را برای استفاده کافی در اختیار مردم قرار دهند و بستر فعال شدن مردم و بخش خصوصی را فراهم کنند.ما در تبادلات مالی، پولی و بانکی مشکل داریم. در ایجاد تعرفه ها و همسان سازی تعرفه ها و عوارض مشکل‌داریم. خوب است دبیرخانه ای برای این اجلاس تشکیل شود و این مسائل را با نقشه راه مشخص و برنامه درازمدت دنبال کند و وحدت را در کشورهای حاشیه دریای خزر ایجاد کنیم.
اگر بتوانیم ساز‌و کار مناسبی برای استفاده از ظرفیت های کشورهای حاشیه خزر ایجاد کنیم، گامی بلند در جهت توسعه اقتصادی و اقتدار این منطقه برداشته ایم.
ظرفیت این کشورها اگر با هم افزایی و وحدت نظر طراحی شود می تواند به ایجاد منطقه ای امن و موثر در اقتصاد بین المللی کمک کند. در پایان لازم می‌دانم بار دیگر از دولت فدراسیون روسیه به خاطر مهمان‌نوازی و سازماندهی عالی این همایش تشکر نمایم. از همتایان خود و حضار محترم نیز سپاسگزارم.
۷ پیشنهاد مخبر و توسعه روابط تهران و مسکو
تشکیل منطقه آزاد مشترک کشورهای ساحلی خزر، ترانزیت و پیشنهاد تشکیل کمیته حمل و نقل، عبور از دلار با تنظیم روابط بانکی، پیشنهاد تشکیل کمیته انرژی در خزر، اهمیت امنیت غذایی کشورهای منطقه، مقابله با تحریم‌ها و نهایی شدن توافقات قدیمی از جمله پیشنهادات ایران به چهارکشور حوزه خزر در حاشیه نشست دومین مجمع اقتصادی خزر بود. این پیشنهادات به منظور ارتقای روابط اقتصادی و سیاسی مطرح شد و مورد تاکید قرار گرفت. همچنین معاون اول رئیس جمهور به استقرار دبیرخانه کنوانسیون تهران و دبیرخانه‌ای برای اجلاس نیز تاکید کرد تا توافقات انجام شده به بهترین شکل پیگیری شوند. بزرگترین دستاورد حضور ایران در این نشست، شکستن تابوی عبور از غرب و توجه به منطقه در راستای منافع ملی بود. دولت سیزدهم از زمان آغاز به کار خود تاکنون ثابت کرده است که کشورهای مستقل منطقه هم می‌توانند به دور از زیاده‌خواهی‌های آمریکا در راه استقلال اقتصادی خود گام بردارند.
محمد مخبر، معاون اول رئیس جمهور ظهر چهارشنبه مورخ ۱۳ مهرماه ۱۴۰۱ به دعوت میخائیل ولادیمیرویچ میشوستین، نخست وزیر روسیه برای شرکت در دومین مجمع اقتصادی خزر به روسیه سفر کرد و روز پنج شنبه مورخ ۱۴ مهرماه ۱۴۰۱ دومین مجمع اقتصادی کشورهای حوزه دریای خزر اعم از جمهوری اسلامی ایران، روسیه، قزاقستان، جمهوری آذربایجان و ترکمنستان در مسکو آغاز شد. محور اصلی این نشست اقتصاد و توسعه مناسبات میان کشورهای حوزه دریای خزر بود.
معاون اول رئیس جمهور در این سفر علاوه بر سخنرانی در دومین مجمع اقتصادی خزر، با برخی مقامات شرکت کننده در این اجلاس در خصوص توسعه روابط و سایر موضوعات مورد توجه طرفین به گفت وگو و مذاکره پرداخت.
