بازار؛ گروه بین الملل: قرار است دوشنبه هفته آینده ۱۶ خرداد ماه نشست شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برگزار شود. در آستانه این نشست شاهد هیاهویی از سوی رژیم صهیونیستی در انتشار برخی اسناد ادعایی درباره برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای ایران بودیم و در همین خصوص نیز خبرگزاری رویترز روز چهارشنبه ۱۱ خرداد ماه از قطعنامه پیشنهادی آمریکا به همراه سه عضو اروپایی برجام (آلمان، فرانسه و انگلیس) به شورای حکام آژانس خبر داد.
براساس گزارش رویترز، آمریکا و سه کشور اروپایی پیش نویس قطعنامه پیشنهادی مشترک خود به شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را ارائه داده و عنوان کرده‌اند که حل نشدن موضوعات مرتبط با مواد اورانیوم پیدا شده در سایت‌های اعلام نشده، به شدت مایه نگرانی است.
این چهار کشور همچنین گفته‌اند که «به دلیل همکاری ناکافی ایران» اختلافات و مسائل پادمانی همچنان حل نشده و از ایران خواسته‌اند که «فوراً پیشنهاد آژانس برای تعامل بیشتر برای حل و فصل همه مسائل پادمانی باقی‌مانده را بپذیرد».
روز دوشنبه نهم خرداد ماه دو گزارش رافائل گروسی مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی باز هم به رسانه‌ها درز کرد. مدیرکل آژانس در این گزارش اعلام کرده که اورانیوم غنی شده ایران به ۱۸ برابر حد مجاز در برجام رسیده و همچنین مدعی شده که ایران در ارائه پاسخ‌های «معتبر فنی» به سؤال‌های آژانس درباره پیدا شدن مواد هسته‌ای در ایران طی سه سال گذشته ناکام بوده است.
پیش نویس قطعنامه پیشنهادی آمریکا و سه کشور اروپایی عضو برجام به شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با واکنش قاطع ایران روبرو شد و خطیب‌زاده نسبت به هرگونه اقدام غیرسازنده هشدار داد و امیرعبداللهیان هم مداخلات سیاسی در امور فنی آژانس را غیرسازنده خواند.
خبرنگار بازار در گفتگو با پروفسور «فرانک فن هیپل» معاون اسبق کاخ سفید و استاد دانشگاه پرینستون به بررسی این موضوع پرداخته که در ادامه می آید.
حوزه تحقیقاتی «فن هیپل» در زمینه علوم و فناوری شامل مواردی چون کنترل تسلیحات اتمی و منع اشاعه هسته‌ای، انرژی و توازن سیاست گذاری در عرصه‌های تکنولوژی است.
*رویترز گزارش داده که پیش نویس قطعنامه ای ضد ایرانی که حمیات اروپا و آمریکا را دارد به شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی ارسال شده است. به نظر شما چنین قطعنامه ای صادر خواهد شد؟
من نمی دانم اما ممکن است باشد. بر اساس این گزارش، آژانس فقط از ایران می خواهد تا سؤالات باقی مانده در مورد برنامه هسته ای قبل از سال ۲۰۰۳ خود را حل کند. با این حال، موضوع بسیار فوری‌تر در حال حاضر، حفظ برجام است.
*برخی منابع خبری از جمله آکسیوس گزارش داده اند دولت بایدن به خاطر بسته نشدن مسیر گفتگو بعید است از این قطعنامه حمایت کند. ارزیابی شما چیست؟
نمی دانم اما امیدوارم تمرکز اولیه دولت بایدن بر حفظ برجام باشد.
*پیش از نشست مهم شورای حکام، رافائل گروسی مدیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی سفری به اسرائیل داشت. متعاقب این سفر اسرائیل اعلام کرد در صورت شکست دیپلماسی با ایران و ناکامی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای توقف برنامه هسته‌ای ایران، برای دفاع از خود اقدام خواهد کرد و تل آویو به اقدام در راستای توقف برنامه هسته‌ای ایران پایبند است. ارزیابی شما از این سفر و این بیانیه اسرائیل چیست؟
من فقط می توانم دلیل سفر گروسی را حدس بزنم. این می تواند مربوط به اسنادی باشد که اسرائیل به آژانس ارائه کرده است که نشان می دهد ایران قبل از سال ۲۰۰۳ به اسناد پادمانی داخلی آژانس دسترسی داشته است.
اسرائیل آشکارا از دستیابی ایران به سلاح هسته ای می ترسد. با این حال، به نظر می رسد که بین رهبری سیاسی و اطلاعاتی اسرائیل شکافی وجود دارد؛ در مورد اینکه آیا برجام در کاهش این تهدید موثر بوده و خواهد بود. زیرا رهبری سیاسی همچنان به مخالفت با احیای برجام ادامه می دهد. این ادامه نقش مخربی است که نخست وزیر نتانیاهو ایفا کرد، از جمله (او گفت) رئیس جمهور ترامپ را متقاعد کرد که ایالات متحده را از برجام خارج کند.
*با توجه به شرایط کنونی برخی کارشناسان معتقد هستند بهترین راه برون رفت از شرایط کنونی توافق موقت است. ارزیابی شما چیست؟
اگر دستیابی به انطباق برای پایبندی و بازگشت کامل به برجام در حال حاضر غیرممکن باشد، من از یک توافق موقت مانند برجام ۲۰۱۳ حمایت خواهم کرد که زمان لازم برای دستیابی به برجام را در سال ۲۰۱۵ خریداری کرد.
*هر چه به زمان انتخابات میان دوره ای کنگره نزدیک می شویم، علاقه آمریکا برای توافق هسته ای با ایران کم می شود. چرا که حتی با یک توافق مناسب، بایدن نخواهد توانست در داخل مخالفان را عدم واگذاری امتیاز به ایران مجاب کند. نظر شما در این خصوص چیست؟
در حال حاضر مخالفت شدید کنگره با بازگشت به برجام وجود دارد. همچنین، ایالات متحده با یک بحران سیاسی داخلی مواجه است که اگر جمهوری خواهان کنترل کنگره را در ژانویه ۲۰۲۳ به دست بگیرند، می تواند بدتر شود (امیدوارم این اتفاق نیفتد).
درک من این است که بازگشت به برجام اساساً مورد توافق قرار گرفته است و ایران درخواست خروج سپاه از لیست تروریستی آمریکا را دارد. آمریکا نیز از قرار دادن سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران در فهرست سازمان‌های تروریستی خارجی توسط ترامپ عقب‌نشینی نکرد.
این یک موضوع کاملاً نمادین است که توسط سیاست داخلی در تهران و واشنگتن هدایت می شود و هیچ اهمیت عملی ندارد. ظاهرا بایدن تصمیم گرفته است که باید به عنوان موضوعی جدا از برجام تلقی شود. امیدوارم ایران موافقت کند تا هر دو کشور بتوانند به سرعت به برجام بازگردند. در غیر این صورت، تنها گزینه ممکن است توافق موقت باشد.
مثل همیشه نگرانم که جایگزین دیپلماسی جنگ است که هیچ عاقلی نباید آن را بخواهد.