رئیس‌جمهوری آمریکا که برای دستیابی‌ یافتن به اهدافی مثل افزایش تولید نفت، افزایش نقش آفرینی رژیم صهیونیستی در روندهای منطقه‌ای، ایجاد ائتلاف علیه ایران و تجدید شراکت واشنگتن با کشورهای عربی به غرب‌ آسیا سفر کرده بود، بدون کسب نتیجه ملموسی به کاخ‌سفید بازگشت.خبرگزاری فارس در گزارشی نوشت: «جو بایدن» رئیس‌جمهوری آمریکا در سفری چهار روزه به غرب آسیا آمد تا راه‌حل مهم‌ترین دغدغه‌های سیاسی و نیازهای اقتصادی-امنیتی غرب را در این منطقه پیدا کند.

ناامنی‌های غرب در حوزه انرژی، نگرانی‌از بی‌ثباتی‌ها در بدنه سیاسی رژیم صهیونیستی، پرونده ایران و بازدارندگی‌ که واشنگتن موفق به ایجاد آن نشد و حتی ائتلاف از هم گسیخته و ضعیف عربی-آمریکایی مهم‌ترین دغدغه‌ها و چالش‌هایی بودند که ساکن رئیس جمهوری آمریکا را به منطقه کشاند.

بعد از چهار روز سفر پرهیاهو فشرده، حالا نه ناظران تحولات در آمریکا از سفر بایدن راضی هستند و نه متحدان صهیونیست نسبت به نتایج این دور منطقه‌ای امیدوارند. در ادامه نگاهی به رخدادها در دو مقصد اصلی سفر بایدن یعنی سرزمین‌های اشغالی و عربستان سعودی خواهیم داشت و نتایج تقلاهای وی را بررسی خواهیم کرد.

«بن‌گورین» و نگرانی های امنیتی

هواپیمای حامل رئیس‌جمهوری آمریکا،در فرودگاه «بن گوریون» تل‌آویو فرود آمد. مقامات رژیم صهیونیستی در حالی به استقبال بایدن رفتند که نگرانی های امنیتی بسیاری داشتند و سامانه‌های پدافند هوایی «گنبد آهنین» را در اطراف هواپیمای حامل مهمانشان مستقر کرده بودند.

البته هزینه میزبانی از رئیس‌جمهوری آمریکا بسیار بیشتر از اینها بود چرا که پیش از سفر بایدن، روزنامه صهیونیستی «اسرائیل هیوم» در گزارشی اذعان کرد که تل‌آویو در حال آماده‌کردن مقدمات سفر رئیس‌جمهوری آمریکا به منطقه و سرزمین‌های اشغالی به شکلی سریع و طی یک عملیات لجستیکی عظیم است.

طبق این گزارش‌های عبری، چند هواپیمای ترابری بزرگ«C-۱۷ Globemaster» یک هفته قبل از سفر در فرودگاه بن‌گوریون فرود آمده‌ بودند؛ این هواپیماها حامل تجهیزات پشتیبانی همراهان رئیس‌جمهوری آمریکا بودند که قرار بود بایدن را تا تل‌آویو همراهی کنند.

حدود ۸۰ وسیله نقلیه از جمله اتومبیل «لیموزین» ریاست جمهوری که به خاطر اندازه و وزن فوق‌العاده سنگینش معروف به «جانور» است، بخشی از این تجهیزات بودند.

استقبال «هرتزوگ» و « لاپید» از بایدن در فرودگاه

سرانجام پس از امیدهای زیاد سران تل‌آویو به سفر بایدن، او آمد و سعی کرد تا ثبات و مقبولیت از دست‌رفته را به متحد راهبردی خود بازگرداند.

مقامات رژیم صهیونیستی امیدوار بودند که با آمدن بایدن هم روند عادی‌سازی روابطشان با عربستان سعودی تسریع شود و هم به عضویت ائتلافی منطقه‌ای علیه ایران درآیند.

آنها امیدوار بودند که با تشکیل یک ائتلاف هم متحدان دیگری را ضد ایران تجهیز و هم خود را وارد نظم جدید منطقه‌ای کنند. ناامیدی اول را بایدن به آنها تزریق کرد؛ جایی که گفت دیپلماسی بهترین راه‌ در قبال ایران است.

اعتقادی که سران تل‌آویو هیچ‌گاه نداشتند و «یائیرلاپید» نخست‌وزیر موقت رژیم صهیونیستی نیز نسبت به آن اذعان کرد. او تصریح کرد که آزادی اسرائیل تنها از طریق زور حفظ می‌شود و به نوعی این باور همیشگی صهیونیست‌ها را منعکس کرد که واشنگتن باید برای حفاظت از ما در برابر ایران بایستد.