پیش از این سفر، محمد مخبر، معاون اول رئیس جمهور روابط جمهوری اسلامی ایران با روسیه را نزدیک و صمیمانه خطاب کرد و اظهارداشت: روابط تهران و مسکو به ویژه با راهبرد جدیدی که دولت سیزدهم برای ارتقاء و توسعه مناسبات با کشورهای همسایه و منطقه در پیش گرفته، طی یک سال اخیر تحولات جدی و مثبتی را در حوزه تجارت، سرمایه گذاری و صنعت داشته است.او نسبت برگزاری دومین مجمع اقتصادی خزر تاکید داشت و این نشست را پراهمیت دانست و پیش از عزیمت به روسیه در گفت وگو با خبرنگاران، دومین مجمع اقتصادی خزر را در حوزه حقوقی، اقتصادی و مسائل زیست محیطی نیز مثمرثمر شمرد و عنوان کرد که این نشست برای توسعه مناسبات کشورهای ساحلی خزر اهمیت فراوانی دارد. محمد مخبر، معاون اول رئیس جمهور در بدو ورود به مسکو، توسعه و ارتقاء همکاری با کشورهای همسایه را از راهبردهای جدی دولت دانست و عنوان کرد که سفرهای متقابل روسای جمهور دو کشور، پایه گذاری خوبی در تعمیق روابط دارد. مخبر در دیدار ایگور لویتین، دستیار رئیس جمهور روسیه نیز منافع ایران و روسیه را در گرو تلاش دو کشور برای اجرای توافقات فیمابین دانست و اظهارداشت: مسیر رشت-آستارا و توسعه همکاری های
بانکی برای تسهیل فعالیت تجار و بخش خصوصی نقش موثری در ارتقاء سطح همکاری های تهران و مسکو خواهد داشت. معاون اول رییس جمهور با بیان اینکه ساز و کار خوبی برای اجرای توافقات فیمابین فراهم شده است، اظهار داشت: به منظور توسعه همکاری های
بانکی باید برنامه‌ای دقیق و زمانبندی شده تدوین کنیم و با جدیت آن را پیگیری کنیم. مخبربا اشاره به توافقات صورت گرفته برای همکاری‌های دو کشور در حوزه انرژی افزود که توافقات بسیار خوبی در بخش انرژی میان ایران و روسیه حاصل شده اما باید نسبت به زمان اجرای این توافقات حساس باشیم و با جدیت آن را دنبال کنیم تا شاهد اجرای هر پروژه مطابق برنامه زمانبندی باشیم.
اهتمام جدی مسکو برای اجرای توافقات با تهران
ایگور لویتین، دستیار رئیس جمهور روسیه از اهتمام جدی مسکو برای اجرای توافقات با تهران خبر داد و گفت: مدیران بزرگترین شرکت های تجاری روسیه گردهم آمده‌اند تا با هیئت عالی رتبه ایرانی برای توسعه همکاری های تجاری و اقتصادی مذاکره کنند. مخبر نیز در حاشیه دومین مجمع اقتصادی خزر و نشست سه ساعته با دستیار رئیس جمهور و مدیران شرکت های عالی‌رتبه روسیه توسعه روابط این دو کشور را مصلحت اقتصادی خطاب کرد و ابراز کرد که از موقعیت ممتاز جغرافیایی ایران استفاده کنید.این نشست سه ساعته با حضور مدیران ۱۵ شرکت عالی رتبه روسی در حوزه های مختلف انرژی، نفت و گاز، کشتیرانی و محصولات کشاورزی برگزار شد. در این نشست وزرای نفت، اقتصاد، جهاد کشاورزی، قائم مقام بانک مرکزی و معاونین وزرای خارجه، صمت و راه و شهرسازی نیز حضور داشتند و بر توسعه روابط تاکید کردند. معاون اول رئیس جمهور در جریان این نشست عزم جدی دولت سیزدهم برای توسعه روابط با شرکت ها و فعالان اقتصادی روسی را مورد تاکید قرار داد و گفت: فارغ از مسئله تحریم ها، مصلحت اقتصادی دو کشور حکم می کند که در اسرع وقت و در بالاترین سطوح روابط اقتصادی تسهیل و گسترش یابد.اشاره به موقعیت جغرافیایی ممتاز ایران، بررسی مسائل اداری و سازوکارهای حقوقی، توسعه روابط، وضعیت مبادلات تجاری، توسعه نفت و گاز، انرژی، فروش محصولات کشاورزی، تامین قطار، ترانزیت، توسعه بنادر و کشتیرانی در خزر و گسترش خدمات فنی مهندسی از جمله مسائل مطرح شده در نشست سه ساعته معاون اول رئیس جمهور با دستیار رئیس جمهور و مدیران شرکت های عالی‌رتبه روسیه بود. همچنین درپایان این نشست نیز مقرر شد در محورهای مورد بحث و با توجه به پیشنهادات ارائه شده، جلساتی جداگانه میان هیئت ایرانی با مسئولان متناظر در کشور روسیه هماهنگ شود تا کارشناسان دو طرف هر چه سریع تر برای رفع موانع و نهایی سازی پیشنهادات به جمع بندی عملیاتی و اجرایی برسند.
