شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی به قطعنامه انتقادی علیه ایران رای داده است. ایران این قطعنامه را محکوم کرده است.

در این قطعنامه از همکاری نکردن ایران با آژانس عمیقا ابراز نگرانی شده و از تهران خواسته شده به طور کامل با این نهاد همکاری کند.

به گفته دیپلمات‌ها شورای حکام که ۳۵ عضو دارد در این نشست غیرعلنی با اکثریت بزرگ آرا از ایران انتقاد کرد که در مورد کشف آثار اورانیوم در سه مکان اعلام نشده توضیح نمی‌دهد.

به گفته دیپلمات‌ها فقط روسیه و چین با این متن مخالفت کردند درحالی که ۳۰ کشور به آن رای مثبت دادند. سه کشور هند، لیبی و پاکستان هم به آن رای ممتنع دادند.

پیش‌نویس این قطعنامه که خواستار پاسخگویی ایران درباره یافت شدن آثار مواد رادیو اکتیو در پارچین، تورقوزآباد و مریوان می شود را آمریکا و سه کشور اروپایی تهیه کرده بودند.

آمریکا، آلمان، بریتانیا و فرانسه از آژانس بین‌الملی انرژی اتمی خواسته بودند ایران را به دلیل خودداری از پاسخگویی درباره سوالاتی که برای مدت طولانی بی‌پاسخ مانده مورد نکوهش قرار دهد.

واکنش‌ها

این چهار کشور چهارشنبه شب در بیانیه‌ای ایران را به همکاری با خواسته‌های آژانس تاخیر ترغیب کردند.

آنها در بیانیه مشترکی نوشتند: "ما ایران را ترغیب می‌کنیم به درخواست جامعه بین‌المللی برای برآورده کردن تعهدات حقوقی‌اش توجه کند و برای رفع ابهام و حل کامل مسائل باقی مانده بدون فوت وقت، با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی همکاری کند."

در ادامه این بیانیه آمده است: "اگر ایران چنین کند و مدیرکل بتواند گزارش دهد که مسائل پادمانی حل نشده‌ای باقی نمانده است، دیگر نیازی به بررسی موضوع در شورای حکام و اقدام در مورد این مسائل نخواهد بود."

همزمان به گزارش خبرگزاری رسمی ایرنا وزارت خارجه جمهوری اسلامی در بیانیه‌ای نوشت که این قطعنامه را «به عنوان اقدامی سیاسی، نادرست و غیرسازنده تقبیح می‌کند.»

در این بیانیه آمده است: «این قطعنامه براساس گزارش شتابزده و غیرمتوازن مدیرکل آژانس و مبتنی بر اطلاعات دروغین و ساختگی رژیم صهیونیستی صورت گرفته و نتیجه‌ای جز تضعیف روند همکاری و تعاملات جمهوری اسلامی ایران با آژانس در برنخواهد داشت. »

وزارت خارجه ایران می افزاید: «همانگونه که قبلا نیز اعلام شده است جمهوری اسلامی ایران به دلیل رویکرد غیرسازنده آژانس و تصویب قطعنامه یادشده گام‌های عملی متقابلی را اتخاذ کرده که نصب سانتریفیوژهای پیشرفته و غیرفعال سازی دوربین‌های فرا پادمانی از جمله آنها است.»

سعید خطیب زاده سخنگوی وزارت خارجه ایران هم در توییتی به زبان انگلیسی گفت پاسخ ایران "قاطعانه و متناسب" خواهد بود.

ساعتی قبل حسین امیرعبدللهیان، وزیر خارجه ایران درباره اقدام احتمالی کشورش در برابر آمریکا در مسیر قطعنامه در شورای حکام آژانس هشدار داده بود.

او در دیدار جمعی از خانواده‌های ایرانی مقیم هند در دهلی نو گفت: «اگر طرف مقابل در پی مسیر تهدید و قطعنامه باشد ما هم، دست بسته باقی نخواهیم ماند.»

در مقابل اسرائیل از این قطعنامه ستایش کرده و نسبت به مداخله شورای امنیت سازمان ملل متحد در آینده در این موضوع ابراز امیدواری کرده است.

نفتالی بنت، نخست وزیر اسرائیل، در بیانیه‌ای گفت: «این یک قطعنامه مهم است که چهره واقعی ایران را عیان می‌کند.»

او افزود که اعضای آژانس بین‌المللی انرژی اتمی «با هدف متوقف کردن و جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای همکاری کردند.»

«اگر ایران به فعالیت های خود ادامه دهد، قدرت‌ها باید مساله ایران را به شورای امنیت برگردانند.»

سه سایت مورد اشاره چیست

به گفته آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نمونه‌های محیطی که بازرسان در سال‌های ۲۰۱۹ و ۲۰۲۰ در این سه محل جمع‌آوری کرده‌اند حاکی از حضور «ذرات متعدد اورانیوم با سرمنشا مصنوعی (ساخت انسان)» است.

