پاسخ نهایی و قاطعانه تهران به متن پیشنهادی مورا و تعیین زمان برای حضور و امضای توافق در وین، آب پاکی را روی دست همه ریخت و نشان داد که ایران بیش از هر زمانی برای به نتیجه رسیدن مذاکرات آمادگی دارد. در این راستا، ناصر کنعانی، سخنگوی وزارت امورخارجه بامداد جمعه از ارسال نظرات جمهوری اسلامی ایران درمورد پاسخ آمریکا درباره متن پیشنویس توافق احتمالی رفع تحریمها خبر داد؛ نظراتی که براساس اطلاعرسانیهای قبلی قرار بود تا پنجشنبه ارسال شوند و درنهایت نیز با جمعبندی نهایی در تهران ارسال شد.
ایران که باز هم تلاش کرده است تا فرایندی را در پیش بگیرد که منجر به توافق و بازگشت آمریکا به برجام باشد. براساس مواضع کنعانی متنی را که ایران ارسال کرده دارای رویکردی سازنده با هدف نهایی کردن مذاکرات است. پس از پایان روند بررسی دقیق پاسخ طرف آمریکایی، کشورمان دیدگاههای خود را بهصورت مکتوب به هماهنگکننده گفتوگوها تحویل داده است و براساس خبرهایی که پس از ارسال دیدگاههای ایران منتشر شد، در این پاسخ بهصراحت اعلام آمادگی شده است که ایران آمادگی دارد تا هفته پیش رو برای اعلام توافق نهایی، نشست وزرا برگزار شود، با این برداشت که معدود نظرات مطرحشده ازسوی ایران تامین شود.
بازی غیرسازنده آمریکا
زیادهخواهیهای کاخسفیدنشینان که منجر به خروج از یک قرار بینالمللی شده بود، در چند ماه گذشته مانعی مهم برای رسیدن به نقطه مشترک بوده است و در ادامه این روند مخرب، آمریکاییها باز هم بلافاصله پس از دریافت دیدگاههای تهران، فضاسازی رسانهای و راهبرد غلط روایتسازی کاذب برای فشار به تهران و اخذ امتیازات بیشتر را در پیش گرفتند.
در این راستا، «وِدانت پاتل»، معاون سخنگوی وزارت خارجه آمریکا ساعاتی بعد از ارسال پاسخ ایران به «انریکه مورا»، معاون مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، با تلاش برای انداختن توپ در زمین ایران، مدعی شد که پاسخ تهران سازنده نبود. این واکنش و رویکرد تکراری مقامات آمریکایی باعث شد تا بلافاصله محمد مرندی، مشاور تیم مذاکرهکننده هستهای در واکنش به این رویکرد در توییتر خود بنویسد که وقت آن است که تیم بایدن تصمیم جدی بگیرد. وی افزود: برای ایالاتمتحده، (پاسخ) «سازنده» معمولا به معنای پذیرش شرایط ایالاتمتحده است. برای ایران این به معنای توافقی است که متعادل و تضمینشده باشد.
بیتوجهی به حساسیت ایران
حساسیت روی مسائل پادمانی در جهت پایداری هر توافقی و انتفاع اقتصادی ایران است که در گذشته با فریبکاری غربیها دچار اختلال شده است؛ از این رو آمریکاییها با درنظرگرفتن این حساسیت، خیال ایران و جامعه جهانی را برای تکرار رویکرد غیرسازنده گذشته راحت خواهند کرد و از آسیبپذیری توافق احتمالی خواهند کاست.
با بررسی ادعاهای طرف غربی و میدانداری رسانههای آنها باز هم گویا آمریکاییها جرات تصمیمگیری درخصوص انجام تعهدات برجامی خود را ندارند و با آسمان و ریسمان بافتن بهدنبال اتلاف وقت و زمان خریدن برای خود هستند. در ادامه این روند، مجله پولیتیکو چاپ آمریکا در گزارشی درباره واکنش آمریکا به پاسخ ایران به اتحادیه اروپا نوشت: آمریکا پاسخ ایران را عقبگرد عنوان کرده و اکنون مذاکرات هستهای در خطر نابودی است. این رسانه انگلیسیزبان با اشاره به اینکه واشنگتن پاسخ ایران را «کاملا دلسردکننده» میداند، افزود: در چنین فضایی معلوم نیست دو کشور چقدر تمایل به تلاش برای احیای برجام خواهند داشت.