تشکیل منطقه آزاد مشترک کشورهای ساحلی خزر
با برگزاری دومین مجمع اقتصادی خزر هفت پیشنهاد از سوی معاون اول رئیس جمهور و جمهوری اسلامی ایران مطرح شد. مخبر افزون بر ارائه چندین پیشنهاد خواستار تشکیل منطقه آزاد مشترک کشورهای ساحلی خزر شد. او دریای خزر را بستر بسیار مناسبی برای گسترش همکاری‌ها در عرصه‌های مختلف میان کشورهای ساحلی دانست و بر توسعه، پیشرفت و رفاه مردم منطقه نیز تاکید کرد.
در دومین مجمع اقتصادی خزر با حضور معاون اول رئیس جمهور ایران در مسکو، گسترش همکاری و تعامل همه‌جانبه با کشورهای همسایه به خصوص با کشورهای ساحلی دریای خزر نیز مورد تاکید قرار گرفت و به موقعیت ژئوپولیتیکی و ژئواکونومیکی جمهوری اسلامی ایران به عنوان محل اتصال دریای خزر به کرانه‌های جنوبی و آب‌های گرم خلیج فارس، دریای عمان و اقیانوس هند نیز توجه شد. متن کامل سخنان محمد مخبر در دومین مجمع اقتصادی دریای خزر که در پارک فناوری اسکولکوا شهر مسکو برگزار شد به شرح زیر است:
بسم الله الرحمن الرحیم، جناب آقای میخائیل میشوستین، نخست‌وزیر محترم فدراسیون روسیه، جناب آقای اسداف، نخست‌وزیر محترم جمهوری آذربایجان، جناب آقای اسماعیل‌اف، نخست‌وزیر محترم جمهوری قزاقستان، جناب آقای مرادف، معاون محترم نخست وزیر ترکمنستان و خانم ها و آقایان؛ در آغاز مراتب خرسندی خود را از برگزاری دومین همایش اقتصادی دریای خزر در شهر مسکو ابراز می‌دارم و از جناب آقای میخائیل میشوستین، نخست وزیر محترم فدراسیون روسیه به خاطر میزبانی و سازماندهی این نشست کاربردی و ارزنده، صمیمانه تشکر می نمایم.امیدوارم این همایش، برکات و نتایج نویدبخشی را برای مردم کشورهای ساحلی دریای خزر و همچنین برای دولت‌ها و ملت‌های پیرامونی که به هر نحوی دارای ارتباط و پیوستگی تجاری و اقتصادی با این پهنه آبی ارزشمند هستند، به همراه داشته باشد.همانطور که می‌دانید همایش امروز ثمره اجلاس سران کشورهای ساحلی دریای خزر است.با توجه به اهمیت ابعاد اقتصادی در توسعه همگرایی منطقه‌ای، این همایش به عنوان ابتکاری بسیار خوب و سازنده موجب تقویت دوستی، همبستگی و همکاری پنج‌جانبه میان کشورهای ساحلی دریای خزر خواهد شد و به عنوان سکوی مهم، فرصت مغتنمی را برای بخش‌های دولتی و خصوصی کشورهای ساحلی و حتی برای کشورهای غیرساحلی این دریا فراهم می‌سازد تا همه بتوانیم از ظرفیت‌های اقتصادی یکدیگر برای توسعه، پیشرفت و رفاه مردم منطقه و ملت هایمان بهره‌مند شویم.دریای خزر به عنوان میراث مشترک و کانون پیوند میان ما، بستر بسیار مناسبی را برای گسترش همکاری‌ها در عرصه‌های مختلف میان کشورهای ساحلی این دریا فراهم ساخته است.
