فرارو- حتی اگر مینی‌سریال فوق‌العاده و جذاب «چرنوبیل» را دیده باشید، باز هم نباید فکر کنید که مستند «چرنوبیل؛ نوار‌های گمشده» نمی‌تواند چیزی به اطلاعات شما اضافه کند. در واقع کاملا برعکس است؛ این فیلم که باید بدون هیچ تردیدی آن را یکی از بهترین مستند‌های سال ۲۰۲۲ به حساب بیاوریم، مثل دائرة‌المعارفی کامل و آموزنده دربارۀ فاجعۀ هسته‌ای چرنوبیل است.

 

به گزارش فرارو؛ در این فیلم تصویری روشن و بی‌پرده از سیاست‌های شوروی در خصوص این حادثه را خواهید دید؛ تصویری که نشان می‌دهد حکومت شوروی تا آنجا که توانست دربارۀ این حادثه دروغ گفت و نهایت تلاشش را کرد تا حقیقت را پنهان کند. این مستند یک بار دیگر به ما یادآوری می‌کند که وقتی حکومت‌ها ارائۀ تصویر مثبت از خودشان را به هر چیز دیگری (از جمله سلامت و امنیت مردم) ترجیح می‌دهند، چه وضع خطرناکی ممکن است پدید بیاید.

مهم‌ترین شاخصۀ این مستند این است که فیلم‌های آرشیوی دیده نشده‌ای را برای اولین بار به ما نشان می‌دهد؛ فیلم‌هایی که در آن‌ها می‌توان زوایای مختلف حادثه و انواع و اقسام آدم‌هایی را دید که به نوعی درگیر این ماجرا بودند. بعضی از تصاویر واقعا تکان‌دهنده‌اند؛ مثل دیدن کارگرانی که با لبخند به سوی مرگ حتمی می‌روند و یا هلیکوپتری که موقع ریختن شن روی رآکتور سقوط می‌کند. در کنار این تصاویر، اخبار رادیویی و تلویزیونی ضبط شده از آن دوران را هم می‌شنویم. بعضی از این خبر‌ها به نوعی رویکرد حکومت شوروی به حادثه را نشان می‌دهند؛ رویکردی که مقایسۀ آن با واقعیتی که اتفاق افتاده بود واقعا تامل‌برانگیز و شگفت‌آور است.

 

علاوه بر این فیلم‌ها و تصاویر آرشیوی، در این مستند مصاحبه‌های جالب و ارزشمندی هم با بازماندگان حادثه انجام شده است که تصویری ملموس و عاطفی از فاجعه به ما می‌دهد. بعضی از افرادی که با آن‌ها مصاحبه می‌شود در آن زمان کودک دبستانی بودند، بعضی‌ها جزء مقامات دولتی و بعضی‌ها هم از پرسنل نیروگاه بودند. یکی از این افراد می‌گوید: «دشمن همه جا و در هر زمان حضور داشت، اما ما نمی‌توانستیم ببینیمش».

این مستند روایت ماجرا را از سال ۱۹۷۲ شروع می‌کند؛ زمانی که چرنوبیل یک شهر آباد و پر از نشاط بود. جوان‌ها به خاطر وجود نیروگاه همگی می‌توانستند شغل‌های خوبی داشته باشند. آن‌ها شهرشان را الگویی از «شهر‌های اتمی آینده» می‌دانستند. اما بعد به سال ۱۹۸۶ می‌رسیم؛ زمانی که وحشت فوران کرد و همۀ امید‌ها خاکستر شد. تا مدت‌ها بعد از حادثه دولت حقیقت را به مردم نمی‌گفت و بسیاری از سربازان و افراد دیگر مثل معدنکاران را به نیروگاه می‌فرستاد تا تمیزکاری‌ها را انجام بدهند. تقریبا هشتاد درصد آن‌ها در فاصلۀ کمی بعد از حادثه از دنیا رفتند.

 

مستند «چرنوبیل؛ نوار‌های گمشده» مثل یک تراژدی مصور است. این فیلم صحنه‌های شوک‌آور و غم‌انگیزی دارد که عمق فاجعه را به بهترین شکل به ما نشان می‌دهند. اما مهم‌ترین چیزی که از این فیلم می‌شود آموخت این است که در زمان‌های سختی و فاجعه، یکی از چیز‌هایی که بیشترین آسیب را به مردم می‌زند، یک دولت پنهانکار است که جان مردم را فدای تبلیغات و وجهۀ بین‌المللی خودش می‌کند.