اما چنین نتیجه‌ای هیچگاه رقم نخورد و بایدن هم نشان داد که چنین رویکردی در قبال تهران قابل اتخاذ نیست و واشنگتن نمی تواند خواست تل‌آویو را برآورده کند.

بایدن در مصاحبه با کانال ۱۲تلویزیون اسرائیل اذعان کرد: که خروج از توافق هسته‌ای با ایران اشتباهی عظیم بود و باید به توافق برگردیم. امری که موجب شد خبرگزاری آناتولی در تحلیلی بنویسد: بایدن، سران تل‌آویو را در پرونده ایران ناامید کرد.

ناامیدی دیگر را ریاض به تل‌آویو و واشنگتن هدیه داد؛ جایی که مقامات سعودی اعلام کردند: موضع‌ما در برابر عادی‌سازی روابط مشخص است و صلح را مشروط به روندی می‌دانیم که در آن طرح «دو دولت» (در سرزمین های اشغالی) به تحقق بپیوندد.

تصمیم عربستان سعودی برای باز کردن حریم هوایی خود به روی رژیم صهیونیستی گامی برای انجام یک معامله بود؛ معامله‌ای که در نهایت منجر به آن شد که رژیم صهیونیستی با کلیات طرحی در زمینه واگذاری دو جزیره مصری «تیران» و «صنافیر» به عربستان سعودی موافقت کند.

ابتدا صهیونیست‌ها وانمود کردند که این مساله، اولین گام برای عادی‌سازی روابط است، اما در مقابل، سران ریاض تصریح کردند ، بازکردن حریم هوایی هیچ ارتباطی به روابط دو جانبه ریاض-تل‌آویو ندارد.

نشست خبری مشترک بایدن و «محمود عباس»

با این حال، بایدن در نشست خبری مشترک خود با «محمود عباس» رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین و در پاسخ به خواست‌های فلسطینیان، اذعان کرد که هدف راهکار دودولتی شاید به علت محدودیت‌های اعمال شده بر فلسطینیان دور از دسترس به نظر برسد.

مواضع و اظهارات وی حاکی از آن بود که کاخ‌سفید مانند زمان ریاست‌جمهوری «دونالد ترامپ» دیدگاه یکسویه‌ای نسبت به مساله فلسطین دارد و طرفدار نظم و سیاست موردنظر تل‌آویو است.

چه بسا همین امر موجب واکنش کشورهای عربی شد.در عین حال، «تمیم بن حمد آل‌ ثانی» امیر قطر ، در سخنرانی خود در نشست جده، «تجاوزات اسرائیل» را به عنوان یکی از مهمترین منابع تنش و بی‌ثباتی در منطقه دانست.

وی تصریح کرد: به دلیل سیاست‌های گزینشی در اجرای قطعنامه‌های مشروع بین‌المللی دیگر نمی‌توان ادامه اشغالگری را درک کرد.

ممکن نیست که نقش کشورهای عربی پیشنهاد راه‌حل باشد و اسرائیل این‌ها را رد کند؛ نه تنها رد کند بلکه ناسازگاری خود را هر زمان که کشورهای عربی امتیاز می‌دهند، افزایش دهد.

سفر به عربستان؛ قیمت نفت بالا می ماند

بایدن پس از دو روز تکاپو در سرزمین‌های اشغالی، وارد عربستان شد. رئیس جمهوری آمریکا ساعتی پس از ورود به جده و پس از دیدار با «سلمان بن عبدالعزیز» پادشاه سعودی، در جلسه کاری با «محمد بن سلمان» ولیعهد سعودی دیدار کرد.

برخی خبرنگاران حاضر در آن جلسه، از فریادهای خبرنگار آمریکایی می‌گفتند که از بایدن سئوال می‌کرد آیا این همان عربستان منفوری است که می‌گفتی؟! بن‌سلمان نیز در واکنش به این سئوالات از بایدن، فقط لبخند می‌زد.

پیش از این نیز، یک خبرنگار آمریکایی گفته بود که بایدن از موضع ضعف و برای گدایی نفت به غرب آسیا سفر کرده است. هیبت سابق آمریکا را نه فقط خبرنگاران این کشور، بلکه حتی خود سعودی‌ها هم لگدمال کردند. با وجود آنکه ولیعهد سعودی برای استقبال از سران عربی مدعو به نشست جده، شخصاً به فرودگاه رفت، اما عربستان مدیران میانی را برای استقبال از بایدن و حتی بدرقه او مناسب‌تر دانست!

استقبال فرودگاهی از بایدن توسط امیر مکه

شیوه برخورد سران سعودی با رئیس‌جمهوری آمریکا به بایدن نشان داد که عمق تیرگی روابط ریاض-واشنگتن چقدر زیاد است و امکان بهبود این روابط با یک سفر مهیا نیست.