مجله مزبور در ادامه انتشار اخبار منفی خود درخصوص احیای برجام به نقل از یک دیپلمات اروپایی نیز بدون نام وی مدعی شد که پاسخ ایران، منفی و غیرمنطقی به نظر میرسد. پولیتیکو تصریح کرد: برخلاف نظر حامیان برجام، پاسخ منفی دولت بایدن و همچنین منابع اروپایی به این معنی است که با وجود حدود یکسال ونیم مذاکره، احیای توافق نزدیک نیست. رویکرد هماهنگ اروپاییها برای فرافکنی و فشار به تهران باز هم درحال تکرار شدن است؛ راهبردی که اگر قرار بود نتیجهبخش باشد تاکنون به سرانجام رسیده بود و شاهد احیای برجامی بودیم. همانطور که مقامات آمریکایی و اروپایی به دنبال تامین منافع و امنیت ملی خود هستند، تهران نیز حق دارد با جدیت و تن ندادن به فرافکنیها و فضاسازیها، بهدنبال تامین منافع ملت ایران باشد و تاکنون نیز شاهد همین روند بودهایم.
پاسخ سازنده
آمریکاییها مواضعی را سازنده میدانند که منجر به تضییع حقوق ملتهای دیگر و کسب حداکثر منافع برای آنها باشد؛ بیتوجهی به حقوق مشخص ملتهای دیگر در موضوعات مختلف از مهمترین سیاستهای آمریکاییها در دهههای گذشته بوده و هماکنون نیز از این قاعده مستثنا نیست.
در همین راستا، پیش از این نیز ۳۰نماینده دموکرات آمریکایی با امضا کردن پیشنویس نامهای خطاب به جو بایدن، رییسجمهور آمریکا ضمن ابراز نگرانی از احتمال بازگشت دولت او به توافق هستهای، با هرگونه رفع یا کاهش تحریمهایی که علیه ایران وضع شدهاند، مخالفت کردند. نمایندگان امضاکننده این پیشنویس خواستار این شدهاند که دولت بایدن پیش از امضای توافق، متن آن را بهصورت کامل به کنگره، قانونگذاران و سایر طرفهای مرتبط ارائه کند.
در شرایطی که ایران در این روزها همواره بر آمادگی برای امضای توافق تاکید دارد، غربیها با رویکرد غیرسازنده خود در برابر رفتار ایران، پاسخ سازنده تهران را نادیده میگیرند و در تلاشند تا با فشار بیشتر امتیازات بیشتر بگیرند؛ رویکردی که با توازن در مذاکرات همخوانی ندارد و باعث شکننده شدن وضعیت کنونی خواهد شد؛ از اینرو هرچند جزئیاتی از پاسخ ایران به آمریکا منتشر نشده اما دیپلماتهای اروپایی و آمریکایی در دستورکار ازپیشتعیینشده، از محتوای آن ابراز ناامیدی کردهاند. لارنس نورمن، خبرنگار والاستریت ژورنال در بروکسل در حساب توییتری خود به نقل از یک دیپلمات اروپایی، پاسخ ایران را «ناامیدکننده» خوانده و میافزاید: «در زمانی که میتوانستیم این پرونده را ببندیم، قطعا پاسخی غیرمنطقی دریافت کردیم.»
بیاعتماد به آژانس سیاسی
اروپاییها که با هراس زمستان سخت حال و روز خوشی ندارند، باز هم چارهای جز همنوایی با آمریکاییها ندارند و در تلاشند خود را بینیاز از کمکهای ایران نشان دهند؛ ادعاهایی که با واقعیتهای موجود نهتنها همخوانی ندارد، بلکه با سیاستهای مقامات کشورهای اروپایی مشخص میشود که باید گامهای جدیتری برای گذار از زمستان پیش رو بردارند؛ موضوعی که موردتوجه علی واعظ نیز قرار گرفته است؛ مدیر بخش ایران گروه بینالمللی بحران در همین خصوص در صفحه توییتر خود نوشته است که با این پاسخ ایران، فرصت صادرات نفت ایران به اروپا در زمستان امسال هم از دست رفت.
از این رو و با توجه به مواضع مقامات کشورمان و باتوجهبه سابقه بدعهدی آمریکا و بیعملی اروپا و همچنین رفتار سیاسی آژانس که حتی در میانه مذاکرات هم حاضر بهدستکشیدن از آن نیست، توافقی که تضمین قوی نداشته باشد و به ادعاهای پادمانی با رویکرد سیاسی پایان ندهد قطعا پایدار و قابل اتکا نخواهد بود. طرف غربی با پاسخ منطقی و سازنده به دغدغه ایران میتواند شرایط رسیدن به توافق را مهیا کند. از طرف دیگر، آمریکاییها که در این سالها همواره با شکست سیاستهای غلط خود در برابر ایران روبهرو بودهاند، درنهایت راهی جز نگاه سازنده و رفتار منطقی در برابر ایران ندارند.
غربیها با تکرار راهبرد خود، دیدگاههای تهران در خصوص متن مورا را ناامیدکننده دانستند
فرافکنی «غیرسازنده» در برابر پاسخ «سازنده»
صاحبخبر -
∎