• تورقوزآباد - آژانس اتمی سازمان ملل در اواخر سال ۲۰۱۸ شاهد صاف شدن و تغییر منظره این محل بود، که بعد از آن بود که اسرائیل ادعا کرد ایران «یک انبار مخفی اتمی» در محله تورقوزآباد تهران دارد. نمونه های محیطی حاکی از وجود رد اورانیوم و همچنین «ذرات تغییر یافته ایزوتوپی اورانیوم با غلظت کم بود»
• ورامین - بازرسان آژانس نشانه‌هایی از «کاربرد و ذخیره احتمالی مواد اتمی و/یا انجام فعالیت‌های مرتبط هسته‌ای» در این محل یافتند که ممکن است از آن برای پردازش و تبدیل سنگ معدن اورانیوم در سال ۲۰۰۳ استفاده شده باشد. این محل در سال ۲۰۰۴ شاهد تغییرات عمده از جمله کوبیدن بیشتر ساختمان ها بود
• مریوان - ایران مظنون به برنامه‌ریزی برای استفاده از این محل و ذخیره مواد اتمی در آنجا در سال ۲۰۰۳ است. در یک بخش سایت، جایی که ممکن است مواد منفجره متعارف در فضای باز آزمایش شده باشد، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نشانه‌های "مرتبط با آزمایش حفاظتی (شیلدینگ) به عنوان مقدمه‌ای برای استفاده از آشکارساز نوترونی" پیدا کرد. از ۲۰۱۹ به بعد، آژانس شاهد فعالیت های سازگار با تلاش برای پاکسازی بخشی از این محل از جمله کوبیدن ساختمان‌ها بود

کاهش همکاری ایران با آژانس

پیشتر در این روز سازمان انرژی اتمی ایران از قطع فعالیت دوربین‌های فراپادمانی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی خبر داد.

سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در واکنش گفت در صورت صحت این گزارش‌ها، قصد ایران برای کاهش شفافیت این کشور با آژانس «تاسف‌بار» است.

وزارت خارجه آمریکا این اقدامات را بازدارنده خوانده و گفته تلاش‌ها برای بازگشت کامل به برجام را پیچیده‌تر خواهد کرد. این نهاد گفته پاسخ ایران باید مشتمل بر شفافیت بیشتر باشد، نه گسترش فعالیت‌های هسته‌ای.

این تحولات در حالی است که رافائل گروسی، دبیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، در کنفرانس خبری که این هفته در حاشیه نشست شورای حکام آژانس انرژی اتمی برگزار شد، گفته بود «ایران برای یافته‌های آژانس در سه سایت هسته‌ای اعلام نشده خود توضیحات قانع کننده‌ای نداده و باید هر چه زودتر درباره چگونگی ادامه این مسیر فکر کنیم.»

ساعاتی پس از آن سخنان کاظم غریب‌آبادی، معاون امور بین‌الملل قوه قضاییه، گفت «آقای گروسی تمایلات شدید سیاسی دارد و نمی‌توان آن را نفی کرد». این مقام قضایی گفت ذرات هسته‌ای یافت شده در نمونه‌برداری «ناچیز» بود.

«مقادیر قابل ملاحظه»

آقای گروسی روز دوشنبه گفت که ایران با داشتن «مقادیر قابل ملاحظه اورانیوم غنی‌شده» تنها چند هفته فاصله دارد. البته او تاکید کرد داشتن «مقادیر قابل ملاحظه اورانیوم غنی‌شده» با استفاده از آن برای ساختن بمب هسته‌ای یکی نیست.

آژانس اتمی سازمان ملل متحد «میزان قابل ملاحظه» اورانیوم غنی شده را معادل «میزان تقریبی مواد هسته‌ای» تعریف کرده است که در صورت تحصیل آن دیگر نمی‌توان احتمال تولید بمب هسته‌ای را رد کرد.

مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، گفته برنامه هسته‌ای ایران بلندپروازانه است و تردیدهایی جدی درباره آن وجود دارد.

آقای گروسی در آستانه آغاز نشست نیز تاکید کرده بود که «ایران راه دیگری ندارد و باید در باره ابهام‌های موجود در برنامه هسته‌ای خود توضیح دهد.»

همان روز محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران، به شبکه الجزیره گفت پاسخ‌های ایران به سوالات آژانس بین المللی انرژی اتمی دقیق بوده و در مقابل مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی را متهم کرده که اراده جدی برای «قانع کننده» توصیف کردن پاسخ‌های ایران ندارد. او افزود این نهاد بین‌المللی «باید نفوذ سیاسی در داخل خود را متوقف کند.»

نگرانی‌های غرب و ایران

۱۶ سال پیش پرونده هسته‌ای ایران پس از شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به شورای امنیت سازمان ملل رفت و به این ترتیب علاوه بر تحریم‌های یک‌جانبه آمریکا و اتحادیه اروپا، تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران وضع شد.

دولت قبلی ایران خروج پرونده از شورای امنیت را دستاورد بزرگی می‌دانست.

در تازه‌ترین گزارش آژانس ذخایر اورانیوم غنی‌سازی‌شده ایران بیش از ۳۸۰۰ کیلوگرم ثبت شده که حدود ۱۸ برابر سقف تقریبا ۲۰۰ کیلویی تعیین‌شده در برجام است.

غنی‌سازی بیش از سه درصدی سقف برجام هم در ایران ادامه دارد و ذخایر اورانیوم ۲۰ درصدی به بالای ۲۳۸ کیلوگرم رسیده است و ۴۳ کیلوگرم اورانیوم هم به غنای ۶۰ درصد رسیده است.

البته برای ساخت سلاح هسته‌ای به اورانیوم با غنای بالای ۹۰ درصد نیاز است.

ایران می‌گوید در برنامه هسته‌ای خود تنها اهداف صلح‌آمیز را دنبال می‌کند و به دنبال ساخت جنگ‌افزار هسته‌ای نیست.