او که نتوانسته بود به شیوه ترامپ گامی برای عادی‌سازی روابط ریاض-تل‌آویو بردارد و نظر سران سعودی را تغییر دهد، سعی کرد تا گفتگوهای خود را در جده فقط به موضوع امنیت انرژی و نفت اختصاص دهد. در حالی که کاخ سفید مدعی بود ریاض پذیرفته است افزایش تولید نفت خود در ماه‌های ژوییه و اوت ۵۰درصد افزایش دهد، مقامات سعودی اعلام کردند که هیچ توافقی در این زمینه صورت نگرفته است.

بایدن نه فقط در این زمینه هم موفقیتی به دست نیاورد، بلکه درباره اظهارات قبلی خود نیز از سوی ولیعهد سعودی سرزنش شده است.

بنا بر گزارش رویترز، بن‌سلمان به بایدن گفته است که تلاش برای تحمیل ارزش‌های خاص به کشورهای دیگر از طریق توسل به زور نتیجه عکس خواهد داد.

علاوه بر این، یک مقام سعودی فاش کرد که بن سلمان به بایدن یادآوری کرد آمریکا در مقابل، مرتکب اشتباهات زیادی از جمله حمله به عراق شده است.

شکست آخر و سنگین‌تر بایدن در ایجاد ائتلاف علیه ایران رقم خورد. او در سخنرانی‌ در نشست جده بار دیگر اتهامات ضدایرانی خود را تکرار کرد و گفت: فعالیت‌های ایران باعث بی ثباتی منطقه شده است.

بایدن در این نشست منطقه‌ای تنها کسی بود که علیه ایران اتهام پراکنی کرد و هیچ‌یک از همسایگان تهران با او همراهی نکردند. ولیعهد سعودی در سخنان خود ایران را به همکاری با کشورهای منطقه دعوت و تصریح کرد که کشورش از همه تلاش‌ها برای دستیابی به راه‌حل سیاسی طرف‌های یمنی به منظور پایان بحران این کشور حمایت می‌کند.

پس از پایان این نشست، «فیصل بن‌ فرحان» وزیر خارجه عربستان ضمن تاکید بر این که روند مذاکرات با ایران مثبت است، خاطرنشان کرد که دست کشورش همچنان به سمت ایران دراز است و آنها خواهان برقراری روابط عادی با تهران هستند.

این موضع واحدی بود که توسط اردن، امارات و قطر و دیگر کشورهای عربی نیز بر آن تاکید شد .

۴ خروجی سفر بایدن به منطقه

یک کارشناس روابط بین الملل در گفتگویی با خبرآنلاین، با اشاره به چهار خروجی سفر اخیر رئیس‌جمهوری آمریکا به منطقه، این سفر را برای رژیم صهیونیستی و عربستان بی حاصل و بدون دستاورد تلقی کرد.

عبدالرضا فرجی راد استاد ژئوپلتیک دانشگاه و سفیر سابق ایران در نروژ در تحلیل نتایج این سفر به خبرآنلاین گفت: در سفر اخیر بایدن به منطقه بررسی چهار نکته حائز اهمیت است؛ اول آنکه اسرائیلی ها آن چیزی را که در پی این سفر از آن انتظار داشتند به دست نیاوردند.

تل آویو در پی آن بود که با تحریک بایدن صحبت هایی تندی علیه ایران زده شود تا در نهایت مذاکرات احیای برجام متوقف و به نوعی پرونده آن مختومه شود.

هدف بعدی ایجاد ائتلافی بین اسرائیل و کشورهای عربی و آمریکا بود که این موضوع نیز با شکست مواجه شد.نکته دوم اینکه تکرار صحبت های پیشین جو بایدن و مواضع او از جمله اینکه عربستان منزوی، منفور یا مطرود است نشان می دهد که بایدن نتوانسته است بی اعتمادی موجود بین ریاض و واشنگتن را از بین ببرد و روابط متقابل مثبتی را ایجاد کند.

به نظر می رسد این بی اعتمادی در نتیجه این سفر نیز بیشتر شد و پروتکل های سفر نیز در این بین قابل تامل بود.

از جمله دست ندادن ها یا اینکه بایدن به منظور ملاقات با محمد بن سلمان به عربستان سفر نکرد و این نشان می دهد که در آینده محمد بن سلمان برای پادشاهی کار دشواری را پیش  رو خواهد داشت.

با توجه به مواضع اخیر آمریکا در قبال عربستان و شرایط داخلی آن نسبت به بن سلمان، به نظر نمی رسد که ولیعهد عربستان مسیر ساده ای را برای رسیدن به پادشاهی در پیش رو داشته باشد .