جمهوری اسلامی ایران در راستای سیاست خارجی دولت سیزدهم، به دنبال گسترش همکاری و تعامل همه‌جانبه با کشورهای همسایه به خصوص با کشورهای ساحلی دریای خزر می‌باشد و با توجه به موقعیت ژئوپولیتیکی و ژئواکونومیکی خود به عنوان محل اتصال دریای خزر به کرانه‌های جنوبی و آب‌های گرم خلیج فارس، دریای عمان و اقیانوس هند، برای ایجاد تحرک در همکاری‌های‌اقتصادی و تجاری میان کشورهای ساحلی دریای خزر عزم جدی دارد و به منظور بهره‌مندی هرچه بیشتر از توانمندی‌ها و ظرفیت‌های بخش‌های دولتی و خصوصی کشورهای ساحلی، دستیابی به منافع مشترک اقتصادی، روان‌سازی حمل‌ونقل و ترانزیت ترکیبی و رونق تجارت درون‌منطقه‌ای و میان‌منطقه‌ای در حوزه خزر، پیشنهاد تشکیل منطقه آزاد مشترک کشورهای ساحلی دریای خزر و ایجاد کریدور سبز ترانزیتی و گمرکی را مطرح می‌نماید.همچنین پیشنهاد می‌کنیم در جهت توسعه همکاری‌های پولی، بانکی و مالی با کشورهای ساحلی دریای خزر، دستور العملی خاص تدوین و اجرایی گردد؛ کاری که جمهوری اسلامی ایران با بعضی از کشورهای ساحلی شروع کرده است.حضار گرامی؛ امروزه تقویت هرچه بیشتر کریدور حمل و نقلی شمال-جنوب که شامل همکاری سه‌جانبه ریلی جمهوری اسلامی ایران، ترکمنستان و قزاقستان از یک طرف و جمهوری اسلامی ایران، روسیه و جمهوری آذربایجان از طرف دیگر می‌شود، یک امر جدی است و موجب تحکیم همکاری‌ها بین کشورهای ساحلی و غیرساحلی دریای خزر می‌شود.تلاش برای رفع موانع و توسعه همکاری‌های ترانزیتی از طریق دریا، راه آهن و جاده با بهره‌گیری از زیرساخت‌ها و ظرفیت‌های حمل‌ونقلی جمهوری اسلامی ایران موجب تقویت تعاملات اقتصادی در خزر خواهد شد.
تشکیل کمیته همکاری حمل‌ونقل، ترانزیت، تعرفه و تجارت و گمرکی
همچنین به منظور یکسان‌سازی و هماهنگی تعرفه‌های حمل و نقل ریلی، جاده‌ای و دریایی و نیز ایجاد زمینه برای سرمایه‌گذاری‌های مشترک در کارهای زیربنایی مانند بنادر، کشتیرانی و خطوط راه آهن، تشکیل کمیته همکاری حمل‌ونقل، ترانزیت و تعرفه تجاری و گمرکی را پیشنهاد می‌نماییم.جمهوری اسلامی ایران به لحاظ جغرافیایی و دارابودن منابع و ذخایر بالقوه و بالفعل انرژی و معدنی، از ظرفیت‌های بسیار مناسبی برای صدور و سوآپ نفت و گاز و فرآورده‌های نفتی به بازارهای مختلف منطقه و جهان برخوردار است. در این زمینه در سال گذشته، خوشبختانه تجربه خوبِ از سرگیری سوآپ نفت و گاز از طریق ایران با برخی کشورهای ساحلی را داشته ایم.این قبیل همکاری‌ها با دیگر کشورهای ساحلی نیز قابل گسترش است. برای توسعه همکاری‌ها در این بخش، پیشنهاد می‌کنیم کمیته همکاری نفت و گاز و فرآورده‌های نفتیِ کشورهای حاشیه دریای خزر تشکیل شود.همچنین ایجاد شبکه یکپارچه برق و یکسان‌سازی فرکانس‌های برق کشورهای ساحلی و تسریع در اتصال شبکه‌های برق ایران به شبکه‌های برق کشورهای ساحلی دریای خزر، و انجام تبادلات فصلی حامل‌های انرژی ضروری است. در این خصوص تشکیل کمیته توسعه همکاری در زمینه‌های برق، آب و تجهیزات مربوطه میان کشورهای ساحلی دریای خزر از دیگر پیشنهادات ما می‌باشد.همکاران گرامی؛ دریای خزر میراث مشترک ماست و وظیفه داریم این دریا را برای آیندگان حفظ کنیم. بایستی بین توسعه اقتصادی و حفاظت محیط زیست خزر تعادل برقرار گردد. متأسفانه طی سال‌های اخیر شاهد کاهش سطح آب دریای خزر و افزایش روند تخریب محیط زیست و کاهش ماهیان خاویاری و سایر آبزیان هستیم. بر این اساس، تاکید داریم در کنار بهره‌برداری اقتصادی از منابع زنده و غیرزنده دریای خزر، کشورهای ساحلی نسبت به تعهداتی که در زمینه شیلات و محیط زیست دارند، پایبند باشند و قوانین مربوطه را رعایت کنند، چون این پهنه آبی مشترک مکانی برای بهره‌مندی اقتصادی همه کشورهای ساحلی آن است. جمهوری اسلامی ایران ضمن پیشنهاد ارتقای همکاری کشورهای حوزه دریای خزر در زمینه امنیت غذایی، آمادگی دارد در تهیه و نقشه راه و طرح تفصیلی این ابتکار عمل تشریک مساعی نماید. بایستی به اصل رعایت استانداردهای زیست‌محیطی و بهره برداری معقولانه توجه شود.