سومین نکته مربوط به کشورهای منطقه است که روابط چندان خوبی با ایران ندارند؛ از جمله امارات، مصر و اردن که به صراحت اعلام کردند سفر بایدن به منظور شکل گیری پیمان جدیدی علیه ایران نیست و نشان می دهد که طرح چنین مسائلی در راستای تبلیغات رژیم صهیونیستی بوده است و حتی برخی از کشورها از وجود آن بی اطلاع هستند.

در این بین حتی اعلام شد که امارات در پی بررسی اعزام سفیر خود به ایران است.نکته چهارم و آخر اینکه بایدن در این سفر بر دیپلماسی با ایران تاکید کرد. به ویژه در تل آویو که این مساله نیز به نوبه خود حائز اهمیت و معنادار است.

در نتیجه می توان گفت که این سفر برای رژیم صهیونیستی و عربستان دستاورد خاصی را به همراه نداشته است.

در این سفر همچنین شاهد دیدار مصطفی الکاظمی نخست وزیر عراق و جو بایدن بودیم که در آن بر اتحاد و نزدیکی عراق و آمریکا تاکید شد.

ضمن آنکه توافقی بین عراق و عربستان با کمک آمریکایی ها به منظور تامین برق عراق امضا شد که شاید خیلی برای ایران نکته مثبتی نباشد.

امارات و عربستان دنبال ائتلاف ضد ایرانی نیستند

ناظران می‌گویند که دولت بایدن باید به مواضع متحدان این کشور در حاشیه خلیج فارس درباره ایران گوش می‌داد، چرا که اختلافاتی در این باره وجود دارد و واشنگتن خود به گفتگو با ایران برای دستیابی به توافق هسته‌ای بدون مد نظر قرار دادن منافع کشورهای حاشیه خلیج فارس تمایل دارد. این ناظران می‌پرسند که چگونه واشنگتن درصدد گفتگو با ایران است؛ اما از متحدانش که با ایران هم مرز هستند می‌خواهد با تهران اختلاف داشته باشند؟ دیپلماسی ایرانی نوشت: ناظران مسائل خلیج فارس اعلام امارات متحده عربی در زمینه مخالفت با عضویت در محور ضد ایرانی و پایبندی‌ به تصمیمات اوپک پلاس چند ساعت قبل از سفر بایدن به عربستان و دیدارش با رهبران منطقه را تمایل این کشور برای تاکید بر پایبندی به راهبرد به صفر رساندن مشکلات دانستند. ناظران می‌گویند که امارات خواستار ایجاد روابط با بازیگران منطقه‌ای و بین المللی بر پایه منافع مشترک است و این راهبردی است که به گشودن کانال‌های جدید با ترکیه، قطر، ایران و اسرائیل انجامید.

امارات برای عاری کردن منطقه از عوامل تنش از طریق گفتگو به ویژه با ایران تمایل دارد، زیرا این وضع مبهم مبتنی بر تنش‌های ادامه دار بدون وجود امیدی برای حل و فصل، کشورهای منطقه را از ایفای نقش اصلی خود – فعالیت روی توسعه توانمندی‌های سیاسی و علمی و سرمایه‌گذاری روی امکانات خود برای پیوستن به کشورهای پیشرفته – بازمی‌دارد.

ناظران اعتراف می‌کنند این موضع امارات درباره موضوعات گفته شده پیش از سفر بایدن و از زبان مسئولان برجسته این کشور چندین بار صورت گرفته است.

آنها به این مساله اشاره می‌کنند که واشنگتن به اندازه کافی با متحدان خود در منطقه به منظور آگاهی یافتن از مواضعشان در تماس نبوده است و دولت بایدن روی مسائل حاشیه‌ای تمرکز می کند و آنچه باید انجام دهد یعنی تماس با رهبران منطقه برای بررسی نظرات آنها و آگاهی یافتن از مواضعشان درباره مسائل مهم را فراموش کرده است.

بنابراین موضوع ایران در نشست جده محل اختلاف بود؛ علاوه بر این مساله نفت است که واشنگتن خواستار اعمال فشار بر متحدانش در خلیج فارس برای افزایش تولید و کمک به اصلاح قیمت‌ها بود، اما امارات و عربستان باور دارند ضروری است وضع کنونی حفظ و از توافق اوپک پلاس حمایت شود.ناظران باور دارند که دشوار است عربستان و امارات در موضوع نفت بازگشت به عقب را بپذیرند، به ویژه بعد از دستاوردهایی که از افزایش برنامه ریزی شده عرضه، حفظ افزایش قیمت‌ها و ائتلاف با روسیه در اوپک پلاس داشته اند، حتی اگر این مساله با محاسبات واشنگتن در تضاد باشد.