تعهدات کشورهای ساحلی خزر در قالب کنوانسیون حفاظت از محیط‌زیست دریای خزر معروف به کنوانسیون تهران پروتکل‌های الحاقیِ آن، محمل حقوقی مناسبی برای حفظ محیط‌زیست این دریا است. انتظار داریم با توافق کشورهای ساحلی خزر دبیرخانه کنوانسیون تهران هرچه سریعتر در این منطقه مستقر شود.همکاران عزیز؛ جمهوری اسلامی ایران به رغم همه فشارها و تحریم های گسترده ۴۰ساله موفق شده است در سرمایه گذاری در بخش گاز، نفت، برق و ایجاد شهرهای پتروشیمی در ساحل دریا، انتقال آب از دریا و ایجاد شبکه راه آهن پرسرعت، کاهش تورم و مثبت شدن تراز تجاری پس از سال ها گام های بلندی بردارد و با سرمایه گذاری در بخش ترانزیت با ایجاد ۲۰۰کیلومتر راه آهن می تواند کشورهای حاشیه دریای خزر را از یک طرف به اروپا و از طرف دیگر به مدیترانه متصل کند. اگر بتوانیم رشت را به آستارا و خرمشهر را به بصره با ۲۰۰ کیلومتر راه آهن متصل کنیم می‌توانیم به اروپا و مدیترانه وصل شویم.ترانزیت جزو ظرفیت های بالای دریای خزر است. دریای خزر ودیعه الهی برای رفاه مردمی است که در ساحل این دریا زندگی می‌کنند و وظیفه دولتهاست که بسترهای لازم را برای استفاده کافی در اختیار مردم قرار دهند و بستر فعال شدن مردم و بخش خصوصی را فراهم کنند.ما در تبادلات مالی، پولی و بانکی مشکل داریم. در ایجاد تعرفه ها و همسان سازی تعرفه ها و عوارض مشکل‌داریم. خوب است دبیرخانه ای برای این اجلاس تشکیل شود و این مسائل را با نقشه راه مشخص و برنامه درازمدت دنبال کند و وحدت را در کشورهای حاشیه دریای خزر ایجاد کنیم.
اگر بتوانیم ساز‌و کار مناسبی برای استفاده از ظرفیت های کشورهای حاشیه خزر ایجاد کنیم، گامی بلند در جهت توسعه اقتصادی و اقتدار این منطقه برداشته ایم.
ظرفیت این کشورها اگر با هم افزایی و وحدت نظر طراحی شود می تواند به ایجاد منطقه ای امن و موثر در اقتصاد بین المللی کمک کند. در پایان لازم می‌دانم بار دیگر از دولت فدراسیون روسیه به خاطر مهمان‌نوازی و سازماندهی عالی این همایش تشکر نمایم. از همتایان خود و حضار محترم نیز سپاسگزارم.
۷ پیشنهاد مخبر و توسعه روابط تهران و مسکو
تشکیل منطقه آزاد مشترک کشورهای ساحلی خزر، ترانزیت و پیشنهاد تشکیل کمیته حمل و نقل، عبور از دلار با تنظیم روابط بانکی، پیشنهاد تشکیل کمیته انرژی در خزر، اهمیت امنیت غذایی کشورهای منطقه، مقابله با تحریم‌ها و نهایی شدن توافقات قدیمی از جمله پیشنهادات ایران به چهارکشور حوزه خزر در حاشیه نشست دومین مجمع اقتصادی خزر بود. این پیشنهادات به منظور ارتقای روابط اقتصادی و سیاسی مطرح شد و مورد تاکید قرار گرفت. همچنین معاون اول رئیس جمهور به استقرار دبیرخانه کنوانسیون تهران و دبیرخانه‌ای برای اجلاس نیز تاکید کرد تا توافقات انجام شده به بهترین شکل پیگیری شوند. بزرگترین دستاورد حضور ایران در این نشست، شکستن تابوی عبور از غرب و توجه به منطقه در راستای منافع ملی بود. دولت سیزدهم از زمان آغاز به کار خود تاکنون ثابت کرده است که کشورهای مستقل منطقه هم می‌توانند به دور از زیاده‌خواهی‌های آمریکا در راه استقلال اقتصادی خود گام بردارند.